Mùa vắng những chợ tôm

Theo hiệp hội Chế biến và xuất khẩu thuỷ sản Việt Nam (VASEP), sự suy giảm của kinh tế toàn cầu và rào cản kỹ thuật từ một số quốc gia nhập khẩu đã khiến kim ngạch xuất khẩu các mặt hàng tôm năm 2012 của cả nước chỉ đạt khoảng 2,25 tỉ USD, giảm 6,3% so năm 2011. Tuy nhiên, những con số này vẫn chưa lột tả hết diễn biến nội tại trong toàn chuỗi sản phẩm tôm Việt Nam qua một năm nhiều biến động.

Con tôm “ôm” thất vọng

Người nuôi tôm chỉ còn biết trông chờ vào sự may rủi.

Nhật Bản là thị trường lớn nhất, chiếm tới 27,7% tổng kim ngạch xuất khẩu tôm Việt Nam trong năm 2012. Tuy nhiên, nước này giảm nhập khẩu tôm từ Việt Nam trong suốt nửa cuối năm qua, bởi lẽ, từ tháng 5.2012, những lô hàng tôm nhập khẩu từ Việt Nam vào Nhật Bản bắt đầu phải qua kiểm soát dư lượng hoá chất (ethoxyquin). Quy định này khiến người nuôi tôm trong nước gặp khó khăn, bởi chỉ có tôm nuôi quảng canh (không cho ăn thức ăn công nghiệp) mới có thể đảm bảo không có mối liên hệ gì với ethoxyquin, nhưng sản lượng thu hoạch chỉ vài chục kg/ha/con nước. Liên quan đến việc kiểm tra ethoxyquin, tôm Việt Nam khi xuất khẩu còn bị đối tác ép giảm giá bình quân 22% so với trước thời điểm có quy định kiểm tra.

Bên cạnh đó, một số đối tác nhập khẩu chính cũng giảm sản lượng mua: Mỹ giảm 15,6%; EU giảm 24,8%; Canada giảm 14,1%... Ông Trần Thiện Hải, chủ tịch VASEP, lo lắng: “Một số nhà nhập khẩu lớn của Mỹ nói rằng khách hàng của họ không mấy quan tâm đến sự khác biệt về chất lượng tôm từ các nhà cung cấp, mà họ chỉ quan tâm tới giá bán của nó”. Trong khi đó, tổng thư ký hội Thuỷ sản Cà Mau (CASEP) – ông Lý Văn Thuận, nói: “Sản phẩm tôm sử dụng nguồn nguyên liệu trong nước sẽ cao hơn từ 1 – 1,5 USD/kg so với tôm nguyên liệu nhập khẩu”. Chính vì vậy, theo ông Lê Văn Quang, chủ tịch HĐQT tập đoàn Minh Phú (Cà Mau), khi tham gia thị trường Nhật Bản; có thời điểm giá tôm Việt Nam là 11,2 USD/kg, cùng lúc đó, giá tôm Ấn Độ cùng loại, cùng thị trường chỉ bán 8,6 USD/kg.

Theo VASEP, có khoảng 300 doanh nghiệp từng tham gia xuất khẩu tôm, mặt hàng chiếm 36 – 38% tổng giá trị kim ngạch xuất khẩu thuỷ sản của cả nước, nhưng đến nay, đã có 30% doanh nghiệp ngừng hoạt động do thị trường thu hẹp dần, thiếu vốn, giá nguyên liệu tăng cao làm giảm sức cạnh tranh của sản phẩm, 70% doanh nghiệp còn lại chỉ hoạt động cầm chừng với khoảng 40 – 50% công suất.

Mất trắng 7.600 tỉ đồng trong một năm

Trong năm 2012, đã có 100.766 ha tôm nuôi bị bệnh và chết. Nếu theo cách tính của tổng cục Thuỷ sản (bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn), tổng thiệt hại cho người nuôi khoảng hơn 7.600 tỉ đồng. Các loại bệnh tôm như: đốm trắng, đầu vàng… đã được xác định, riêng hội chứng tôm chết sớm với dấu hiệu hoại tử gan, tuỵ thì sau nhiều lần hội chẩn, hội thảo, các nhà nghiên cứu cũng mới chỉ khoanh vùng, đặt nghi vấn mà chưa thể xác định chính xác. Theo VASEP, năm qua, chuyện tôm chết thành dịch cho đến nay vẫn là “bí ẩn”. Đành rằng, xác định nguyên nhân gây dịch bệnh là vấn đề sống còn hiện nay đối với ngành tôm, nhưng người nuôi tôm ít vốn; thiếu nhân lực, kiến thức, phương tiện… chỉ còn biết trông chờ vào Nhà nước và những nhà chuyên môn.

“Đại gia” Lê Tấn Siêng, chuyên nuôi tôm sú công nghiệp ở xã Ngọc Tố (huyện Mỹ Xuyên – Sóc Trăng) với hơn 30 ha, đành chịu thua dịch bệnh đối với tôm sú, mặc dù ông đã chuyển sang nuôi tôm thẻ để giảm nguy cơ dịch bệnh. “Vua tôm” Võ Hồng Ngoãn ở tỉnh Bạc Liêu, dù thành công với mô hình nuôi tôm sú mật độ thưa, năm ngoái cũng mất hơn nửa tỉ đồng vì tôm chết. Ông Phạm Văn Quắn, người nuôi tôm ở xã Mỹ Long Nam (Cầu Ngang – Trà Vinh) ví von: “Nuôi tôm bây giờ phải đi mua thuốc con nít về chữa bệnh cho người lớn! Tôm chết theo những diễn biến mới, mà cứ phải chạy thuốc theo kiểu những bệnh thường”.

