Lem nhem thủy sản miền Bắc: Chỉ dừng ở mô hình và phòng thí nghiệm

Thực tế, tỉnh nào ở phía Bắc cũng có trại và trung tâm giống thủy sản làm nhiệm vụ nuôi cá bố mẹ để SX cá giống thương phẩm cung cấp cho địa phương. Và miền Bắc cũng là địa bàn của Viện Nghiên cứu nuôi trồng thủy sản 1, đơn vị h àng đầu nghiên cứu, SX cá bố mẹ. Vậy, tại sao thủy sản miền Bắc vẫn nhếch nhác hàng thập kỷ qua?

GIỐNG TỐT NHƯNG... KHÔNG BÁN ĐƯỢC!

Ngành thủy sản phía Bắc muốn phát triển, đầu tiên phải có được con giống tốt, chất lượng cao. Đã nói đến giống thủy sản, Viện Nghiên cứu Nuôi trồng thủy sản 1 (Viện 1, trụ sở tại TX Từ Sơn, Bắc Ninh) là đơn vị cao nhất đang làm nhiệm vụ này. Viện 1, tiền thân là Trạm Nghiên cứu cá nước ngọt, được thành lập từ năm 1963, với mục đích nghiên cứu phát triển kỹ thuật nuôi các đối tượng thủy sản nước ngọt và điều tra đánh giá nguồn lợi thủy sản nước ngọt. Trải qua 50 năm phát triển, Viện 1 vượt qua nhiều khó khăn và trở thành một Viện đa chức năng về lĩnh vực nghiên cứu - khuyến ngư - đào tạo trong nuôi trồng thủy sản và bảo vệ nguồn lợi.

Phó Viện trưởng thường trực Viện 1 Nguyễn Hữu Ninh nhấn mạnh, hiện Viện 1 là đơn vị cung cấp cá bố mẹ lớn nhất tại phía Bắc. Bình quân, mỗi năm Viện chuyển giao cho các địa phương hàng triệu con giống bố mẹ từ nước mặn, nước ngọt đến nước lạnh. Trong đó, cá rô phi đơn tính 20 - 30 triệu con, chép lai 3 máu 15 - 16 triệu con, tỉ lệ nuôi sống các giai đoạn đạt trên dưới 80%. Bên cạnh đó, Viện 1 cũng đã nghiên cứu chuyển giao thành công nhiều loại thủy sản nước ngọt, mặn, lạnh như trôi, chép, trắm, mè, cá song chấm, song chuột, cá giò, cá nhụ, chim vây vàng, cá hồi… Về nhuyễn thể và giáp xác có ngao Bến Tre, hàu Thái Bình Dương, tôm chân trắng bố mẹ…

Nuôi cá bố mẹ tại Trại SX giống và Dịch vụ thủy sản Thanh Trì

Nhìn vào thành quả nghiên cứu của Viện 1 từ năm 2005 đến nay, cho thấy bộ sản phẩm đa dạng, phong phú đủ đáp ứng nhu cầu của các tỉnh phía Bắc về giống thủy sản. Tuy nhiên, khi chúng tôi thắc mắc cái gì Viện 1 cũng làm được tại sao giống thủy sản Trung Quốc lại đang “làm mưa làm gió” ngoài thị trường như vậy? Ông Ninh thừa nhận, đúng là giống thủy sản của Trung Quốc đang áp đảo trên thị trường, nguyên nhân do hệ thống trại giống ở các địa phương hiện nay đã quá cũ kỹ và lạc hậu.

“Trước đây, khi có chương trình chuyển giao khoa học công nghệ cho các tỉnh, Viện 1 đã đi một loạt các địa phương xây dựng mô hình và chuyển giao cá bố mẹ, lúc đó thị trường giống thủy sản vô cùng sôi động. Tuy nhiên, từ khi hết chương trình hỗ trợ, hơn 10 năm nay các địa phương hầu như không nơi nào nhập cá bố mẹ của Viện (trừ một số tỉnh có tiềm lực kinh tế như Hà Nội, Quảng Ninh). Chính vì vậy, cá bố mẹ tại trại giống thủy sản các tỉnh hiện cũ kỹ lạc hậu lắm rồi. Thậm chí, nhiều nơi còn lấy cá thịt để cho đẻ nên các giống cá của ta mới ngày một bé đi và dịch bệnh nhiều như vậy”, ông Ninh trăn trở.

