Bến Tre: Làm gì để phát triển bền vững cây ca cao?

Nguồn tin: Báo Đồng Khởi, 03/09/2013
Ngày cập nhật: 6/9/2013

Gần đây, nhiều báo, đài đưa tin về tình trạng nông dân đốn bỏ cây ca cao với diện tích khá lớn tại Bến Tre. Nguyên nhân chủ yếu do giá ca cao xuống thấp nên nông dân đốn bỏ để trồng các loại cây khác như chanh, bưởi da xanh, nhãn,… có hiệu quả kinh tế cao hơn.

Tuy vậy, theo khuyến cáo của các ngành chức năng, mặc dù hiện nay giá ca cao khá thấp nhưng cây ca cao trồng xen trong vườn dừa vẫn là mô hình bền vững về tương lai.

Hiệu quả từ Dự án phát triển 10.000 hecta ca cao

Dự án phát triển 10.000ha ca cao ở Bến Tre được triển khai từ năm 2007. Tỉnh đã có nhiều chính sách ưu đãi đặc biệt cho nông dân trồng ca cao (hỗ trợ cây giống, mở các lớp tập huấn chuyển giao khoa học kỹ thuật trồng cây). Năm 2012 ngân sách tỉnh đã hỗ trợ 80% giá cây giống giúp người dân có điều kiện trồng mới cây ca cao.

Đến tháng 7-2013, diện tích ca cao toàn tỉnh đã đạt hơn 10.600ha. Trong đó, diện tích cho trái khoảng 4.100ha. Ca cao được trồng khắp nơi trong tỉnh nhưng tập trung nhiều nhất là ở Châu Thành, Giồng Trôm, Mỏ Cày Nam và Mỏ Cày Bắc. Năng suất hạt khô bình quân đạt 600kg/ha. Sản lượng trái tươi đạt trên 29.000 tấn. Giá bán bình quân 42.000đồng/kg hạt khô. Bình quân 1ha ca cao trồng xen trong vườn dừa sẽ cho thu nhập 30 triệu đồng/ha/năm. Như vậy, có thể khẳng định cây ca cao trồng xen trong vườn dừa mang lại hiệu quả kinh tế vì ngoài thu nhập chính từ cây dừa, nguồn thu từ ca cao đã giúp nông dân tăng thu nhập trên một đơn vị diện tích, góp phần ổn định cuộc sống trong thời điểm giá dừa giảm mạnh trong thời gian qua.

Một thuận lợi nữa của nông dân Bến Tre là cây ca cao Bến Tre đã được chứng nhận đạt tiêu chuẩn UTZ. Dự án ca cao chứng nhận UTZ được mở rộng trên các vùng trọng điểm trong tỉnh. Mục tiêu chính là áp dụng thực hành nông nghiệp tốt và liên kết hợp tác chặt giữa bốn nhà trong quá trình sản xuất, tiêu thụ sản phẩm. Toàn tỉnh có 79 câu lạc bộ ca cao chứng nhận UTZ với hơn 1.700 nông dân tham gia quy mô khoảng 1.000ha ca cao. Việc thực hiện chương trình ca cao chứng nhận đang có nhiều tiến triển tốt. Đồng thời, trên địa bàn tỉnh có nhiều công ty thu mua ca cao trái tươi, ca cao lên men hình thành chuỗi thu mua đến tận các xã rất thuận tiện cho khâu tiêu thụ sản phẩm.

Tại sao nông dân ồ ạt đốn ca cao?

Trong tháng 5 và 6-2013, tại một số địa phương có tình trạng nông dân đốn bỏ ca cao để trồng các loại cây khác. Theo thống kê của Trung tâm Khuyến nông - Khuyến ngư tỉnh Bến Tre, diện tích ca cao nông dân đốn bỏ đến tháng 8-2013 là 1.944ha, chiếm 18,2% tổng số diện tích ca cao toàn tỉnh, tập trung nhiều ở các huyện Giồng Trôm, Châu Thành và TP. Bến Tre. Tuy nhiên, đây là diện tích cây ca cao đốn bỏ tính chung từ trước đến nay chứ không phải là diện tích đốn bỏ phát sinh trong thời gian gần đây.

