Lo toan nghề nuôi tôm càng xanh ở Thạnh Phú (An Giang)

Vào những ngày này, Thạnh Phú, một trong ba huyện biển và cũng là huyện nghèo nhất tỉnh Bến Tre, nhộn nhịp vào vụ thu hoạch tôm càng xanh. Nghề nuôi tôm càng xanh ở đây đã "đánh thức" tiềm năng của một vùng đất, tăng thu nhập, góp phần giảm nghèo. Ðổi đời, nhưng còn nhiều nỗi lo toan!

Thế mạnh nghề nuôi tôm càng

Trở lại cơ sở sản xuất tôm giống càng xanh Cô Sương ở Mỹ Hưng, tôi không vào nhà, mà ghé qua ao nuôi tôm bán công nghiệp của anh Năm Bù, chủ cơ sở. Loại tôm càng vốn quen thiên nhiên, nhưng thích nghi nhanh trong môi trường công nghiệp. Với diện tích gần 1,5 ha mặt nước, anh Năm Bù nuôi hơn 200 nghìn tôm con, mới một tháng rưỡi tuổi, mà con nào con nấy to bằng ngón tay cái, bóng trắng, khỏe mạnh. Anh Tư Thảo, một trong ba công nhân đang làm việc cho cơ sở, kể: "Ðất này trước đây tôi trồng lúa, nghèo xác xơ, mỗi năm thu từ 150 đến 200 giạ, vì vậy cho anh Năm Bù mướn, mỗi năm một công 10 giạ. Tôi trở lại làm công cho cơ sở này, lương một triệu đồng/tháng, ăn chủ lo. Ðược chủ gợi ý, tôi tận dụng bờ bao chung quanh trồng cỏ, nuôi được ba con bò". Nghe anh kể, tôi tính: 1,8 ha đất cho mướn một năm là 180 giạ lúa, cộng với tiền lương và tiền bán bò, mỗi năm anh đem về nhà khoảng 30 triệu đồng.

Mô hình nuôi tôm trong ruộng lúa trên diện tích 3.500 m2 là của anh Nguyễn Văn Rành ở ấp Thạnh Mỹ, xã Mỹ Hưng. Anh Rành đào mương chung quanh, giữa trồng lúa. Từ tháng 1 đến tháng 5 hằng năm nuôi tôm sú, những tháng còn lại trồng lúa, dưới mương nuôi tôm càng xanh. Theo anh, tôm càng xanh không phải thu hoạch một lần. Nuôi sau ba tháng là kéo lên lựa ra, con đực thả lại, con cái đem bán. Sau khi thu hoạch lúa là thu hoạch tôm càng, con lớn đem bán, con nhỏ để lại nuôi chung với tôm sú vụ sau. Cứ vậy mà luân phiên năm này qua năm khác, nay được ba năm. Hỏi về thu nhập, anh nói không chút rụt rè: "Trong phần đất 3,5 công của cha mẹ để lại, tôi đào mương chung quanh làm bờ bao, diện tích còn lại chỉ còn hai công đất, vụ mùa này mới cắt được khoảng 30 giạ. Vụ tôm sú vừa rồi bán được 13 triệu đồng, lãi khoảng tám triệu đồng. Hiện tại, vụ tôm càng tôi thả 15 nghìn con, hôm rồi bán được bốn triệu đồng tiền tôm cái, số tôm đực tôi thả nuôi trở lại, đợi một tháng nữa mới bán, theo giá hiện tại khoảng 10 triệu đồng". Cộng sơ bộ từ lúa, tôm sú và tôm càng khoảng 20 triệu đồng/3,5 công đất; chưa kể trong chuồng nhà anh còn ba con bò con chưa bán, nuôi từ nguồn cỏ tận dụng bờ bao chung quanh. Từ các nguồn thu đó, ba con anh học hành đàng hoàng.

Tại ấp Thạnh Trị Hạ, anh Nguyễn Văn Nguyện có cách làm khác. Anh có 5,5 ha đất, năm 2006, anh sử dụng 5.000 m2 mặt nước nuôi tôm càng xanh, thu 25 triệu đồng. Anh có hai ao nuôi tôm sú, diện tích một ha mặt nước, thu được sáu tấn tôm thương phẩm, lãi khoảng 100 triệu đồng. Số diện tích còn lại trồng dừa và trồng cỏ nuôi mười con bò cái, năm 2007, anh bán chín con bò con, thu 43 triệu đồng. Tính ra, anh lãi hơn 150 triệu đồng từ chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi trên đất thích hợp.

Con đường nuôi tôm càng xanh ở Thạnh Phú phát triển không phải là ngẫu nhiên. Theo anh Huỳnh Văn Cung, Trưởng Phòng thủy sản huyện, con tôm càng xanh ở Thạnh Phú có từ lâu, nhưng nói đến chuyện nuôi thì phổ biến mới từ năm 2000 trở lại đây, chủ yếu là ở những cánh đồng ngọt hóa. Việc nuôi tôm càng phát triển là cũng nhờ con tôm sú. Thời kỳ 1999 - 2000, tôm sú phát triển mạnh, cho nên cánh đồng từ Mỹ Hưng đến Thị Trấn, nằm trong cụm dự án ngọt hóa Quới Ðiền, người dân lén phá đê đưa nước mặn vào để nuôi tôm sú. Mấy năm đầu nuôi rất hiệu quả, nhưng vài năm sau, do nguồn nước bị ô nhiễm, tôm chết hàng loạt. Người dân lỗ nặng, Nhà nước không cho nuôi. Năm 2004, vận động bà con chuyển sang nuôi tôm càng xanh. Người dân có phần do dự, ít hộ chuyển qua, nhưng đều có lãi. Năm sau tiếp tục vận động, bà con tin hơn vì có hai mô hình ở An Thạnh, nên phát triển được vài trăm ha. Năm 2006, diện tích nuôi tôm càng xanh tăng lên 1.000 ha và năm 2007 tăng gần 7.000 ha. Hầu hết các hộ nuôi có lãi, không nhiều bằng tôm sú, nhưng an toàn hơn và hiệu quả hơn.

