Vì sao nông dân Đồng Nai "chối bỏ" cây đậu nành?

Nguồn tin: Đồng Nai, 22/08/2008
Ngày cập nhật: 24/8/2008

Thời hoàng kim của cây đậu nành ở Đồng Nai vào khoảng năm 1987-1992, những năm đó diện tích trồng đậu nành lên đến trên 30 ngàn hécta. Thế nhưng sau đó cứ giảm dần diện tích cho tới hiện nay chỉ còn gần 1.000 hécta. Sở dĩ nông dân không còn mặn mà với cây đậu nành là vì hiệu quả kinh tế của chúng không cao hơn so với các cây trồng khác trong khi đậu nành lại đòi hỏi rất nhiều công thu hoạch.

* Năng suất tăng gấp 3 nhưng diện tích vẫn giảm

Hiện năng suất đậu nành trong tỉnh đạt gần 1,2 tấn/ha, tăng gấp 3 lần so với thời kỳ hoàng kim của nó, thế nhưng vẫn không thể "níu kéo" diện tích trồng ổn định. Trước đây đậu nành được trồng hầu hết ở các địa phương trong tỉnh cho đến năm 2007 diện tích giảm xuống chỉ còn hơn 2.000 ngàn hécta, tập trung ở các huyện Tân Phú, Định Quán, Cẩm Mỹ, Thống Nhất và Long Thành. Theo dự tính năm 2008 diện tích trồng đậu nành tiếp tục giảm xuống chỉ còn gần 1.000 hécta.

Ở Đồng Nai, đậu nành hầu như chỉ được nông dân trồng vào vụ mùa và trồng xen với cây bắp hoặc những cây ngắn ngày khác. Lý do khiến diện tích đậu nành liên tục giảm xuống theo từng năm là vì hiệu quả kinh tế của chúng quá thấp so với những cây trồng khác, trong khi khâu gieo trồng, chăm sóc và thu hoạch đều chưa được cơ giới hóa nên đòi hỏi khá nhiều công lao động. Ông Trần Gia Minh ở xã Xuân Bảo (Cẩm Mỹ) cho biết: "Vụ mùa nào gia đình tôi cũng trồng vài sào đậu nành xen bắp nhằm cải tạo đất và hạn chế một số loại sâu bệnh, chứ thu chẳng được bao nhiêu. Trồng đậu nành vất vả, tốn nhiều công sức, nhất là khâu thu hoạch. Trong tình hình lao động ở nông thôn ngày càng hiếm khiến cho nhiều bà con đều giảm trồng và bỏ dần cây đậu nành". Một số hộ nông dân trồng đậu nành ở xã Gia Kiệm huyện Thống Nhất cho hay, việc trồng đậu nành xen với bắp và rau chỉ nhằm cải tạo đồng đất đồng thời cắt đứt một số mầm bệnh của bắp, rau. Nếu tính lợi nhuận của đậu nành được mùa cũng chỉ lời 9 - 10 triệu đồng/hécta/vụ, chỉ bằng khoảng 50% so với trồng bắp vụ mùa, trong khi công thu hoạch rất vất vả. Ngoài ra, khi trồng thì giống phải mua hoàn toàn do đậu nành giống không thể để lâu quá 3 tháng.

* Cầu lớn hơn cung gấp 5 lần

Hiện nay, mỗi năm Việt Nam phải nhập khoảng 1 triệu tấn khô đậu nành ( khoảng 420 - 430 USD/tấn) để phục vụ cho ngành công nghiệp chế biến thức ăn gia súc và nhu cầu này còn liên tục tăng. Dự tính đến năm 2010 nhu cầu về đậu nành của Việt Nam sẽ từ 4,7- 5,4 triệu tấn/năm nhưng hiện sản lượng đậu nành của cả nước chỉ đạt khoảng 200.000 tấn/năm. Vì vậy, mỗi năm Việt Nam phải bỏ ra một lượng ngoại tệ rất lớn, hàng trăm triệu USD để nhập đậu nành về phục vụ cho ngành công nghiệp chế biến. Theo đánh giá của một số nhà khoa học trong nước thì Việt Nam có khí hậu tương đối thuận lợi cho cây đậu nành phát triển, nếu đưa giống mới ĐT 21 vào trồng và chăm sóc đúng quy trình có khả năng cho năng suất 3 tấn/hécta/vụ, gấp 2,5 lần so với năng suất đậu nành ở Đồng Nai hiện nay. Nếu tính giá đậu nành trên thị trường hiện thời vào khoảng 14.000 đồng/kg thì nông dân có thể lời 32 - 35 triệu đồng/hécta/vụ/năm nhưng điều rất quan trọng là không phải lo đầu ra. Chỉ cần trồng 2 vụ/năm nông dân cũng có thể lời hơn 60 triệu đồng/hécta/năm. Đó là một con số lợi nhuận khá hấp dẫn.

Ông Nguyễn Đình Phúc, Phó giám đốc Trung tâm Khuyến nông tỉnh cho biết: "Mặc dù hiện đã có nhiều giống đậu nành năng suất cao và có khả năng chịu hạn tốt nhưng diện tích vẫn tiếp tục giảm. Những nơi nông dân còn trồng đậu nành chỉ mục đích cải tạo đất, hoặc trồng những vùng đất đồi pha đá thiếu nguồn nước tưới không thể trồng các loại cây khác nên cây không được chăm sóc đầy đủ năng suất thấp dẫn đến lợi nhuận không cao. Còn nếu trồng và chăm sóc tốt cây đậu nành sẽ cho thu nhập cao không kém gì bắp và một số cây ngắn ngày khác".

Một nghịch lý xảy ra là điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng của Việt Nam nói chung, trong đó có Đồng Nai thích hợp để phát triển cây đậu nành và có thể đẩy năng suất lên 3 tấn/hécta/vụ, thế nhưng mỗi năm nước ta lại phải bỏ ra hàng trăm triệu USD để nhập đậu nành vì sản lượng trong nước chỉ đáp ứng được 1/5 nhu cầu. Nên chăng giữa doanh nghiệp, nhà khoa học và nông dân cần có sự gắn kết để cung - cầu gặp nhau, giúp cho các bên cùng có lợi.

Hương Giang