Sức lan tỏa của mô hình câu lạc bộ năng suất cao

Nguồn tin: ND, 3/5/2008
Ngày cập nhật: 4/5/2008

Tỉnh Ðồng Nai hiện có hơn 40 nghìn ha điều. Vụ điều vừa qua, do thời tiết không thuận, nhiều cơn mưa trái mùa cộng với sương mù, sương muối và sâu bệnh làm hại điều, giảm sút tỷ lệ hoa cái dẫn đến năng suất chất lượng hạt giảm, nhiều hộ trồng điều mất thu hoạch. Trong khi đó, tại huyện Xuân Lộc, năng suất điều vẫn đạt hơn một tấn/ha, tại các câu lạc bộ cây điều năng suất cao của huyện đạt 2,5 tấn/ha và không ít hộ đạt 3,5 tấn/ha.

Nâng cao năng suất, chất lượng

Tại vườn điều của anh Nguyễn Ngọc Thảy, Chủ nhiệm Câu lạc bộ cây điều năng suất cao số 1 (khu vực Suối Lá, ấp Gia Ui, xã Xuân Tâm), dưới tán cây, quả điều rụng đỏ đất. Chủ vườn cho biết, đang là cuối vụ. Lúc giữa vụ, trái rụng dày cả tấc. Dự kiến năng suất không dưới 3 tấn/ha. Ðiều đó chứng tỏ sâu bệnh ảnh hưởng không đáng kể tới năng suất vườn điều. Tại vườn điều của anh Trần Phước Liêu ở tổ 6, ấp Cây Da, xã Suối Cao, nơi nổi tiếng là đất cằn cỗi, vậy mà cả chục ha vườn của anh vẫn đạt sản lượng hơn 25 tấn, cao hơn hai lần so với những khu vườn ngoài câu lạc bộ. Ðược hỏi nguyên nhân, Chủ nhiệm Nguyễn Ngọc Thảy cho biết, khi phát hiện có dấu hiệu sâu bệnh, tất cả các thành viên câu lạc bộ đồng loạt tổ chức phun xịt thuốc phòng trừ, nên sâu bệnh bị diệt sạch, trong khi khu vực ngoài câu lạc bộ, người làm trước, người làm sau, thậm chí có người còn không làm, nên nguồn gây hại còn và tiếp tục lây lan gây hại. Khu vực Suối Lá từ lâu vẫn được xác định là thích hợp với cây điều, năng suất bình quân toàn khu vực bao giờ cũng cao hơn năng suất bình quân toàn xã, nhưng cao nhất chỉ đạt 1,2 tấn/ha. Từ khi Câu lạc bộ cây điều năng suất cao số 1 được thành lập vào năm 2001, 30 hộ thành viên được tập huấn kỹ thuật chăm sóc, một số thành viên nghèo được Hội Nông dân tín chấp vay vốn chăm sóc cây điều, thì cây điều phát triển trông thấy, năng suất, chất lượng hạt cũng tăng dần, giá bán cũng cao hơn nơi khác 500 đồng/kg. Những hộ liền canh thấy vậy cũng tự nguyện tham gia câu lạc bộ, nâng số hộ thành viên lên 59 hộ, với 138 ha trồng điều. Vụ điều này, năng suất bình quân toàn câu lạc bộ dự kiến phải hơn ba tấn, cao gấp 2,5 lần trước đây.

