Làm sao để phát triển thương hiệu khoai lang?

Nguồn tin: Báo Vĩnh Long, 03/10/2013
Ngày cập nhật: 4/10/2013

Cần phát huy, đảm bảo tính bền vững nhãn hiệu khoai lang lâu dài.

Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ Khoa học và Công nghệ) vừa cấp giấy chứng nhận nhãn hiệu tập thể “Khoai lang Bình Tân, Vĩnh Long, Việt Nam”.

Đây không chỉ là tin vui cho người trồng mà còn là điều kiện để khoai lang mở rộng xuất khẩu chính ngạch sang nhiều thị trường. Song thực tế cho thấy, từ “nhận hộ chiếu” đến “xuất ngoại” là 2 vấn đề rất xa nhau. Đặc biệt việc gìn giữ, phát huy, đảm bảo tính bền vững nhãn hiệu vẫn còn nhiều vấn đề đặt ra.

Khoai rớt giá- tính đến làm nhãn hiệu

Những năm gần đây, Bình Tân là địa phương có diện tích trồng khoai lang “tăng trưởng nóng” nhất ở Vĩnh Long.

Theo Sở Nông nghiệp và PTNT, từ năm 2009 về trước toàn tỉnh chỉ có khoảng 5.000 - 5.100ha khoai lang, nhưng đến năm 2011, diện tích tăng lên 8.500ha, chủ yếu ở huyện Bình Tân và 8 tháng đầu năm 2012, diện tích khoai nhảy vọt lên hơn 9.800ha, gần đạt quy hoạch năm 2015 là 10.000ha.

Nguyên nhân do năm 2011 giá khoai lang tím Nhật có thời điểm 1 triệu đồng/tạ. Thương lái săn lùng thu mua để xuất tiểu ngạch sang Trung Quốc. Lúc đó, UBND tỉnh đã khuyến cáo và có công văn đề nghị các huyện tuyên truyền người dân cẩn trọng việc “chạy đua trồng khoai”, bởi đầu ra chưa ổn định, dễ gặp rủi ro. Tuy nhiên, do nhiều vụ thắng lớn nên người dân vẫn liên tục tăng diện tích trồng.

Ông Nguyễn Văn Ngon- nông dân xã Tân Bình, cho biết trước đây, mỗi năm chỉ trồng 1 vụ khoai, còn lại trồng lúa hoặc cây khác nhưng thời điểm đó nhiều nơi áp dụng “độc canh” khoai lang suốt năm, khi sản lượng dư thừa thì giá khoai lang rớt thảm hại.

Giữa năm 2012, giá khoai có lúc chỉ còn 170.000 đ/tạ. Ngoài chuyện rớt giá, khoai còn bị dịch bệnh tấn công, gây thiệt hại nặng. Đây là hậu quả của việc trồng “độc canh” và sử dụng nhiều thuốc trừ sâu.

Trước thực trạng này, Phòng Nông nghiệp và PTNT, Hội Nông dân huyện Bình Tân phối hợp với Trung tâm Khuyến công và Phát triển công nghiệp Vĩnh Long tiến hành lập hồ sơ đăng ký nhãn hiệu tập thể khoai lang Bình Tân.

Sau gần 2 năm kiểm tra thực tế, mới đây, Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ Khoa học và Công nghệ) đã cấp giấy chứng nhận cho 21 thành viên đại diện Hội Nông dân huyện cùng các đơn vị sản xuất, kinh doanh khoai lang trên địa bàn.

Theo đó, mẫu nhãn hiệu là logo mang biểu tượng 3 củ khoai với 2 chiếc lá được bao quanh bằng dòng chữ tiếng Việt và tiếng Anh: Khoai lang Bình Tân- Vĩnh Long- Việt Nam (BINHTAN SWEET POTATOES).

Ông Nguyễn Văn Thành- Chủ tịch Hội Nông dân huyện Bình Tân- cơ quan chủ sở hữu nhãn hiệu tập thể, cho biết khi đã có nhãn hiệu độc quyền, nông dân Bình Tân sẽ có điều kiện sản xuất, kinh doanh thuận lợi, từng bước xây dựng thương hiệu, tìm kiếm cơ hội làm ăn ổn định, lâu dài.

Thách thức không nhỏ

Không ít nông sản sau khi phấn đấu xây dựng được thương hiệu thì sau thời gian lại để mất thương hiệu hoặc không đảm bảo tính bền vững và phát triển được thương hiệu.