Cũng theo ông Ninh, các giống cá của Trung Quốc chưa hẳn đã tốt hơn của Viện 1, nhưng do được lái buôn quảng cáo nên bán chạy? Mặt khác, cá Trung Quốc giá rẻ nên buôn bán dễ thu được lợi nhuận cao, và đây cũng là 1 nguyên nhân khiến cá giống SX trong nước không cạnh tranh được. Ngoài ra, còn có nguyên nhân mà chúng tôi đã nói ở bài 1 là cá giống của ta ra sau cá giống của Trung Quốc tới 1 tháng. Chính vì vậy, tại Viện 1 bao nhiêu năm qua luôn xảy ra nghịch lí, mỗi năm Viện có hẳn 50 tỉ đồng kinh phí dành cho nghiên cứu khoa học và thực tế cũng cho ra đời rất nhiều giống cá, quy trình, kĩ thuật tốt, nhưng chỉ dừng lại ở phòng thí nghiệm hoặc chuyển giao cho một số tỉnh phục vụ khuyến nông làm mô hình mà không tiếp cận được thị trường thương mại. Hết đề tài này đến đề tài khác đều đi theo lối mòn cũ mà chưa tìm ra lối thoát.

LÀM Ở VIỆN CHỈ ĐỂ ĐI HỌC?

Việc mỗi năm chỉ thu được vài tỉ từ tiền bán giống và cá bố mẹ sẽ dẫn đến thu nhập của cán bộ công nhân viên Viện 1 thấp. Đặc biệt, sẽ thiếu kinh phí để quay vòng tái đầu tư cho nghiên cứu. Mà một khi thu nhập không đảm bảo được cuộc sống khó đòi hỏi tinh thần làm việc tuyệt đối của cán bộ trong Viện. Nhưng lạ là dù lương bổng lèo tèo vài ba triệu/tháng, nhưng ông Nguyễn Hữu Ninh khẳng định, cán bộ của Viện không có ai bỏ việc mà chỉ chuyển công tác sang các đơn vị khác trong Bộ. Từ đó, ông Ninh cho rằng, rất có thể cán bộ của mình chấp nhận lương thấp để đi học thạc sĩ, tiến sĩ, chờ có cơ hội chuyển sang làm việc ở những nơi thu nhập cao hơn.

Dẫn chứng cho việc này, ông Ninh chia sẻ, tổng số viên chức, lao động của Viện 1 hiện là 365 người (1/3 là biên chế). Trong đó, 74 người có trình độ thạc sĩ và tiến sĩ (chiếm 20%), trên 70,4% cán bộ có trình độ từ đại học trở lên có thể giao dịch bằng ngoại ngữ (chủ yếu là tiếng Anh) trong quan hệ công tác. Thực tế, 10 năm qua, Viện 1 cung cấp hàng chục cán bộ cho các đơn vị trực thuộc Bộ NN-PTNT như Vụ Khoa học Công nghệ, Cục Chế biến Nông lâm thủy sản và Nghề muối và đặc biệt là Tổng cục Thủy sản…

Phải khẳng định, Viện 1 đang sở hữu đội ngũ lãnh đạo thuộc diện trẻ nhất trong các Viện trực thuộc Bộ NN-PTNT hiện nay, khi Viện trưởng mới chỉ sinh năm 1970, các Phó Viện trưởng còn trẻ hơn, đều là thế hệ giữa và cuối 7x. Vậy, với đội ngũ cán bộ đầy nhiệt huyết như vậy, chẳng lẽ lại bó tay để Viện 1 đì đẹt mãi như vậy? Phó Viện trưởng Nguyễn Hữu Ninh thú thật: “Thế hệ lãnh đạo của Viện 1 hiện nay mới tiếp nhận công việc nên chưa làm được gì nhiều. Viện cũng đang có kế hoạch thay đổi cơ chế, chính sách mong bứt phá lên nhưng cảm thấy cứ bí bách và vướng mắc ở đâu đó. Nhưng theo tôi, nếu ngăn chặn được cá giống lậu của Trung Quốc chắc chắn giống trong nước sẽ phát triển”.