Tại Câu lạc bộ cây ngô năng suất cao hai ấp Tây Minh và Ðông Minh (xã Lang Minh), giữa cánh đồng ngô bạt ngàn đang giữa mùa thu hoạch, anh Lý Phát Sinh, dân tộc Nùng, Chủ nhiệm Câu lạc bộ, cho biết, cánh đồng trời sinh như để trồng ngô đông xuân, hạt giống gieo đến đâu, cây mọc xanh mướt đến đó. Lúc mới thành lập câu lạc bộ năm 2001, diện tích đưa vào trồng ngô rất thấp. Nhưng chỉ sau vụ đầu tiên, các hộ liền canh đã bị thuyết phục bởi cây ngô phát triển vượt quá sự tưởng tượng, trái to, cùi nhỏ, hạt chắc, năng suất rất cao nên nhiều hộ đã tự nguyện tham gia câu lạc bộ, diện tích trồng ngô tăng nhanh, đến nay đã đạt 250 ha với 223 thành viên. Vụ đông xuân này, năng suất bình quân câu lạc bộ đạt 10-11 tấn, cá biệt có hộ đạt 14 tấn/ha trong khi năng suất bình quân trong huyện chỉ đạt 8,7 tấn/ha. Chủ tịch Câu lạc bộ giải thích, hồi làm ăn riêng lẻ, nước hồ Suối Vọng phục vụ cánh đồng Ðông Minh không được quản lý, nên bị khai thác vô tội vạ, chỗ thừa gây ngập úng, chỗ thiếu khô hạn dẫn đến mất mùa. Vào làm ăn tập thể, nguồn nước được quản lý sử dụng hiệu quả. Ðó là chưa kể câu lạc bộ còn được ưu tiên đầu tư khuyến nông, tạo điều kiện tiếp cận giống mới.

Tới Hợp tác xã Suối Lớn, đơn vị mới chuyển đổi hình thức quản lý từ Câu lạc bộ xoài năng suất cao ở khu Suối Lớn (ấp 1, xã Xuân Hưng) càng thấy rõ hiệu quả sản xuất tại câu lạc bộ. Anh Nguyễn Thế Bảo, Chủ nhiệm hợp tác xã, cho biết, theo kinh nghiệm dân gian, xoài cách niên, có nghĩa là cây xoài năm được năm mất mùa. Nhưng từ khi thành lập câu lạc bộ năm 2003 đến nay, chưa bao giờ khu vực câu lạc bộ xảy ra tình trạng mất mùa, thậm chí có năm mưa liên tục 20 ngày đúng vào lúc xoài ra hoa, các vùng xoài ngoài câu lạc bộ bị thối hoa, mất mùa nặng, riêng câu lạc bộ bị thiệt hại không đáng kể. Hiện tại, quy mô hợp tác xã đã lên đến 200 ha, năng suất đạt từ 30 đến 40 tấn/ha, gấp 5 lần năng suất bình quân toàn huyện. Năm vừa qua, các thành viên tự đóng góp được 100 triệu đồng làm đường cấp phối sỏi dài 2,3 km để việc vận tải hàng hóa được dễ dàng. Thành viên các câu lạc bộ lúa, tiêu, rau an toàn, chăn nuôi heo, bò... cũng khẳng định vai trò quyết định của câu lạc bộ đối với việc tăng năng suất, chất lượng sản phẩm.

Cách làm bài bản

Phó Bí thư Huyện ủy Nguyễn Minh Nhật cho biết, huyện đã quy hoạch các vùng chuyên canh cây công nghiệp, cây ngắn ngày. Trên cơ sở đó, chủ trương vận động các hộ liền canh, có cùng điều kiện sản xuất và sản xuất cùng một mặt hàng tham gia câu lạc bộ năng suất cao. Ðây chính là những mô hình trình diễn, nên huyện đã tập trung đầu tư hạ tầng kỹ thuật (điện, đường, thủy lợi) chuyển giao giống mới, kỹ thuật chăm sóc mới. Cụ thể, sau khi thành lập Câu lạc bộ ngô năng suất cao ấp Ðông Minh (xã Lang Minh), huyện đầu tư một tuyến kênh N2 đưa nước từ hồ Suối Vọng về tưới cho cả cánh đồng; những chân ruộng ở xa thiếu nước tưới được hỗ trợ giếng khoan. Bên cạnh đó là công tác khuyến nông, giống mới. Hiện tại, năng suất bình quân cây ngô tại câu lạc bộ vào loại cao nhất nước, nhưng Phòng Kinh tế huyện vẫn tiếp tục giới thiệu với câu lạc bộ những loại giống ưu thế hơn, những biện pháp tăng năng suất bằng cách tăng mật độ gieo trồng, khuyến cáo về những hạn chế khi sử dụng phân phức hợp, những ích lợi từ việc sử dụng phân đơn, phương pháp hoàn trả dinh dưỡng cho đất bằng bã thực vật, xử lý phèn trong đất...