Theo quy chế quản lý và sử dụng nhãn hiệu tập thể, khoai lang sẽ áp dụng cho các tổ chức, cá nhân sản xuất hoặc kinh doanh khoai lang tại huyện Bình Tân.

Điều này, theo ông Lê Văn Trung- Chủ nhiệm Hợp tác xã Rau an toàn Thành Lợi- đơn vị được phép sử dụng, khai thác độc quyền nhãn hiệu tập thể khoai lang Bình Tân trong giao dịch, buôn bán, “sẽ gặp rất nhiều khó khăn trong việc mua bán sau này, do nhãn hiệu này áp dụng quá rộng rãi”.

Bởi trong thực tế mua bán khoai lang trước đây và hiện nay là rau màu thì hầu hết khách hàng đến hợp tác xã đều đặt vấn đề cần có đơn vị chịu trách nhiệm khi truy nguyên nguồn gốc một khi sản phẩm không đạt yêu cầu.

“Hiện trên địa bàn huyện không được mấy hợp tác xã kinh doanh khoai lang sản xuất theo quy trình, phần lớn người dân sản xuất theo kinh nghiệm nên sản phẩm đảm bảo chất lượng còn khá hạn chế. Nhãn hiệu áp dụng quá rộng rãi trong khi chưa kiểm soát tốt được đầu ra, một khi sản phẩm gặp sự cố gì ai đứng ra chịu trách nhiệm!”- ông Trung đặt vấn đề.

Để khoai lang đảm bảo độ đồng đều, an toàn thực phẩm nhằm đáp ứng tốt nhu cầu xuất khẩu đòi hỏi phải có đơn vị kiểm tra chất lượng. Tuy nhiên, theo ông Nguyễn Văn Thành, “đây là khó khăn nhất của địa phương và hiện khâu quan trọng này vẫn còn bỏ ngỏ”.

Để giải quyết vướng mắc này, Hội Nông dân đang phối hợp Chi cục Bảo vệ thực vật tỉnh triển khai một số mô hình điểm sản xuất theo quy trình để nông dân học hỏi làm theo. Đồng thời, kêu gọi tất cả các đơn vị được thụ hưởng phải có trách nhiệm, đảm bảo được nhãn hiệu uy tín trên thương trường mua bán để có thể xuất khẩu thuận lợi.

Song song đó, hiện Sở Nông nghiệp và PTNT cũng đang quy hoạch vùng trồng khoai lang đến năm 2020 dựa trên nhu cầu thị trường tiêu thụ.

Theo đó, sẽ không khuyến khích độc canh khoai lang liên tục, mà áp dụng luân canh, xây dựng lịch thời vụ phù hợp tránh việc thu hoạch quá nhiều cùng thời điểm sẽ dễ bị rớt giá.

Chuyển dần từ sản xuất tự phát, cá thể, sang mô hình hợp tác xã để dễ quản lý, đầu tư, tiêu thụ. Mặt khác, Vĩnh Long cũng đang khuyến khích và tạo điều kiện thuận lợi mời gọi doanh nghiệp đầu tư xây nhà máy chế biến khoai lang, nhằm phát triển bền vững loại cây trồng này.

Cái khó nhất của khoai lang hiện nay là đầu ra phụ thuộc quá nhiều vào thị trường Trung Quốc. Do đó, mỗi khi Trung Quốc đẩy mạnh ăn hàng thì giá tăng, ngược lại họ không thu mua thì… chịu chết. Bằng chứng năm 2012, thương lái Trung Quốc “bẻ chĩa” khiến người trồng khoai khốn đốn.

Hợp tác xã Khoai lang Tân Thành đã nỗ lực tìm thêm thị trường xuất khẩu khoai lang tím Nhật sangMalaysia, Indonesia và Hong Kong. Đây được xem là hướng đi rất mới.

Giá khoai lang ổn định mức cao

Ông Nguyễn Văn Thành- Chủ tịch Hội Nông dân huyện Bình Tân, cho biết: Từ đầu năm đến nay, giá khoai lang tím Nhật luôn ổn định mức cao, trung bình trên 600.000 đ/tạ (60kg). Nguyên nhân, năm rồi giá khoai lang tím giảm mạnh, nhiều nông dân thua lỗ không trồng lại nên năm nay khan hàng.

Nguyễn Hoàng - Lê Sơn