Xóm hàu Câu Thẻo (Bình Định)

Người phụ nữ trên đầu đội chiếc đèn soi ngoi lên khỏi mặt nước, tay bỏ hàu vào thau và gỡ chiếc mặt nạ lặn thở hổn hển. Sau vài giây lấy lại thăng bằng, rít một hơi dài, bà lại lặn xuống, cứ như vậy công việc của người dân xóm Câu Thẻo, thôn Nhơn Ân, xã Phước Thuận, huyện Tuy Phước, tỉnh Bình Định kéo dài gần 8 giờ đồng hồ, từ lúc con nước xuống đến lúc con nước lên…

Nghề “ứa máu kiếm tiền”

9g sáng, theo ghe anh Lưu Văn Viễn, chúng tôi băng đầm Thị Nại đi về cảng biển Quy Nhơn, nơi có những con hàu nuôi sống người dân xóm Câu Thẻo hơn 30 năm nay.

Trước mắt chúng tôi là những trụ bê tông dưới gầm cảng, chúng đã trở nên gồ ghề và sắc nhọn do bị hàu bám vào. Dụng cụ để bắt hàu chỉ là chiếc đèn pin được bịt kín bằng cao su để ngăn thấm nước, chiếc búa, mũi de, mặt nạ lặn và thau dùng để đựng hàu.

Cô Nguyễn Thị Lợi chìa đôi bàn tay, bàn chân chai sần đầy những vết hàu cắt cho chúng tôi xem và kể về những vết sẹo: “Ngày chưa lấy chồng, tôi đâu biết bơi, biết lặn, từ ngày về làm dâu xóm Câu Thẻo, gia đình khổ quá, theo chồng đi lặn hàu, vậy mà cũng đã ngót hai mươi mấy năm…

Với người dân nơi đây, lặn hàu là nghề đổi máu lấy tiền”. Những người dân lặn hàu ở xóm Câu Thẻo, bị hàu cắt vào chân, vào tay là chuyện thường như cơm bữa. Mỗi khi đi lặn, tay, chân đều được “bảo vệ” bằng vớ, găng tay, nhưng cũng không thể tránh được những vết đâm, vết cắt của hàu.

Ông Võ Đình Nhơn, một thợ lặn gắn bó gần 30 năm trong nghề, kể lại những lần tai nạn của mình: “Hôm đó mải theo hàu nên lặn sâu, tàu lớn cập cảng, sóng dập mạnh dữ dội, sức ép đột ngột quá tôi không chịu nổi, người bị đánh dạt vào trụ hàu, toàn thân tôi đều bị hàu cắt, máu chảy nhiều và rát như xát muối, tưởng đâu đi rồi, sống được may nhờ cái số”. Trường hợp chú Tám Đông trong xóm cũng tương tự, bị hàu cắt khắp người, suýt ngất, cũng may nhờ những bạn lặn cùng kịp thời cứu giúp, chú tâm sự: “Sống chết cũng có số cả, trời thương thì mình nhờ, trời ghét thì mình chịu”.

Thế nhưng cũng có những mảnh đời bất hạnh từ cuộc mưu sinh đầy vất vả và nguy hiểm này. Cô Lưu Thị Điền rươm rướm nước mắt kể lại trường hợp sụp hầm của con gái cô: “Tháng trước con Trúc cũng theo lũ trẻ trong xóm đi lặn, hàu đâm trúng chân, đau quá điếng người loạng choạng thế là sụp xuống sâu, may mà mấy anh, mấy chú nhìn thấy cứu nó kịp thời…”.

Nằm viện gần một tháng, Trúc được bác sĩ cho xuất viện với bệnh án “tâm thần không ổn định”, vậy là một mảnh đời mới 14 tuổi đã sớm mất tương lai. Không may mắn bằng Trúc là anh Lê Văn Tư, bị chết vì kẹt đá cách đây gần một năm. Còn những trường hợp như anh Dương Văn Bảy, Lưu Văn Phinh… bị lảng tai vì thường xuyên lặn sâu dưới mặt nước thì trong xóm Câu Thẻo có đến vài chục người.

Người dân xóm Câu Thẻo một tháng chỉ đi lặn 7 đến 9 ngày, trung bình mỗi buổi lặn thu nhập từ 60.000 - 80.000đ đối với người chuyên đi lặn sâu và 30.000 - 50.000đ đối với những người lặn cạn hoặc đi lấy hàu trên khô nhờ thủy triều xuống.

