Đắng cay tôm sú

Ảnh: T.L.

Nhiều năm trước, khi con cá tra được nuôi rộng rãi ở đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) thì con tôm sú còn tung tăng ngoài biển. Năm 1990, tôm sú được nuôi “e dè” ở Sóc Trăng, Bạc Liêu. Từ “lấm lét” phá rừng ngập mặn, “nuôi chui” trên đất lúa một vụ bấp bênh, nay đã phát triển thành một vùng nuôi suốt duyên hải ĐBSCL với tốc độ gây “sốc”. Đó là thời điểm cả nước thiếu gạo, hầu hết chính sách quy hoạch, đầu tư nông nghiệp (thủy lợi, KHKT, giống, vốn...) đều tập trung cho cây lúa. Đã có hàng loạt biện pháp hành chính được triển khai để ngăn chặn. Nghĩa là, ngay buổi đầu đấu tranh cho mình một “danh phận”, sú đã đắng cay!

Chúng tôi cần được đối thoại công bằng

Các biện pháp hành chính không “hạ hỏa” được cơn cuồng nhiệt hâm mộ tôm sú của hàng vạn “fan” nông dân. Bà con nông dân đeo bám con tôm sú quyết liệt kể cả lúc thất bại do nôn nóng, thiếu kinh nghiệm. Chính quyền, ngành nông nghiệp các địa phương theo dõi thực tiễn sản xuất, thấy nuôi tôm sú có hiệu quả, thay vì ngăn chặn kiểu máy móc, mệnh lệnh đã chủ động có những giải pháp điều chỉnh quy hoạch, định hướng phát triển, hỗ trợ sản suất.

Những năm đó, Sóc Trăng tuy rất nghèo, đã chi ngân sách 20 tỷ đồng/năm (tương đương 200 tỷ đồng theo thời giá hiện nay) cho thủy lợi mặn. Đó là kết quả của việc nông dân được suy nghĩ trên mảnh đất của họ cộng với thái độ biết lắng nghe, dũng cảm chia sẻ của những người có trách nhiệm! Cùng với lúa, con tôm đã vinh danh Việt Nam trên thương trường quốc tế.

Hơn 250.000 ha nuôi tôm sú ở ĐBSCL đã giải quyết nửa triệu việc làm từ lao động trực tiếp ở vùng nuôi đến khu vực thu mua, chế biến, kéo theo sự phát triển của thương mại, dịch vụ...

Thu hoạch tôm sú ở Cầu Ngang - Trà Vinh. Ảnh: ĐÌNH CẢNH

Nhưng số phận người nông dân luôn hẩm hiu. Đất trồng lúa loại “nhất đẳng điền” bị thu hồi làm sân golf cho người giàu tới chơi, làm “nghĩa địa sinh thái” cho người giàu khoe sự phú quý đến tận nấm mồ người thân của họ, mà người trồng lúa chẳng mấy khi được hỏi ý kiến, thậm chí không được thương lượng giá bồi hoàn mà tất cả đều là áp đặt từ quy hoạch đến áp giá, cưỡng chế di dời thì phận “con tôm cái cá” cũng đâu hơn gì! Nếu cá tra, basa quá lứa không bán được, cục nợ như cục bột ủ men nở phình mỗi ngày, bị một số doanh nghiệp (DN) thu mua kiểu chiếm dụng vốn (bắt cá trước, trả tiền sau từ 10 ngày đến 1 tháng) thì “phận sú” cũng khốn đốn.

Ở Sóc Trăng, năm 2006 tôm được giá, người nuôi phấn khởi. Năm 2007 phá huề. Năm 2008 sản lượng tôm giảm 15%, mọi chi phí đều tăng theo lạm phát nhưng giá tôm loại 30 con/kg có thời điểm tụt xuống mức 70.000 đồng/kg. Tại Kiên Giang, đến cuối tháng 6-2008 đã thả giống trên 77.098 ha. Nuôi chuyên tôm 9.671 ha; tôm - lúa 67.481 ha. Sản lượng tôm Kiên Giang năm nay đạt thấp là do chất lượng tôm giống kém; tôm bị chết do sốc môi trường, lây nhiễm bệnh đốm trắng đỏ thân...