Ông Huỳnh Quang Đức - Phó Giám đốc Trung tâm Khuyến nông - Khuyến ngư tỉnh cho biết, việc nông dân đốn bỏ ca cao, nguyên nhân chính do giá ca cao xuống thấp trong khi giá bưởi da xanh, giá chanh lại tăng liên tục và đang ở mức cao ở thời điểm cận Tết và sau Tết Nguyên đán 2013. Người nông dân thường có xu hướng chạy theo thị trường nên đốn ca cao, để đầu tư trồng cây có múi. Thêm vào đó, diện tích ca cao tăng mạnh, nhưng nông dân không thực hiện đúng qui trình kỹ thuật chăm sóc cây nên năng suất thấp. Trồng xen ca cao trong vườn dừa, nhưng nhiều nơi được trồng quá dày hoặc quá sớm (khi cây dừa chưa lớn) nên cây dừa không thể phát triển được. Ngoài ra, ở một số nơi ca cao trồng xen trong vườn nhãn như ở huyện Châu Thành, Bình Đại vào thời điểm năm 2006, đến nay nhãn lớn và đang có giá nên người dân ưu tiên giữ lại cây nhãn loại bỏ cây ca cao. Tại huyện Bình Đại, ở các xã Phú Vang, Vang Quới Đông, nhiều hộ nuôi tôm nước mặn ngay trong khu vực trồng ca cao nên đã ảnh hưởng lớn đến quá trình sinh trưởng, phát triển của cây ca cao. Cây ca cao không phát triển hoặc chết nên nông dân cũng có xu thế loại bỏ diện tích ca cao đã trồng trước đây.

Qua khảo sát thực tế của cán bộ chuyên môn, thông tin về việc đốn cây ca cao do ảnh hưởng không tốt đến các loại cây trồng khác, hoặc ảnh hưởng đến việc nuôi tôm cá trong mương vườn đều không có cơ sở khoa học và không phù hợp với diễn biến thực tế tại địa phương.

Khuyến cáo của các ngành chức năng

Trước thực trạng trên, ông Đức nhấn mạnh: “Ngành nông nghiệp không có chủ trương trồng ca cao chuyên canh mà chỉ khuyến khích trồng xen trong vườn dừa để tăng hiệu quả kinh tế. Đồng thời, tùy thuộc vào từng vùng thổ nhưỡng mà lựa chọn các loại cây trồng thích hợp để phát triển kinh tế. Nông dân không nên đốn bỏ hàng loạt ca cao xen trong vườn dừa để trồng các loại cây khác đang có giá cao trên thị trường, lại không phù hợp với thổ nhưỡng vì dễ lặp lại điệp khúc "trồng - chặt" ”. Đồng thời, ông Đức cho rằng đây là cơ hội để tỉnh “tuyển” lại vườn ca cao. Bởi thời gian qua, các địa phương trong tỉnh phát triển diện tích ca cao ồ ạt, giờ là thời điểm thích hợp để nông dân tập trung chăm sóc diện tích đang cho trái ổn định, loại bỏ bớt những vườn ca cao năng suất thấp.

Đồng quan điểm trên, ông Nguyễn Minh Tuấn - Phó Trưởng Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Giồng Trôm cho biết địa phương đã khuyến cáo người dân không nên đốn bỏ cây ca cao mà cần tập trung thực hiện quy trình chăm sóc đúng kỹ thuật. Thêm nữa, điều kiện thổ nhưỡng của nhiều vùng không phù hợp với các loại cây có múi nên nông dân không nên đổ xô vào trồng các loại cây này. Việc bà con chuyển sang trồng ồ ạt bưởi da xanh và chanh có thể dẫn tới những hậu quả khó lường trước cho đầu ra.

Bà Phan Thị Thu Sương - Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Bến Tre khẳng định, cây ca cao vẫn là cây trồng phụ, xen trong vườn dừa mà ngành đang khuyến khích tiếp tục trồng để tăng hiệu quả kinh tế. Giá ca cao xuống thấp thời gian qua là do ảnh hưởng chung của tình hình biến đổi giá cả các mặt hàng nông sản trên thế giới, chứ không chỉ riêng ca cao rớt giá. Theo bà Sương, các ngành chức năng chỉ khuyến cáo nông dân nên trồng cây ca cao ở những vùng có thổ nhưỡng thích hợp; đồng thời thực hiện đúng các qui trình kỹ thuật chăm sóc, bón phân, tỉa cành, tạo tán đúng cách để cây sinh trưởng phát triển tốt, tránh tình trạng trồng tràn lan, trồng không quan tâm chăm sóc như trước đây. Thiết nghĩ, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cần phối hợp với các ngành chức năng đánh giá lại hiệu quả phát triển cây ca cao trong thời gian qua để đẩy mạnh việc thông tin tuyên truyền về lợi ích cơ bản của cây ca cao xen trong vườn dừa, tăng cường công tác tập huấn, chuyển giao khoa học kỹ thuật cho người dân, đảm bảo cho người dân hiểu biết đúng và thực hiện đầy đủ qui trình kỹ thuật trồng ca cao. Đẩy mạnh việc hình thành các vùng sản xuất ca cao chứng nhận UTZ, nâng cao chất lượng ca cao thương phẩm để tăng giá thành, giúp đầu ra ổn định, tạo tâm lý an tâm cho nông dân trồng ca cao.

D.Phúc