"Mỏ tôm" dần... cạn

Nuôi tôm theo mô hình CN-BCN thời gian nuôi kéo dài, chi phí tăng cao làm nhiều nông dân e ngại.

Bán đảo Cà Mau được mệnh danh là "mỏ tôm" của cả nước vì diện tích, sản lượng nuôi trồng thuỷ sản (NTTS) không khu vực nào sánh bằng. Con tôm sú đã đem đến sự trù phú cho vùng quê này kể từ khi Nghị quyết 09/CP của Chính phủ ra đời.

Tuy nhiên, hiện nay vùng đất này đang đối mặt với sự chậm phát triển, người nuôi tôm nhiều nơi không mặn mà; các nhà máy chế biến xuất khẩu đứng trước nguy cơ thiếu nguyên liệu sản xuất. Thuỷ sản được các tỉnh: Bạc Liêu, Cà Mau, Sóc Trăng xác định là kinh tế mũi nhọn đang có nguy cơ không còn... nhọn nữa.

Tôm... trở chứng

Ông Trần Văn Lành - xã Hoà Tú, huyện Mỹ Xuyên, tỉnh Sóc Trăng - nuôi 2ha hơn 2 tháng đã phải... thu hoạch sớm. Ông than thở: "Mấy năm trước, tôi nuôi chỉ hơn 3 tháng là đạt cỡ 30 con/kg, năm rồi nuôi đến 5 tháng mới đạt cỡ như vậy".

Thời gian nuôi kéo dài đã làm cho người nông dân gồng mình chịu thêm nhiều khoản chi phí, cao nhất là thức ăn và công chăm sóc. Đã vậy năm nay gần như cả xã Hoà Tú 2 đều bị thiệt hại. Theo thống kê của Sở NNPTNT Sóc Trăng, cho đến cuối tháng 5, diện tích tôm nuôi bị thiệt hại lên đến 7.500ha. Tại Bạc Liêu, con số này trên 20.000ha và Cà Mau trên 33.000ha.

Tôm nuôi bị thiệt hại gần như năm nào cũng xảy ra tại bán đảo Cà Mau với mật độ và diện tích khác nhau, nhưng điều làm cho người nông dân lo lắng là: Thời gian nuôi kéo dài, vốn đầu tư cao, giá thấp, ngân hàng không còn "mặn" với việc đầu tư cho nông dân vay NTTS. Chính điều này đẩy người nông dân đến chân tường của sự khốn khó.

Ông Nguyễn Hải - ấp Kinh Tế, phường Nhà Mát, thị xã Bạc Liêu, sở hữu căn nhà trên 200 triệu đồng với đầy đủ tiện nghi - không ngần ngại nói: "Nhà này nhờ trúng tôm hồi năm 2002. Bây giờ thì 2 đứa con tôi đi làm thuê tận TPHCM để kiếm tiền nuôi cha mẹ. Vì con tôm mà ra đấy". Không riêng gì anh Hải, mà nhiều người nuôi tôm tại khóm Kinh Tế buộc phải cho con em họ đi làm thuê kiếm sống vì tôm nuôi thất bại, nợ nần chồng chất.

Trong khi đó, mô hình tôm - rừng, huyện Ngọc Hiển (Cà Mau) được cho là bền vững cũng mất dần yếu tố vững bền. Ông Cao Văn Hơn - ấp Tân Châu, xã Tân An Tây, huyện Ngọc Hiển - có 3,9ha diện tích tôm - rừng từ đầu năm đến nay thu hoạch không đủ trả tiền chiếc máy bơm nước. Ông cho biết: "Con tôm mấy năm nay khó nuôi quá, thả xuống bao nhiêu nó đi mất bấy nhiêu, làm nhà tôi cũng mất thêm người vì không thể bám mảnh đất này mãi được".

Anh Nguyễn Thanh Việt - Phó phòng Nông nghiệp huyện Năm Căn - xác nhận: Tôm chậm lớn là có thật. Không chỉ chậm lớn, mà kích cỡ không đều ngay trên diện tích nuôi. Con số thống kê của Trung tâm Khuyến ngư tỉnh Bạc Liêu cho thấy, hai năm trở lại đây, đối với mô hình nuôi công nghiệp và bán công nghiệp (CN-BCN), phải mất 6 tháng tôm mới đạt kích cỡ 30 con/kg, đầu tư thức ăn theo tỉ lệ 3/1, giá tôm từ 120.000 đồng/kg xuống còn 93.000 đồng/kg. Theo trung tâm này, năng suất đạt 3,8 tấn/ha đối với mô hình CN-BCN người nuôi hoà vốn.