Trầy trật mới có được con tôm nhưng khi bán thì cay đắng. Bác Lê Văn Trót (Duyên Hải – Trà Vinh) cười buồn: “Nông dân tui mất lòng tin với mấy ông DN lắm. Được hay rớt giá chủ yếu tuỳ bụng mấy ổng. Nói làm ăn lớn, theo cơ chế thị trường? Thế giới bao la, Sài Gòn tui chưa tới nói gì Mỹ, EU. Tui chỉ xin hỏi: có DN chế biến thủy sản nước nào “lớn” và “cơ chế thị trường” mua tôm theo con nước như Việt Nam không? Nước kém: nhích giá lên, nước rong: dìm giá xuống. Đó là tính toán nhỏ nhen, cốt lợi cho mình bất cần sống chết của nông dân chứ đâu phải là thái độ của “bạn đồng hành”!”.

Chuyện không sợ Mỹ mà sợ...

Ông Võ Quan Huy - chủ trang trại tôm ở Liêu Tú (Long Phú – Sóc Trăng) nói: “Khi nhà nước đầu tư cho nông nghiệp thường chọn cách dễ làm chứ không chọn cách làm hiệu quả!”. Ông Đinh Thiên Cần – cũng chủ trang trại tôm ở Sóc Trăng nói: “Chính sách chống phá giá tôm của Mỹ khiến đầu ra con tôm Việt Nam lao đao. Nhưng tôi không sợ Mỹ mà sợ các DN chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam; không sợ “đầu ra” mà sợ “đầu vào”; không sợ nói thẳng mà sợ đối thoại không công bằng!”.

Một chủ nuôi tôm khác bức xúc: “Hội họp cỡ Hiệp hội Tôm mời, mấy ông DN không thèm dự; do UBND tỉnh hoặc thứ trưởng, bộ trưởng mời mấy ổng dự lớt lớt, nói năm ba câu phá huề. Chắc thủ tướng chủ trì thì nông dân mới được đối thoại công bằng! Mà nào có một chuyện mấy ông DN! Nhiều chuyện lắm!”.

Ông Đinh Thiên Cần nói thêm: “Năm 2003 Mỹ áp dụng chính sách chống phá giá đánh vào tôm Việt Nam. Đó là năm “hoạn nạn” nhưng tôm loại 30con/kg vẫn bán 6,5USD/kg. Tôi nghiệm ra “chơi” với Mỹ dễ thôi vì họ chơi theo luật. Họ muốn tôm loại 1? Tôi có cách nuôi tôm đạt loại 1, chấp nhận giảm sản lượng, nâng cỡ tôm, tính ra vẫn có lãi. Họ muốn tôm sạch? Chưa bao giờ tôm của Hiệp hội Tôm Mỹ Thanh (Long Phú – Sóc Trăng) qua kiểm định phát hiện có dư lượng kháng sinh. Nhưng tôi sợ DN Việt Nam. Họ luôn kiểm định tôm của chúng tôi trước khi mua nhưng hàng của họ lại bị đối tác phát hiện dư lượng kháng sinh và trả về.

Mất uy tín tôm Việt Nam là do ai? Do quá trình chế biến, bảo quản, vận chuyển? Do thu mua qua trung gian mà những “mối” này được hưởng chế độ “miễn trừ” kiểm định nghiêm ngặt cần thiết như với chúng tôi?! Chưa bao giờ vấn đề này được đối thoại thẳng thắn làm rõ trách nhiệm, khiến mỗi khi có lô hàng tôm bị trả về là các cơ quan truyền thông báo chí lại gởi đến công chúng cơn lốc thông tin mang nội dung khuyến cáo người nuôi tôm. Đó là một bất công!