Trở ngại không ít

Nhìn tổng thể, Thạnh Phú có ba vùng nuôi tôm. Vùng trên gồm các xã Quới Ðiền, Mỹ Hưng, Thới Thạnh, Hòa Lợi,... nuôi cho năng suất cao vì nước lợ, phổ biến là chuyên canh. Vùng giữa có Mỹ An, An Thạnh, An Thuận, Bình Thạnh, một phần của An Quy và An Ðiền. Vùng này phổ biến là nuôi tôm xen lúa - một lúa cộng tôm càng và một tôm sú. Vùng dưới là chuyên nuôi tôm sú. Quy hoạch là vậy, nhưng đi vào chi tiết thì chưa thấy rõ tính đồng bộ. Cho nên, diện tích nuôi tăng lên, nhưng hệ thống thủy lợi chưa đáp ứng nguồn nước cấp và nước thải. Thực tế ở các xã nuôi tôm càng xanh thấy rõ hiện trạng đó. Bây giờ môi trường chưa bị ô nhiễm, nhưng dần về sau là khó tránh khỏi. Bệnh dịch sẽ xảy ra, nếu không tính trước thì lúc đó khó mà chủ động được.

Giống vẫn là mối lo ngại của huyện. Hằng năm, Thạnh Phú cần hơn 200 triệu con giống, nhưng khả năng sản xuất tại huyện chỉ đạt 10%, còn lại là nhập từ Trung Quốc. Trước đây chỉ có cơ sở sản xuất tôm giống Cô Sương. Nay có rất nhiều người làm, nhưng tỷ lệ tôm giống sản xuất tại chỗ vẫn không nâng lên được. Ðể chủ động hơn, phải nâng số giống sản xuất tại chỗ bằng cách là chuyển giao kỹ thuật cho hộ nông dân tự làm. Nhưng đến bao giờ mới bảo đảm được yêu cầu, thì ngành chuyên môn chưa trả lời được.

Việc tiêu thụ luôn là vấn đề thời sự, nơm nớp lo âu ở người nuôi. Phổ biến là tiêu thụ ở thị xã, thành phố và xuất khẩu tôm loại 1, loại 2, số còn lại tiêu thụ trong huyện và các chợ trong tỉnh. Cơ sở thu mua hiện tại có năm điểm lớn, còn chủ yếu là thương lái, đến từng hộ dân để thu gom. Có khi đem về các điểm lớn trong huyện, nhưng phần lớn là chuyển về thị xã hoặc xa hơn là các tỉnh lân cận, thành phố hay bán trực tiếp cho các nhà hàng. Người nuôi bị ép giá là điều không tránh khỏi. Chênh lệch phổ biến từ ao đến các chợ gần huyện là từ 10 đến 15%, thời điểm vào vụ có lúc đến 20% (từ 15 đến 20 nghìn đồng/kg). Nhưng nếu thương lái thu gom tận gốc mà có mối bán tại các nhà hàng, thì độ chênh lệch sẽ lên đến 30 - 40% ở thị xã, đặc biệt lên được TP Hồ Chí Minh sẽ có lãi từ 50 đến 70%, (từ 70 đến 80 nghìn đồng/kg). Như vậy người nông dân lúc nào cũng chịu thiệt. Cách nào để điều hòa và hạn chế việc này? Nên chăng có hình thức hợp tác trong từng xã để trong đó, cả người nuôi lẫn người bán có điều kiện điều phối cho nhau? Thiết nghĩ, đây là vấn đề đặt ra để các cấp chính quyền suy nghĩ. Phát triển, nhưng có bền vững hay không sẽ phụ thuộc các yếu tố nói trên.

Vào những tháng giữa năm 2006, con của anh Năm Bù nói: "Hai năm đầu cha cháu ươm tôm sú giống, bán cũng được lắm, nhưng thấy tôm sú chỉ phát triển có giới hạn, trong khi đó đất của huyện mình còn rộng lắm, nhất là ao, mương, đầm, bãi sông, rạch... còn bỏ hoang, nên chuyển sang giống tôm càng xanh". Nhớ lại lúc này, phong trào nuôi tôm sú ở huyện Thạnh Phú vẫn còn nổi như cồn, tôm càng xanh chỉ vài trăm ha, nằm rải rác xen các xã vùng trên, rất khó tìm. Ðến nay, gần 18 tháng, nhưng con số ấy đã lên đến gần 7 nghìn ha, từ vài trăm tấn nay đã đến 1.500 tấn tôm thương phẩm, đâu cũng thấy tôm càng. Lòng dân là vậy. Nói như một nông dân, "con tôm càng không chỉ "phủ kín" những nơi hoang hóa, mà còn "bò" sang ao tôm sú, không ngừng làm tăng thu nhập trong hộ gia đình, làm "thức dậy" một vùng đất đã "ngủ quên" từ lâu, không chỉ giảm nhanh mức hộ nghèo, mà còn góp phần thay đổi đời sống người dân cả một vùng rộng lớn". Tôm càng xanh hiện nay là thời sự, là cứu cánh cho nhiều người. Nhưng liệu con tôm càng xanh có cùng theo số phận với con tôm sú?

LÊ QUANG NHUNG

Các tin mới

Các tin năm 2014

Các tin năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887

Các tin năm 2007 | 2006 | năm 2005