Với Câu lạc bộ Rau an toàn ấp 3B xã Xuân Bắc mới thành lập cuối năm 2007, Phòng Kinh tế hỗ trợ khuyến nông theo kiểu "cầm tay chỉ việc". Câu lạc bộ có 30 hộ tham gia trồng 50 ha các loại rau ăn trái như bầu, bí, mướp, khổ qua, dưa leo. Công tác khuyến nông được thực hiện theo từng loại rau, trong đó đặc biệt quan tâm vấn đề phòng trừ sâu bệnh bởi rau an toàn không được tùy tiện sử dụng thuốc bảo vệ thực vật mà phải áp dụng các biện pháp phòng trừ dịch hại tổng hợp IBM. Chỉ nói riêng cây dưa leo, từ ngày gieo hạt đến khi thu hái xong khoảng 70 ngày, mà phải tập huấn một chương trình bảo vệ thực vật dài suốt quá trình sinh trưởng của cây, gồm 10 lần, mỗi tuần một lần. Chị Minh, cán bộ Phòng Kinh tế, giải thích, sâu bệnh hại cây trồng cũng phát triển tương ứng với cây trồng, nên các biện pháp phòng dịch cũng thay đổi tương ứng. Câu lạc bộ rau an toàn ở ấp Tân Tiến (xã Xuân Hiệp) lại được trợ giúp kỹ thuật bón phân vi sinh, tưới phun sương.

Ấn tượng nhất phải kể đến là khuyến nông trên các loại cây dài ngày như xoài, điều, chôm chôm, sầu riêng. Xoài và điều ra hoa vào đầu mùa khô, nếu thời tiết không thuận, có nhiều cơn mưa trái mùa hoặc có sương mù, sương muối, nhiệt độ trong vườn nóng và ẩm, tạo cơ hội tốt cho sâu bệnh phát triển. Do đó, người nông dân được hướng dẫn pha thuốc trừ sâu bệnh và dùng bơm cao áp bơm thẳng vào hoa, đọt, cành non sau mưa. Bên cạnh đó, là hàng loạt giải pháp tưới nước tiết kiệm, bón phân qua đường ống, xử lý ra hoa trái vụ, tỉa cành tạo tán, dọn vệ sinh vườn... giúp người làm vườn chủ động đối phó với những tình huống không thuận nhằm bảo đảm sản xuất ổn định với năng suất chất lượng cao và sản xuất theo ý mình.

Chính cách làm bài bản đó đã tạo sức lan tỏa cho mô mình câu lạc bộ năng suất cao. Từ những câu lạc bộ đầu tiên được thành lập năm 2001, đến nay tại huyện đã phát triển được 126 câu lạc bộ cây trồng, vật nuôi các loại với 4.945 hội viên tham gia gieo trồng 5.437 ha và chăn nuôi 4.425 con heo, 1.460 con bò, góp phần không nhỏ vào việc nâng năng suất, chất lượng sản phẩm hàng hóa và chuyển sang trồng những loại cây có giá trị kinh tế cao được thị trường ưa chuộng.

Theo Bí thư Huyện ủy Nguyễn Văn Toàn, trong năm nay, huyện sẽ tập trung xây dựng và phát triển mạnh các câu lạc bộ năng suất cao, đồng thời vận động một số câu lạc bộ đủ mạnh chuyển đổi thành hợp tác xã để trên cơ sở đó xây dựng thương hiệu nông sản của huyện như Hợp tác xã Suối Lớn đang làm. Về phía huyện, tiếp tục khảo sát một số dự án thủy lợi như hồ Gia Lào, đập Gia Măng... nhằm bảo đảm nước tưới cho diện tích canh tác của các câu lạc bộ năng suất cao và hợp tác xã sắp thành lập.

LÂM HUỆ NỮ