30 năm nâng niu “hạt ngọc” cho đời

Nguồn tin: SGGP, 13/10/2007
Ngày cập nhật: 14/10/2007

Những năm qua, nông dân ĐBSCL đã có bước tiến dài trong công nghiệp hóa, hiện đại hóa nhưng chuyện “Hai Lúa” xuất dương du học thì… xưa nay hiếm. Ấy vậy mà trong năm 2004, “Hai Lúa” Dương Văn Châu (Năm Châu) ở xã Thanh Mỹ, huyện Châu Thành (Trà Vinh) đã vinh dự xuất ngoại học tập kinh nghiệm tại Malaysia và Thái Lan. Mới đây, “Hai Lúa” Năm Châu vinh dự được Chủ tịch nước tặng thưởng Huân chương Lao động hạng 3 về thành tích xuất sắc trong phong trào nông dân sản xuất, lao động giỏi.

“Kỹ sư” không bằng cấp

Sau hai lần hẹn tôi mới gặp được ông Năm Châu bởi bây giờ ông nổi tiếng cả vùng, bận rộn nhiều hơn trước. Ngoài việc lai tạo một số giống lúa mới, ông vừa tham gia lớp chuyển giao kỹ thuật tuyển chọn giống lúa do Trường Đại học Cần Thơ và Viện Lúa ĐBSCL tổ chức. Hơn 30 năm gắn bó với mảnh vườn, thửa ruộng, nay ở tuổi lục tuần ông vẫn hoạt bát, rắn rỏi, hay lam hay làm. Trải qua nhiều nghề: sửa xe gắn máy, sạc bình,… nhưng, niềm đam mê khoa học là “cái duyên” đưa ông đến với nghề trồng lúa. Nổi tiếng vậy nhưng ai khen, ông Năm cũng từ tốn: “Nhà nông thì lúc nào cũng cực nên tôi muốn tìm tòi cái hay, cái mới của khoa học để áp dụng cho mình. Trước, nông dân trồng lúa chủ yếu để ăn. Nay trồng lúa để bán, mà muốn có giá thì phải tính chuyện xuất khẩu”.

Niềm vui được mùa của anh Năm Châu

Niềm vui từ chuyến đi Malaysia chưa vơi thì tháng 4-2004, ông Năm được nhận Bằng khen của Bộ NN-PTNT với chuyên đề “3 giảm, 3 tăng”. Ngay lập tức, ông được Chi cục Bảo vệ thực vật tỉnh Trà Vinh và Công ty Thuốc trừ sâu Sài Gòn cử đi tham quan, học tập tại Thái Lan.

Ở Thái, ông được tham khảo nhiều mô hình hay và giao lưu với những nông dân sản xuất giỏi. Từ thực tiễn 2 chuyến du học ông đã rút ra nhiều kinh nghiệm quý, áp dụng cho mình và giúp nông dân địa phương làm giàu. “Trước đây vì thiếu lúa giống, bà con phải lấy lúa thịt làm giống. Do bị lẫn nhiều, lúa bị thoái hóa nên sâu bệnh tấn công, năng suất thấp, gạo kém chất lượng. Bao năm “bán mặt cho đất, bán lưng cho trời” mà cái nghèo, cái khó vẫn bám theo”, ông Năm tâm sự.

Được sự hỗ trợ của các trường, viện, đến nay “Hai Lúa” Năm Châu đã lai tạo và cung cấp cho nông dân trong tỉnh trên 600 tấn lúa giống mới chất lượng cao, hiệu quả gấp 1,5 lần so với giống cũ. Ông còn đề nghị thành lập CLB nông dân sản xuất giống lúa để phát huy những thành công đã đạt được. Riêng mô hình “3 tăng, 3 giảm” (ứng dụng trên diện tích 200ha của các thành viên CLB nhân giống tại địa phương), mỗi năm đã tiết kiệm được hàng trăm triệu đồng cho nông dân. Đáng nói hơn, 2 năm liền dịch rầy nâu, bệnh vàng lùn, lùn xoắn lá bùng phát làm nông dân lao đao nhưng nhờ học theo cách làm của ông (chương trình IPM, giống mới, sản xuất “né rầy”..) nên nông dân địa phương ông “thoát nạn”.