Tôm nuôi khó khăn, trong khi giá lúa đang ổn định theo hướng có lợi cho người nông dân đã vô tình tạo làn sóng bỏ tôm sang trồng lúa. Cuộc chia tay với con tôm sú quả là... đây

Cuộc chia tay không mong đợi

Thu hoạch tôm tại mô hình tôm lúa huyện Phước Long.

Cuối năm 2007, Cty NTTS Vĩnh Hậu, huyện Hoà Bình (Bạc Liêu) chính thức nói lời chia tay sau 5 năm "vật lộn" với con tôm. Đây là Cty "kiểu mẫu" trong việc NTTS theo mô hình CN-BCN của tỉnh Bạc Liêu với tổng diện tích trên 1.000ha. Năm 2005 lợi nhuận của Cty lên đến 14 tỉ đồng, sau đó liên tiếp thua lỗ. Cuối năm 2007, Cty chính thức tuyên bố phá sản, chấm dứt niềm hy vọng nuôi tôm CN-BCN tại vùng đất bãi bồi ven biển Bạc Liêu.

Tương tự như vậy, Cty Duyên Hải Bạc Liêu (100% vốn nước ngoài) liên tiếp 5 năm liền không thu về một đồng lãi nào từ con tôm. Vụ nuôi 2008, Cty vẫn chưa có phương án sản xuất cho trên 500ha đất của mình. Trước đó, hàng loạt những người nuôi tôm theo mô hình CN-BCN tại Bạc Liêu "vứt áo ra đi" bỏ lại những khoảng đất trống mặc tình cho con nước lớn ròng. Bà Nguyễn Thị Định cho biết: Nuôi tôm bây giờ vốn đầu tư quá cao, trong khi rủi ro quá lớn. Chính vì vậy, bà quyết định tạm ngừng để cho đất nghỉ ngơi và chờ đến chừng nào thuận lợi sẽ tiếp tục cải tạo ao thả nuôi.

Đó là những cuộc chia tay của các "đại gia" nuôi tôm. Chuyện chẳng có gì ầm ĩ, nhưng khi hàng loạt nông dân đứng lên làm đơn xin trồng lúa; chuyển đất trồng tràm, khóm, tôm sang lúa mới thật sự là "câu chuyện thời sự" của tỉnh Bạc Liêu.

Ông Lương Phương Đông - Trưởng phòng Nông nghiệp huyện Hồng Dân - cho biết: Năm nay người dân đăng ký trồng lúa trên đất tôm tăng lên trên 2.000ha. Thậm chí có những diện tích cây khóm, cây tràm, cũng được người dân đăng ký trồng lúa.

Nông dân Nguyễn Văn Khởi - xã Ninh Thạnh Lợi, vừa đốn bỏ 5 công tràm 2 năm tuổi - cho biết: "Cây tràm bây giờ giá thấp quá, trước khi phá bỏ, tôi đắn đo lắm, nhưng cuối cùng quyết định đốn một số để lấy đất nuôi tôm và trồng lúa".

Theo con số thống kê của Sở NNPTNT Bạc Liêu, năm 2008, có gần 10.000ha diện tích người dân đăng ký mới sản xuất mô hình lúa tôm. Trong đó, đáng chú ý tại xã Tân Thạnh, Phong Thạnh Tây B, Phong Thạnh, Phong Tân, ngành nông nghiệp không khuyến cáo sản xuất lúa do nằm đầu nguồn nước mặn. Tuy nhiên, người dân cũng vẫn đăng ký sản xuất lúa, cho dù khu vực này mỗi năm nước ngọt chưa đến 4 tháng.

Tại vùng nam quốc lộ 1A, vùng được quy hoạch NTTS, ưu tiên sản xuất theo mô hình CN-BCN, người dân cũng quay lại trồng lúa. Con số thống kê chưa đầy đủ của Phòng Nông nghiệp huyện Hoà Bình và Đông Hải hiện có trên 3.000ha. Điển hình của việc bỏ con tôm "ôm" cây lúa là ông Sơn Hen - ấp Vĩnh Kiểu, xã Vĩnh Thịnh, Hoà Bình. Năm 2002, ai cũng ùn ùn nuôi tôm, ông quyết giữ lại lúa.