Bấp bênh là vậy nhưng gần 30 năm nay, người dân xóm Câu Thẻo chưa tìm ra lối thoát nào cho cuộc mưu sinh ngoài nghề lặn hàu - nghề “ứa máu kiếm tiền”.

Những đứa trẻ mịt mù tương lai

Trong số những người đi lặn hàu ở xóm Câu Thẻo phải đến 1/3 là trẻ em. Mỗi khi con nước xuống, cư dân trong xóm xôn xao chuẩn bị đồ nghề thì trẻ em lại tập trung đông đúc, nếu không theo chúng ra đến bãi hàu thì không ai biết những đứa trẻ từ 12 đến 17 tuổi này là những “thợ lặn nhí”, là một phần lao động chính của xóm, của gia đình. Tất cả đều không được học hành đến nơi, đến chốn. Ai học cao lắm đến lớp 5, lớp 6 là cùng, vì nghèo khổ, vì cuộc mưu sinh chúng phải lao vào kiếm tiền để phụ giúp gia đình.

Nhà anh Ánh có 7 người con thì 6 đứa đã theo lặn hàu, hai anh em Lưu Văn Phát, Lưu Thị Biểu mới 13, 14 tuổi nhưng đã lặn hàu gần hai năm. Phát nghỉ học từ lớp 3, còn em gái nghỉ học lớp 2. Khi hỏi tại sao em không đi học, Phát nói một cách hồn nhiên: “Thằng Dần, thằng Tũn, con Trúc ngang con cũng theo nẫu đi lặn hàu bán lấy tiền phụ giúp ba má, nó đâu cần học cũng làm ra tiền, con cũng không muốn đi học, con muốn kiếm tiền như tụi nó”. Đó là những đứa trẻ lặn hàu trên cạn, còn những em theo người lớn lặn dưới sâu thì nguy hiểm hơn rất nhiều lần.

Hôm đi cùng với chúng tôi xuống cảng Quy Nhơn có em Dương Văn Phong, Nguyễn Văn Dĩnh, cả hai đều 16 tuổi và nghỉ học từ lớp 3. Phong đã có 4 năm lặn ngụp còn Dĩnh thì 2 năm, nhưng chúng nhanh chóng trở thành nguồn kiếm tiền chính phụ giúp gia đình. Ba Phong nghiện rượu thường xuyên say xỉn đánh đập gia đình vô cớ, còn mẹ đau ốm liên miên nên chẳng làm được bao nhiêu. 12 tuổi em đã theo mấy anh, mấy chú trong xóm đi lặn. Phong nói: “Ngày nào lặn được 60.000đ là ngày đó nhà em được bữa cơm ngon miệng, một tháng làm chỉ mười ngày nên cũng chẳng thấm vào đâu, không lặn hàu em lại theo mấy chú đi biển”.

Trường hợp Phát, Phong, Tũn, Dĩnh… là số ít những đứa trẻ mà chúng tôi gặp trong buổi lặn hàu hôm đó, cả xóm còn hàng trăm đứa trẻ phải lênh đênh ngâm mình trong nước để kiếm tiền cho cuộc sống. Những đứa trẻ xóm Câu Thẻo, tương lai là một cái gì đó quá xa xỉ mà chúng chưa bao giờ nghe tới, chưa bao giờ nghĩ tới. Với chúng niềm vui lớn nhất là bắt được những con hàu lẫn trong đá, ngày bán được năm ba chục ngàn thì không còn gì bằng. Chúng không có mùa hè, mùa tựu trường mà chỉ có hai mùa “con nước xuống và con nước lên”.

Xóm Câu Thẻo là một vùng nghèo của tỉnh Bình Định, toàn xóm gần 200 hộ thì có đến 98% là làm nghề lặn hàu. Đặc biệt bà Phạm Thị Mười, năm nay 72 tuổi, chồng mất sớm, một mình bà phải đi lặn hàu để nuôi 12 đứa con, trong đó có một người là Lê Thị Gái bị bệnh tâm thần, một người là Lê Thị Thứ bị nhiễm chất độc da cam. Hơn 30 năm nay chưa bao giờ bà dám bỏ buổi lặn nào vì như vậy sẽ không có tiền nuôi sống gia đình.

ĐỖ NGÀ

Các tin mới

Các tin năm 2014

Các tin năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887

Các tin năm 2007 | 2006 | năm 2005