Nuôi ong công nghiệp ở cao nguyên: Sữa ong chúa xuất khẩu từ Bảo Lộc

Nguồn tin: TBKTVN 6/9/2004
Ngày cập nhật: 7/9/2004

Cao nguyên Bảo Lộc, tỉnh Lâm Đồng là một trong những cái nôi của nghề nuôi ong lấy mật. Từ trước 1975, nhiều nông hộ đã theo gót các chuyên gia nước ngoài du nhập giống ong Ý (Melipera), tức loài ong công nghiệp về nuôi. Công ty Phong Sơn đến nay vẫn gắn bó với nghề và nổi tiếng với sản phẩm quý sữa ong chúa xuất khẩu.

Công ty Phong Sơn có trụ sở chính và trang trại ven rìa trung tâm thị xã Bảo Lộc. Còn xưởng chế biến sản phẩm và văn phòng giao dịch đặt tại Tp.HCM. Công ty hiện có chừng 80 cụm nuôi ong đặt khắp nơi từ Gia Lai, Phú Yên ở miền Trung, Tây Nguyên đến ĐBSCL. Mỗi cụm ong có từ 250-300 đàn ong, mỗi đàn có từ 45.000-60.000 con ong.

Cụm ong từ Tây Nguyên đến ĐBSCL

Người nuôi ong phải tổ chức quy củ: cứ 2 cụm hình thành 1 trại với 6-8 công nhân, có một trưởng trại phụ trách. 5-6 trai gần nhau trong vùng lại được một giám sát quản lý và chịu trách nhiệm trực tiếp với Ban giám đốc công ty.

Từ tháng 6 trở đi hầu hết các loài cây đã kết thúc mùa hoa, nhiều nơi đi vào dưỡng đàn bằng mật đường. Riêng tại Bảo Lộc, thời điểm này lại bắt đầu mùa hoa chè. Ong vẫn còn có nguồn mật và phấn dưỡng đàn, cho một ít sản phẩm cầm chừng để đến tháng 11 mạnh khỏe no đầy với mùa hoa cà phê trắng nuốt. Từ tháng 2 đến tháng 4, ong lại được chuyển đàn xuống vùng đất đỏ miền Đông kế cận nơi đây tràn trề mật lá cao su. Sau đó đến tháng 6, ong được chuyển đi hưởng mùa mật nhãn khắp ĐBSCL.

Riêng vùng Bảo Lộc nhờ khí hậu mát mẻ êm dịu nên nhiều loài “cỏ dại hoa hèn”, mọi người vẫn xem thường nhưng lại cung cấp thêm nguồn phấn, mật nuôi đàn ong thêm khỏe. Đó là các loại cỏ bò, cỏ chân chim, hoa mắc cỡ nở nơi vắng vẻ suốt 4 mùa. Thành viên của Công ty TNHH Phong Sơn chính là những anh em ruột trong gia đình. Mỗi đàn ong đều có một con ong chúa nên mỗi thành viên của Công ty đều tự hạch toán nội bộ nhưng lại liên kết nhau ở khâu chế biến XK sản phẩm. Ít tuổi nhất trong đàn như người em út, kỹ sư kinh tế Nguyễn Công Lãm cũng có được 3.000 đàn (thùng) tức 10 cụm nuôi ong.

Mật ong gắn bó với con người từ ngàn xưa, ai cũng hiểu giá trị của nó. Thế nhưng có lẽ do tập quán hoặc thành kiến “ong ăn nước đường”, không có chất bổ dưỡng như mật ong rừng, vì thế có khi một lít mật nuôi giá bán chỉ ngang một ký đường tinh tuyện (8.000 đ) mà vẫn ít người dùng.

Duy trì, phát triển sản phẩm quý hiếm

Ba năm trước, khi thị trường Mỹ và các nước EU chê nguồn mật ong sản xuất tại Trung quốc, mua nhiều sản phẩm Việt Nam, mật ong được mùa XK. Giá sỉ tại trại tăng 50%, có khi lên đến 25.000-30.000 đ/kg. Nhiều nhà sản xuất thiếu suy nghĩ đã pha nước đường vào mật, làm ra sản phẩm kém chất lượng. Các nhà sản xuất mật ong trong nước lại chưa tạo được một thương hiệu riêng nên thị trường XK có lúc bị chững lại. Phải làm gì để cứu các đàn ong và sản phẩm của ong?

Qua kiến thức sách vở và thực tiễn, Nguyễn Công Lãm được biết ngoài mật và phấn, sản phẩm quý nhật của con ong chính là sữa ong chúa. Đây là loại thức ăn mà các ong thợ chỉ dành để nuôi ấu trùng, ong đực và ong thợ trong ba ngày đầu đời, còn dành riêng để nuôi ong chúa đến trọn đời. Thuở ban đầu, trứng ong chúa và ong thợ cùng một loại như nhau. Nhờ nuôi bằng sữa ong chúa nên bộ phận sinh sản của ong chúa sớm được hoàn thiện, kéo dài tuổi thọ đến năm, sáu năm, trong khi đời ong thợ chỉ ngắn ngủi 30-35 ngày.

Sữa ong chúa là loại thức ăn đặc biệt màu sữa quánh, có đủ các loại vitamin và chứa đến 18% chất protit. Sữa ong chúa là thực phẩm cao cấp dành cho người ốm, nó được chiết xuất ra nhiều loại dược phẩm, mỹ phẩm (DHA). Ong thợ vào một tuần tuổi thì hàm trên đã hình thành nên tiết ra được loại sữa chúa nhiều chất dinh dưỡng để cho ấu tùng ong ăn, đến 18 ngày tuổi thì nó vít nắp lỗ mật chín. Khi đàn ong sinh sản đông đúc thì quy luật tự nhiên chúng sẽ chuẩn bị để chia đàn. Ong thợ xây nhiều “mũ” chúa. Những trứng khỏe mạnh được chọn đưa vào các “nụ” này để ong thợ rót ra sữa chúa nuôi nó thành ong chúa.

Dựa vào đặc điểm tự nhiên đó, người nuôi ong có thể chọn các “nụ” sạch, đưa nhiều ấu trùng vào để ong thợ đến nhả sữa chúa. Như vậy có thể nghiên cứu sản xuất ra nhiều sản phẩm quý giá là sữa chúa. Sáng kiến của Lãm được anh Thống tán đồng và họ tập trung nghiên cứu để nuôi ong lấy sữa chúa là chính. Muốn vậy phải đặt làm nhiều cầu ong trong thùng. Cầu ong luôn phải sạch sẽ, vô trùng, nếu không cả đàn sẽ bốc hơi bay đi.

Giá 100 gam sữa chúa XK hiện tại từ 80.000-90.000 đồng. Công ty Phong Sơn sản xuất mỗi tháng khoảng 3 T sữa ong chúa. Sữa ong chúa hàng ngày được công nhân thu hoạch đưa vào bịch ny lông, Công ty đưa xe đến nhận đưa về bảo quản cấp đông và chở về Tp.HCM XK. Công nhân nuôi ong của công ty, ngoài mức lương cao còn được trang bị tivi, phương tiện giải trí đầy đủ để luôn luôn bám trại, yên tâm sản xuất.

Huỳnh Hạnh