Hiện Hà Nội là địa phương thường xuyên nhập cá bố mẹ từ Viện 1 bổ sung hàng năm, còn các địa phương khác phần lớn là “có nào dùng thế”. Trao đổi với anh Phạm Minh - cán bộ kỹ thuật Trại SX Giống thủy sản và Dịch vụ Thanh Trì (Trung tâm Khuyến nông Hà Nội), chúng tôi được biết cá bố mẹ của Viện 1 mặc dù chất lượng rất tốt nhưng không có người mua là đúng vì giá rất đắt, cá bột cá hương nước ngọt đã mấy nghìn đồng/con, cá giống xấp xỉ 300.000 đồng/kg nên không phải nơi nào cũng có tiền để mua bổ sung hàng năm. Mà cá bố mẹ chỉ sau vài vụ không thay thế sẽ bị thoái hóa, cận huyết. Ngay như Hà Nội, có điều kiện kinh tế là vậy, song mỗi năm cũng chỉ hỗ trợ cho Trại giống Thanh Trì 200 triệu đồng để duy trì thay thế mới 15 - 20% cá bố mẹ. Với chi phí giống cộng chi phí TĂCN, nhân công lớn như vậy, rất ít trung tâm, trại giống ở các tỉnh theo được. Đó chính là nguyên nhân khiến giống thủy sản tại một số tỉnh miền Bắc hiện nay còi cọc, bệnh tật.

Còn anh Trương Văn Trị - Giám đốc Cty TNHH Giống thủy sản Hải Long (Nam Cường, Tiền Hải, Thái Bình) cho rằng, hiện nay ngân sách Nhà nước dành cho nghiên cứu tại các Viện, trường quá nhiều trong khi ưu đãi dành cho việc đưa các mô hình của các Viện vào thực tiễn SX lại không có. Chính vì vậy, dù các giống của Viện làm ra tốt đến đâu cũng chỉ dừng lại ở phòng thí nghiệm và mô hình, bởi Viện chỉ giỏi về chuyên môn không thể giỏi làm kinh doanh thương mại như DN được. Do đó, anh Trị đề xuất Nhà nước cần đầu tư cho DN nhiều hơn nữa vì kinh phí để xây dựng trại SX cá giống nước mặn rất lớn, lên tới vài chục tỉ đồng, nếu không có Nhà nước hỗ trợ rất khó để làm được quy mô và chất lượng cao.

+ Cũng có quan điểm về việc phải có DN vào cuộc, nguyên Viện trưởng Viện 1, Giám đốc Trung tâm hợp tác quốc tế thủy sản bền vững (Hội Nghề cá VN), TS Lê Thanh Lựu cho rằng đến giờ phút này phải nhìn nhận vào thực tế là bản thân các Viện mỗi năm có khoảng trên dưới 50 tỉ kinh phí dành cho nghiên cứu không phải là ít, nhưng lại không đủ để đầu tư chiều sâu cái mà mình muốn. Chính vì vậy, các Viện bây giờ phải gắn chặt với DN, để sau khi sản phẩm ra được thị trường mới có kinh phí để tái đầu tư nghiên cứu chiều sâu, chứ cứ trông chờ vào ngân sách, nghiên cứu khoa học của các Viện hiện nay cứ hết đề tài là lại bỏ tủ.

+ “Tháng 10 này Viện 1 sẽ tổ chức kỉ niệm 50 năm thành lập. Đáng lẽ, những dịp như thế này phải tổ chức mời các đơn vị trong Bộ NN-PTNT về chung vui. Nhưng do cơ sở vật chất của Viện lem nhem quá, bao nhiêu năm qua chẳng có thay đổi gì đáng kể nên chúng tôi chỉ dám tổ chức lễ kỉ niệm nội bộ và mời các thế hệ cán bộ, lãnh đạo cũ về dự thôi”, Phó Viện trưởng Nguyễn Hữu Ninh ngậm ngùi.

Nguyên Huân

Các tin mới

Các tin năm 2014

Các tin năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887

Các tin năm 2007 | 2006 | năm 2005