Đỏ mắt tìm ngư phủ ra khơi

Mấy năm gần đây, số lượng tàu cá ở hai tỉnh Kiên Giang, Cà Mau không ngừng tăng lên nhưng nguồn lao động làm việc trực tiếp trên biển khan hiếm chưa từng có.

Do cầu lớn hơn cung, nhiều ngư phủ đã nhận tiền ứng của chủ tàu rồi bỏ trốn...

Không ký kết hợp đồng lao động, giữa chủ tàu và ngư phủ không có ràng buộc về mặt pháp lý. Trong ảnh: thu hoạch sau chuyến đi biển ở Cà Mau - Ảnh: Đ.TRIỀU

Ông Trần Hon - chủ tàu cá tại P.An Hòa, TP Rạch Giá (Kiên Giang), đồng thời là phó chủ tịch Hội Nghề cá TP Rạch Giá - cho biết chuyện tàu cá nằm bờ vì thiếu lao động giờ đã thành chuyện thường ngày ở xứ biển này.

Ứng tiền rồi lặn mất tăm

Ông Hon kể gia đình ông có bốn cặp tàu công suất lớn chuyên cào khơi trên ngư trường biển Tây. Mỗi cặp tàu phải cần 25 lao động, nếu cùng lúc cả bốn cặp tàu ra khơi thì phải cần đến 100 người. Tuy nhiên, do không đủ người đi biển nên thường có một, hai cặp tàu phải nằm lại. Có lúc mọi thứ chuẩn bị cho chuyến ra khơi đã đâu vào đó mà ngư phủ tìm chẳng thấy đâu.

Biết được tình trạng lao động khan hiếm nên nhiều ngư phủ dùng chiêu nhận lời đi biển để xin chủ tàu cho tạm ứng tiền rồi lặn mất tăm khiến chủ tàu vừa mất tiền tạm ứng vừa phải hủy cả chuyến ra khơi. “Từ đầu năm đến giờ, chỉ tính riêng tiền ngư phủ tạm ứng rồi quỵt của tui đã hơn 200 triệu đồng” - ông Hon nhẩm tính.

Ông Tư Biểu, chủ 15 tàu cá ở khóm 2, thị trấn Sông Đốc, huyện Trần Văn Thời (Cà Mau), kể có lần cận ngày tàu khởi hành nhưng còn thiếu sáu ngư phủ nên ông nhờ Hải - một ngư phủ làm việc lâu năm với ông, tìm giúp. Hải dẫn năm thanh niên khỏe mạnh đến gặp vợ chồng ông nói đồng ý theo tàu. “Năm người này nhờ Hải bảo lãnh ứng của vợ chồng tôi 18,5 triệu đồng để vợ con họ sinh sống lúc họ đi tàu. Nào ngờ người và tiền sau đó một đi không trở lại” - bà Trần Thị Dung, vợ ông Tư Biểu, nhớ lại. Sau lần này, bà Dung còn bị người ta lừa lấy 6,5 triệu đồng cũng bằng chiêu hứa đi tàu để tạm ứng tiền rồi... chuồn!

Ông Trương Văn Ngữ, chủ tịch Hội Nghề cá TP Rạch Giá, thừa nhận chuyện chủ tàu cá bị ngư phủ cuỗm tiền xảy ra như cơm bữa nhưng không biết cách nào khắc phục. Chủ tàu cá thường không trả lương cho ngư phủ mà chỉ hợp đồng ăn chia lợi nhuận sau khi trừ chi phí của mỗi chuyến đi. Tỉ lệ ăn chia 6-4 hoặc 5-5 tùy chủ tàu. Để giữ chân ngư phủ, chủ tàu thường quy định phải sau 5-6 chuyến đi biển mới chia lợi nhuận một lần. Trong thời gian chờ chia thành quả lao động, ngư phủ chỉ được tạm ứng để tiêu xài. “Bây giờ ngư trường chật chội, tàu nhiều nên năng suất đánh bắt giảm thấp, có chuyến về chỉ lời vài chục triệu đồng, có khi còn lỗ vốn nên ngư phủ chỉ được 2-3 triệu đồng/người, thế là họ nản tìm qua tàu khác” - ông Ngữ nói.

Chúng tôi hỏi vì sao chủ tàu không ký hợp đồng lao động với ngư phủ để làm căn cứ ràng buộc trách nhiệm giữa hai bên, ông Ngữ bảo các chủ tàu cũng đã nghĩ tới việc này nhưng tập quán lâu nay của dân đi biển là mọi giao dịch chỉ bằng lời hứa miệng, bây giờ có đề nghị ký hợp đồng thì ngư phủ cũng không chịu ký.

