Tiền Giang: Nhân rộng mô hình tôm - lúa cần khắc phục khó khăn

Hiện nay, ở Tiền Giang, mô hình nuôi tôm thâm canh và bán thâm canh ngày càng bộc lộ nhiều rủi ro, nhất là dịch bệnh hoành hành, chi phí đầu vào (đặc biệt là thức ăn) liên tục tăng cao thì mô hình luân canh tôm - lúa càng thể hiện nhiều ưu thế như: ít rủi ro, tạo ra sản phẩm sạch, bền vững. Tuy nhiên, để nhân rộng mô hình này cần phải vượt qua một số khó khăn.

Mô hình canh tác tôm – lúa.

Hiệu quả bước đầu

Những năm gần đây, khi mô hình nuôi tôm thâm canh và bán thâm canh (còn gọi là nuôi tôm công nghiệp) ngày càng mở rộng thì hiệu quả mô hình này ngày càng giảm, rủi ro dịch bệnh ngày càng cao, khiến nhiều bà con nông dân trở thành "đại gia" nhờ nuôi tôm, rồi cũng vì đeo theo nuôi tôm công nghiệp mà phải bán đất nuôi tôm trả nợ.

Theo số liệu thống kê của Chi cục Thủy sản, năm 2012, diện tích thả nuôi tôm toàn tỉnh Tiền Giang là 5.082,7 ha, trong đó diện tích nuôi tôm công nghiệp là 3.012,9 ha. Tuy nhiên, diện tích nuôi tôm bị thiệt hại lên đến 927,8 ha (chủ yếu là tôm nuôi thâm canh và bán thâm canh), chiếm 30,8% tổng diện tích thả nuôi tôm thâm canh và bán thâm canh. Kết quả sản xuất năm 2012 chỉ có khoảng 30% hộ nuôi tôm thâm canh và bán thâm canh trên địa bàn tỉnh có lợi nhuận do tôm nuôi bị dịch bệnh trên diện rộng, giá tôm giảm thấp trong thời gian dài trong khi giá thành sản xuất liên tục tăng cao (năm 2011, số hộ nuôi tôm có lợi nhuận chiếm đến 90% tổng số hộ nuôi tôm).

Chính vì những yếu kém của mô hình nuôi tôm công nghiệp ngày càng bộc lộ rõ, nhất là trong điều kiện trình độ kỹ thuật người nuôi chưa đáp ứng yêu cầu, cơ sở hạ tầng vùng nuôi chưa đảm bảo, ý thức cộng đồng của người nuôi tôm chưa cao, mà mấy năm gần đây mô hình tôm - lúa trên địa bàn tỉnh ngày càng phát triển, chủ yếu tập trung ở huyện Tân Phú Đông. Nếu như năm 2009, diện tích nuôi tôm - lúa toàn tỉnh chỉ khoảng 200 ha thì hiện nay diện tích canh tác mô hình này đã tăng gần 3 lần.

Theo báo cáo của Trạm Thủy sản số 3, hiện nay, huyện Tân Phú Đông hiện có 554,49 ha nuôi theo mô hình tôm - lúa trong gần 3.000 hecta nuôi tôm của toàn huyện; trong đó xã Phú Đông 40 ha, Phú Tân 511,4 ha. Trước đây bà con chỉ canh tác theo kinh nghiệm cá nhân với giống lúa chủ yếu là giống lúa mùa 2 bông thời gian canh tác dài (khoảng 6 tháng) và tôm chỉ thả giống kém chất lượng không qua kiểm dịch.

Những năm gần đây, nhờ được sự chuyển giao khoa học kỹ thuật của ngành nông nghiệp, mô hình tôm - lúa bước đầu đã đem lại hiệu quả khả quan do hạn chế việc sử dụng hoá chất, dịch bệnh trên tôm, giảm chi phí sản xuất lúa (do sử dụng chất hữu cơ từ vụ nuôi tôm trước), ổn định môi trường sinh thái. Năng suất lúa trung bình mỗi năm đạt khoảng 5,1 tấn/ha và tôm đạt khoảng khảng 200 - 300 kg/ha.

Theo UBND huyện Tân Phú Đông, trong vụ tôm công nghiệp năm 2010 và 2011, nông dân có lợi nhuận cao, riêng diện tích nuôi tôm quảng canh cải tiến có thu nhập mỗi năm khoảng 10 - 15 triệu đồng/ha. Bên cạnh đó, một số hộ sau khi kết thúc vụ nuôi tôm, nông dân xuống giống lúa mùa địa phương (giống lúa Hai Bông) năng suất đạt thấp. Xuất phát từ tình hình nêu trên, Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Tân Phú Đông đã thử nghiệm một số giống lúa chất lượng cao tại địa bàn xã Phú Tân. Kết quả cho thấy hai giống lúa (OM 4900 và OM 6796) đạt năng suất mỗi vụ khoảng 6 - 7 tấn/ha, góp phần mang lại thu nhập cao hơn cho người sản xuất theo mô hình tôm - lúa.