Với 4ha của mình, một năm sản xuất một vụ lúa, trồng một vụ dưa cho thu nhập ổn định. Cho đến nay, ông là một trong số ít người không mắc nợ ngân hàng của xã. Ông Nguyễn Văn Phi - xã Long Điền Đông, huyện Đông Hải - nuôi tôm 3 năm mắc nợ 70 triệu đồng. Vụ mùa này, ông quyết định trồng lại cây lúa như ông cha mình đã làm trên mảnh đất này.

Chính thức nói lời từ biệt con tôm, ông bảo: "Cây lúa nó không mau chóng đem đến giàu có cho nông dân, nhưng từ trước đến giờ, tôi chưa thấy ai có 20 công đất trồng lúa mà đói, nghèo cả. Tại mình tham làm giàu quá nên ủi đất thịt, đất gò lên nuôi mà không biết hậu quả nên mới chịu mắc nợ vầy nè". Chưa có con số thống kê chính thức bao nhiêu nông dân "quay lưng" lại với con tôm, tìm cây lúa để làm phương kế sinh nhai, nhưng làn sóng này đang lớn dần tại Bạc Liêu, buộc chính quyền phải vào cuộc.

Nông nghiệp đâu chỉ lúa, tôm

Sau chuyến khảo sát thực tế và thông qua báo cáo của Sở NNPTNT, ông Phạm Hoàng Bê - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bạc Liêu - nói với tôi: Đúng là người dân có chuyện xin quay lại trồng lúa thật. Vùng bắc quốc lộ 1A trước đây mình quy hoạch lúa tôm, ai cũng nuôi tôm các ngành vận động mãi mới sản xuất lúa tôm với diện tích không đáng kể. Bây giờ thì họ xin làm cái việc mà cách đây 5 năm mình khuyến cáo. Âu cũng là hợp lý.

Đứng trước nhu cầu của người nông dân, UBND tỉnh Bạc Liêu chỉ đạo cho các ngành - nhất là ngành nông nghiệp - phải tạo điều kiện thuận lợi cho nông dân sản xuất lúa trên đất tôm. UBND tỉnh chỉ đạo, phải cung ứng đủ lúa giống chịu phèn mặn, ngắn ngày cho người dân có nhu cầu sản xuất; tăng cường công tác tập huấn kỹ thuật; khuyến khích người dân sản xuất một vụ lúa - một vụ tôm, không vì cây lúa "lên ngôi" mà sản xuất nhiều vụ sẽ không đủ nước ngọt cung cấp, ảnh hưởng đến năng suất.

Trong khi đó, ông Huỳnh Quốc Khởi - Giám đốc Trung tâm Khuyến ngư tỉnh - cho biết: "Sắp tới, chúng tôi sẽ tăng cường khuyến cáo bà con nuôi tôm theo kiểu kết hợp, nuôi tôm sinh thái, nuôi tôm công nghiệp mật độ thưa".

Vậy là mô hình nuôi CN-BCN mà thời gian dài Bạc Liêu giữ ở mức 30.000ha/năm chính thức được khuyến cáo hạn chế, năm nay diện tích chưa tới 8.000ha. Tất cả vì tránh sự rủi ro cho người nuôi. Điều này có vẻ mâu thuẫn với việc số nhà máy chế biến thuỷ sản toàn vùng tăng lên từng ngày. Bạc Liêu từ chỗ có 7 nhà máy vào năm 2000, nay đã lên đến 12. Và nó hoàn toàn có lý khi bình quân các nhà máy chế biến thuỷ sản tại vùng bán đảo Cà Mau hoạt động chỉ 58% công suất.

Nhìn nhận một cách khách quan, kể từ sau ngày thực hiện Quyết định 09 của Chính phủ đến nay, đời sống của đại bộ phận nhân dân tăng lên, nếp sống nông thôn cũng có sự thay đổi. Tuy nhiên, trong vòng xoáy của cơ chế thị trường, người nuôi bị áp lực từ nhiều phía, một bộ phận đã bắt đầu lung lay với ý chí làm giàu từ con tôm. Dẫu biết rằng cây lúa khó mau chóng làm giàu, nhưng họ lại quá ngán ngẩm con tôm.

Chưa ai nói trước điều gì sẽ xảy ra khi người nông dân ồ ạt chuyển đổi từ "độc canh" cây lúa sang "độc canh" con tôm và bây giờ manh nha làm cái điều ngược lại trong bối cảnh các nhà xuất khẩu "chê" tôm sú, chú trọng thẻ chân trắng.

Với cái đà này, "mỏ tôm" sẽ có nguy cơ cạn kiệt.

Nhật Hồ

Các tin mới

Các tin năm 2014

Các tin năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887

Các tin năm 2007 | 2006 | năm 2005