Tôi không sợ “đầu ra”! Tôi sợ “đầu vào”! Nói gì mình cũng có tích luỹ, sợ cho bà con nghèo nuôi vài vuông tôm, nợ “trắng đầu đỏ thân” hệt như con tôm bệnh. 1/ Tôm giống: kiểm ở A: bệnh, chuyển sang kiểm ở B: sạch bệnh. Cuối cùng cũng nó mà bán được tuốt. Kiểm dịch hầu hết là hình thức. Ai phải chịu hậu quả khi tôm giống có giấy xác nhận đã kiểm dịch mà vẫn nhiễm dịch chết hàng loạt? Trả lời: Nông dân; 2/ Thực phẩm, dược phẩm cho tôm: giá lên xuống tự do.

Người ta đổ thừa cho quy luật cung cầu trong khi ở Mỹ, EU... để định giá một món hàng, người sản xuất , người bán phải minh bạch với cơ quan có thẩm quyền về giá thành, giá thu vào... và được lãi trong tỷ lệ cho phép. Không chỉ thả nổi giá mà còn thả nổi chất lượng! Người sản xuất, người bán con giống nhiễm bệnh; phân bón, thức ăn gia súc, thủy sản, nông dược... giả hoặc kém chất lượng rủi bị phát hiện chỉ bị tịch thu hàng, đóng phạt nhẹ hều. Làm nông dân khuynh gia bại sản: chưa thấy ai, đơn vị nào bị xử lý theo luật định.

Chuyện “chân đen”, “chân trắng”

“Chân” này không mắc mớ gì đến quý cô “chân dài” mà là cách nói gọn của nông dân Nam bộ, liên quan đến việc gần đây một số DN vận động bà con chuyển từ nuôi tôm sú (chân đen) sang tôm thẻ chân trắng với lý do: thị trường thế giới ưa chân trắng hơn chân đen; chân trắng năng suất cao và có hiệu quả kinh tế hơn.

Bà con nuôi tôm có ý kiến: Nuôi tôm sú đã lâu, dù giá cả thất thường nhưng chúng tôi biết điều chỉnh cách nuôi ra cỡ tôm thị trường cần, biết giá thành, lượng tiêu thụ nội địa, ước lượng tiêu thụ xuất khẩu, biết giá ở “ngưỡng sinh”, “ngưỡng tử”... Với chân trắng, họ (DN) hết lời ca ngợi nhưng dứt khoát không ký hợp đồng bao tiêu. Người nuôi mù thông tin thị trường nhưng biết nuôi chân trắng một thời gian môi trường nuôi sẽ xấu đến mức có hối mà quay lại nuôi tôm sú cũng không được nữa. DN chê “chân trắng” thì còn “chân đen”, cá lóc, cá tra, mực, sò, cua... Còn nông dân chúng tôi chắc ngửa mặt lên trời mà khóc.

Th.Sĩ Võ Văn Bé (Sóc Trăng) nói, môi trường nuôi tôm sú của Thái Lan sau hàng chục năm đã ô nhiễm nặng nề, họ phải chuyển sang nuôi tôm thẻ chân trắng. Trong khi ĐBSCL với ưu thế về địa hình, mực nước biển... môi trường nuôi tôm sú rất ổn định, vậy thì chuyển sang nuôi tôm thẻ chân trắng làm gì nhất là khi đã nuôi tôm thẻ chân trắng thì khó chuyển đổi sang nuôi giống thủy sản khác? Để nuôi tôm thẻ chân trắng, Thái Lan chuẩn bị cơ sở kỹ thuật, cơ sở sản xuất con giống, thức ăn... 7 năm. ĐBSCL hơn 10 năm nuôi tôm sú mà tôm giống vừa thiếu vừa không kiểm dịch nổi, giá và chất lượng thức ăn nuôi tôm thả nổi, giá thu mua thất thường.

Việc chuyển đổi con giống phải trên cơ sở luận chứng, quy hoạch khoa học, đầu tư có chiều sâu bằng nguồn lực chuyển đổi thuyết phục. Nếu không, sự thả nổi thông tin khiến dân đổ xô nuôi tôm thẻ chân trắng thì những bất trắc gây điêu đứng cho nông dân là điều không tránh khỏi!

Nguyễn Thị Kỳ

Các tin mới

Các tin năm 2014

Các tin năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887

Các tin năm 2007 | 2006 | năm 2005