Ở tỉnh Bến Tre, kết cấu hạ tầng phục vụ cho nuôi thuỷ sản nói chung và con tôm biển nói riêng, chưa được đầu tư đồng bộ, nhất là hệ thống kênh mương cấp, thoát nước ngay cả ở những vùng sản xuất tập trung. Do đó, môi trường nước trên các tuyến sông lớn cũng bị nhiễm khuẩn. Ông Nguyễn Văn Phong, phó chủ tịch UBND tỉnh Trà Vinh, than: “Cái mà người nuôi tôm cần nhất trong năm qua là các nhà chuyên môn định ra bệnh và có hướng phòng trị chuẩn xác, nhưng đến nay vẫn chưa có. Như vậy, bao nhiêu tiền của đổ xuống vuông nuôi tôm, cuối cùng phải xổ bỏ và mầm bệnh tiếp tục lây lan ra diện rộng”.

Tương lai mờ mịt

Trước thực tế ngổn ngang từ nguồn cung nguyên liệu đến thị trường xuất khẩu, những dự báo của VASEP về tương lai của con tôm trong năm nay vẫn chưa mấy sáng sủa. Trong điều kiện “lý tưởng”, nếu những thách thức về dịch bệnh, rào cản ethoxyquin được tháo gỡ, ngăn chặn được tình trạng thương lái Trung Quốc thu gom nguyên liệu… các yếu tố, giá cả, thị trường xuất khẩu không thay đổi, thì kim ngạch xuất khẩu năm 2013 sẽ tương đương năm 2011, tăng hơn 6% so với năm 2012. Nhưng nếu lần lượt đảo ngược các yếu tố đầu vào, người nuôi sẽ tiếp tục gặp khó, doanh nghiệp xuất khẩu sẽ phải đối mặt với tình trạng thiếu nguyên liệu trầm trọng dù giá tăng cao.

Để giải quyết vấn nạn này, giá trị nhập khẩu tôm nguyên liệu dự báo sẽ lên tới trên 200 triệu USD trong năm nay, nhưng kim ngạch xuất khẩu cũng chỉ tương đương năm 2012. Trong tình huống xấu hơn, những rào cản thương mại, chính sách thuế nhập khẩu của các quốc gia tiếp tục gia tăng… giá xuất khẩu của doanh nghiệp Việt Nam tăng lên, tạo điều kiện tốt cho đối thủ cạnh tranh. Nếu như vậy, kim ngạch xuất khẩu tôm sẽ tiếp tục giảm so với năm 2012.

Thực tế gần nhất, xuất khẩu tôm ở tỉnh Cà Mau năm 2012 tiếp tục giảm 2% so năm trước. Ông Lý Văn Thuận, nêu nghịch lý: “Ở vùng nguyên liệu lớn như Cà Mau, năm ngoái các doanh nghiệp chế biến xuất khẩu phải nhập 7.000 tấn tôm nguyên liệu và khi tôm nhập khẩu tính cả các khoản chi phí vận chuyển, thuế… vẫn rẻ hơn nguyên liệu trong nước từ 30.000 – 50.000 đồng/kg”. Theo ông Thuận, thực tế này sẽ có lợi cho doanh nghiệp chế biến xuất khẩu, nhưng lại bóp nghẹt nghề nuôi trong nước. “Chi phí đầu vào luôn ở mức cao, dịch bệnh tàn phá, năng suất thấp… khiến giá thành tôm nguyên liệu không thể thấp hơn”, ông Thuận lý giải. Thị phần của doanh nghiệp tôm Việt Nam tiếp tục rơi vào tay các doanh nghiệp: Thái Lan, Indonesia, Ấn Độ, Ecuador… nếu chúng ta không có những biện pháp khẩn cấp để giải cứu vùng nuôi tôm”, ông Thuận phân tích.

Theo ông Thuận, Việt Nam luôn có vị thế toàn cầu về xuất khẩu gạo, hồ tiêu, cá tra, tôm… nhưng những người trực tiếp làm ra nguồn nguyên liệu luôn gặp khốn đốn, bị lỗ lã, thậm chí bị phá sản. Cùng lúc đó, các doanh nghiệp xuất khẩu tôm, trong lúc khó khăn, họ vẫn phải chắp vá để tồn tại và nuôi sống hơn 1,5 triệu lao động thuộc ngành mình. Lúc này chính là lúc những nhà kinh tế lĩnh vực ngoại thương phải hỗ trợ, tìm kế giảm bớt nguy cơ thất nghiệp của đội ngũ công nhân.

Ngành tôm Việt Nam không nhận trợ cấp từ Chính phủ

Trước thông tin liên minh Khai thác tôm Mỹ (COGSI) đã đệ đơn kiện lên bộ Thương mại Mỹ đối với tôm nước ấm nhập khẩu từ bảy nước trong đó có Việt Nam, do nghi ngờ ngành tôm của những nước này nhận được các khoản trợ cấp không chính đáng từ Chính phủ, ông Trương Đình Hoè, tổng thư ký hiệp hội Chế biến và xuất khẩu thuỷ sản Việt Nam (VASEP), cho biết VASEP có đủ bằng chứng chứng minh ngành tôm Việt Nam không nhận trợ cấp từ Chính phủ theo như cáo buộc của liên minh Khai thác tôm Mỹ. Nếu không có gì thay đổi, ngày 17.1, bộ Thương mại Mỹ mới có trả lời chính thức là có hay không việc tiếp nhận đơn kiện chống trợ cấp đối với tôm nước ấm nhập khẩu từ Việt Nam và các nước khác như Thái Lan, Indonesia, Malaysia, Ecuador, Ấn Độ và Trung Quốc của COGSI.

NGỌC TÙNG

Các tin mới

Các tin năm 2014

Các tin năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887

Các tin năm 2007 | 2006 | năm 2005