Vinh danh nhà nông

“Hai Lúa” Năm Châu là nông dân trồng lúa duy nhất của Trà Vinh được Chủ tịch nước tặng Huân chương Lao động và là 1 trong 15 nông dân tiêu biểu, đại diện cho hàng triệu nông dân ĐBSCL xuất ngoại học tập ở Malaysia và Thái Lan. Gần đây, dự án “Bảo tồn đa dạng sinh học giống cây trồng” của ông được tổ chức cho một số địa phương ĐBSCL học tập. Cùng với các nhà khoa học tại các Viện, trường đại học, ông Châu đã đi trợ giảng ở nhiều tỉnh, hướng dẫn cho bà con nông dân phương pháp lai tạo và chọn giống. Riêng ở Trà Vinh, “Hai Lúa” Năm Châu được bà con nông dân tôn vinh là “vua lúa giống”.

Thoát nghèo, thành đạt, “Hai Lúa” Năm Châu không quên những tháng ngày cơ cực, luôn nhiệt tình hỗ trợ, giúp đỡ nông dân địa phương. Ông bộc bạch: “Có xuất ngoại mới biết nông dân nước bạn đã làm được những điều mà mình còn phải học nhiều. Về cần cù, sáng tạo, nông dân Việt Nam không thua dân Thái Lan, Malaysia nhưng về tiếp thu, ứng dụng khoa học kỹ thuật, ý thức cộng đồng về bảo vệ môi sinh, môi trường thì mình còn thua họ”.

Ông Năm bày tỏ: “Nếu ta giữ mãi kiểu sản xuất nhỏ lẻ, manh mún, không hình thành vùng nguyên liệu tập trung, chất lượng cao thì 3 thập niên nữa, nông dân ta vẫn cứ thua họ. Sở dĩ gạo, đường, trái cây, tôm sú của Thái Lan xuất khẩu luôn có giá cao vì nông dân Thái thừa hưởng một nền nông nghiệp tiên tiến, hiện đại: Nhà nước điều hành sản xuất ở tầm vĩ mô, nông dân lấy chất lượng làm tiêu chuẩn hàng đầu”.

Điều ông tâm đắc qua các chuyến đi là mô hình sản xuất ở nước bạn phát triển theo quy mô lớn, tập trung. Nông dân an tâm vì sản phẩm làm ra đã có hợp tác xã, doanh nghiệp, các chợ đầu mối bao tiêu, bảo hộ về giá. Vì thế, mô hình liên kết “4 nhà” có ý nghĩa rất lớn. Nông dân Việt Nam không thể làm giàu trên mảnh đất của mình khi chỉ biết làm ra sản phẩm mà đầu ra thì “mờ tịt”, trông vào vận may cơ chế thị trường.

Chia tay “Hai Lúa” Năm Châu mà lời của GS-TS Võ Tòng Xuân, Hiệu trưởng Trường Đại học An Giang cứ đọng mãi trong tôi: “Nếu không quan tâm nâng chất sản phẩm nông nghiệp, nông sản Việt Nam sẽ “thua trên sân nhà”, nói chi cạnh tranh xuất khẩu được với Thái Lan, Trung Quốc và các nước khu vực khi chúng ta đã gia nhập WTO”.

Nửa đời người trần mình trên mảnh đất rộng 3ha với bao khổ cực, gian nan, nhưng nhờ cần mẫn học hỏi kinh nghiệm, ông Năm phối hợp với Viện lúa ĐBSCL, Viện Khoa học Nông nghiệp miền Nam, Trường Đại học Cần Thơ, Trung tâm Khuyến nông tỉnh thực hiện 50 đề tài khoa học: Trong đó có nhiều đề tài được triển khai hiệu quả như ứng dụng chương trình “3 giảm, 3 tăng”, khảo nghiệm và lai tạo thành công 120 dòng, giống lúa chất lượng cao có giá trị xuất khẩu như: IR 56279, IR 59606, OM 1490, OM 3536, VND 95-20,KDM105, IR 64… Đặc biệt, 2 giống lúa do ông lai tạo thành công, được các nhà khoa học chọn xã Thanh Mỹ (nơi ông sinh sống) để đặt tên là TM 1, TM 2.

ĐÌNH CẢNH