Lợi ích bền vững

Theo các chuyên gia ngành Nông nghiệp, việc trồng lúa trên đất nuôi tôm không xảy ra sự "xung đột" nào trong quá trình canh tác mà còn mang lại nhiều lợi ích thiết thực trong mối quan hệ tương hỗ lẫn nhau. Vào mùa khô, nước trong sông rạch mặn thì lấy vào nuôi tôm, đến khi mưa xuống nước ngọt trở lại thì lại lấy vào trồng lúa.

Thực tế cũng cho thấy, khi hệ thống luân canh tôm - lúa xuất hiện thì cả hai đối tượng này đều phát triển tốt. Sau khi nuôi một vụ tôm thì tiến hành trồng một vụ lúa, khi đó những chất thải hữu cơ dưới đáy ao tôm sẽ làm cho ruộng lúa trở nên màu mỡ, nên người trồng lúa chỉ bón một lượng nhỏ phân là đáp ứng nhu cầu phát triển của cây lúa. Bên cạnh đó, để tránh ảnh hưởng đến tôm nuôi, người thực hiện mô hình phải áp dụng các biện pháp phòng bệnh tổng hợp, ít sử dụng thuốc bảo vệ thực vật (giảm 70 - 80%). Vì vậy, trồng lúa trong mô hình này có chi phí thấp, lợi nhuận tăng lên đáng kể.

Ngược lại, nuôi tôm sau vụ lúa sẽ giúp nền đáy ao được khoáng hóa, giảm thiểu các chất độc trong ao tôm, hạn chế được tình trạng vùng nuôi tôm bị lão hóa do đất bị ngập mặn lâu dài, cắt mầm bệnh trên tôm, môi trường ao tôm ổn định, nên trong vụ tôm cũng không cần phải sử dụng nhiều loại thuốc, hóa chất để phòng trị bệnh, dẫn đến chi phí sản xuất thấp, lợi nhuận vì thế cũng tăng cao.

Mặt khác, một lợi ích khác không kém phần quan trọng đó là hệ thống canh tác tôm - lúa giúp hạn chế sử dụng hóa chất độc hại, sử dụng tài nguyên nước hợp lý theo từng thời điểm và mùa trong năm, thích ứng với điều kiện tự nhiên, thời tiết khí tượng thủy văn, tạo ra những sản phẩm sạch, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm phù hợp với quy trình sản xuất nông nghiệp tốt (GAP), từ đó giúp nâng cao giá trị hàng hóa cho cả tôm và lúa và nâng cao tính bền vững của mô hình.

Cần vượt qua khó khăn

Mặc dù, mô hình tôm - lúa trên địa bàn tỉnh đã hình thành hơn 10 năm qua với những hiệu quả bước đầu đầy sức thiết phục. Tuy nhiên, để tiếp tục nhân rộng mô hình này cho xứng với tiềm năng của tỉnh cần phải vượt qua một số khó khăn.

Theo Trạm Thủy sản số 3, khó khăn đầu tiên của mô hình tôm - lúa là chưa có quy hoạch cụ thể, diện tích ao nuôi canh tác theo mô hình tôm - lúa còn xen lẫn giữa mô hình nuôi tôm công nghiệp; điều này dẫn đến hệ thống thủy lợi phục vụ mô hình chưa đồng bộ. Trong khi đó, người nuôi theo mô hình tôm - lúa chủ yếu dựa vào kinh nghiệm nuôi truyền thống, chưa ứng dụng tiến bộ kỹ thuật vào trong canh tác.

Thiếu sự liên kết, hợp tác giữa nông dân canh tác theo mô hình tôm - lúa cũng như giữa các bên có liên quan để cùng nhau phát triển mô hình. Tôm giống chưa đáp ứng được yêu cầu cả về số lượng, chất lượng, trong khi ý thức về vấn đề chất lượng tôm giống của người dân chưa cao. Bên cạnh đó, đến nay chưa có các giống lúa chất lượng cao, phù hợp với mô hình tôm - lúa và đặc thù của từng vùng sinh thái khác nhau.

Để giải quyết các khó khăn này, các chuyên gia ngành Nông nghiệp cho rằng, cần rà soát, quy hoạch hợp lý các vùng tôm - lúa để đầu tư cơ sở hạ tầng. Nhà nước cần có chính sách khuyến khích, hỗ trợ việc tổ chức sản xuất mô hình tôm - lúa theo hướng hợp tác; tăng cường tập huấn kỹ thuật, nhất là về quản lý môi trường nước và phòng trị bệnh trên tôm nuôi.

Các viện, trường cần quan tâm nghiên cứu tìm ra các bộ giống lúa có phẩm chất gạo tốt và có khả năng thích nghi ở các vùng sinh thái khác nhau. Nghiên cứu và thử nghiệm các giải pháp xử lý chất thải nhằm bảo vệ trường vùng nuôi tôm - lúa.

Nông dân cần làm tốt khâu cải tạo ao nuôi, tăng cường sử dụng cơ giới hóa để giảm bớt áp lực do thiếu lao động; cần tìm nguồn cung cấp giống có uy tín, thực hiện nghiêm túc việc kiểm tra chất lượng giống cũng như sự đồng đều của tôm giống; chỉ nên thả tôm giống 1 - 2 lần/vụ với mật độ 5 - 10 con/m2.

Thành Công

Các tin mới

Các tin năm 2014

Các tin năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887

Các tin năm 2007 | 2006 | năm 2005