Theo ông Ngữ, do thiếu lao động nên có người nhận lời ra khơi là chủ tàu mừng lắm rồi. Chủ tàu nào khắt khe cũng chỉ giữ chứng minh nhân dân của ngư phủ để làm tin. Tuy nhiên, có nhiều trường hợp khi tàu chạy ra cách bờ vài cây số là ngư phủ nhảy xuống biển trốn. Thậm chí có người còn phá cho tàu hỏng hóc để khi tàu cập vào các đảo sửa chữa thì bỏ trốn khiến tàu không đủ người làm việc, phải quay về. “Nhiều chủ tàu chỉ trong 1-2 năm gần đây có đến vài chục ngư phủ bỏ trốn. Các chủ tàu này giữ hàng chục chứng minh nhân dân của ngư phủ nhưng chỉ để làm kỷ niệm vì không hơi sức đâu đi tìm, mà có tìm gặp cũng chắc gì đòi được tiền” - ông Ngữ nói.

Không ai quản lý

Các chủ tàu than bị ngư phủ lừa lấy tiền tạm ứng rồi chuồn mất, còn ngư phủ cho rằng nghề này nhiều rủi ro, nguy hiểm và bạc bẽo. Anh Bùi Văn Toàn, một ngư phủ ở cửa biển Sông Đốc, tâm sự: “Cùng là người làm công nhưng công nhân công ty này công ty nọ có hợp đồng lao động, được mua bảo hiểm đủ thứ, khi bị ức hiếp còn có tổ chức công đoàn bảo vệ quyền lợi. Còn ngư phủ chúng tôi nếu chủ tàu làm ăn thua lỗ thì không có tiền nuôi vợ con. Nhiều khi gặp bão chìm tàu, chết chóc... Khi ấy, gia đình chúng tôi phải gánh lấy hậu quả, chủ tàu thương thì cho tiền chôn cất. Nghề này cực mà bạc bẽo”.

Vấn đề đặt ra là cơ quan nào chịu trách nhiệm quản lý đối với lao động làm việc trên biển? Lãnh đạo Sở Nông nghiệp và phát triển nông thôn, Liên đoàn Lao động tỉnh Kiên Giang đều thừa nhận đây là câu hỏi còn bỏ ngỏ vì đặc thù của nghề đi biển là người lao động và người sử dụng lao động chỉ nói miệng với nhau mà không có chứng từ ràng buộc về mặt pháp lý. Không có gì ràng buộc, khi chủ tàu bị ngư phủ lừa mất tiền phải đành ngậm bồ hòn chịu đựng. Ngược lại, nếu xảy ra tai nạn trên biển thì người lao động chỉ còn biết trông vào lương tâm của chủ tàu.

Hiện tỉnh Kiên Giang đã thí điểm thành lập một nghiệp đoàn nghề cá tại P.An Hòa, TP Rạch Giá với 91 đoàn viên nhưng hiệu quả chưa thể đánh giá được vì những đoàn viên này đi biển chưa về.

Một người lừa đến 6 chủ tàu

Chỉ trong năm 2011, đồn biên phòng Sông Đốc (Cà Mau) tiếp nhận và xử lý hơn 40 vụ ngư phủ mượn tiền chủ tàu rồi bỏ trốn. Trong đó có vụ ngư phủ Lê Duy Khánh lừa đến sáu chủ tàu ở Sông Đốc. Qua biên bản lời khai tại cơ quan chức năng, Khánh thừa nhận đã mượn của sáu chủ tàu tổng cộng 20,5 triệu đồng nhưng không đi cho tàu nào. Đến lần thứ sáu, khi gần ngày tàu khởi hành, Khánh tìm đường bỏ trốn thì bị tố giác, bắt giữ. Số tiền Khánh mượn của sáu chủ tàu đếnnay vẫn chưa hoàn lại.

Thiếu lao động có nghề

Tàu khai thác thủy sản ở Cà Mau đứng thứ hai khu vực ĐBSCL, chỉ sau tỉnh Kiên Giang, nhưng theo thống kê sơ bộ của các ngành chức năng Cà Mau, trước năm 2010 số ngư phủ được đào tạo qua lớp thuyền viên chiếm chưa tới 2%. Thực hiện quyết định 1956 của Chính phủ về đào tạo nghề cho lao động nông thôn, từ năm 2010 đến nay tỉnh Cà Mau lồng ghép đào tạo nghề được trên 5.000 lao động tàu cá, chiếm gần 21% lao động trên tàu cá hiện có ở Cà Mau. Trong số đó có gần 1.775 ngư phủ được cấp chứng chỉ thuyền viên tàu cá, còn lại là chứng chỉ thuyền trưởng, máy trưởng. Năm nay Cà Mau dự kiến có thêm 1.575 lao động nghề biển được đào tạo nghề và cấp chứng chỉ thuyền trưởng, máy trưởng và thuyền viên. Trong đó, đào tạo cho 100% số thuyền viên đang làm việc thường xuyên trên các tàu cá có công suất từ 20 CV trở lên...

Tại Kiên Giang, ông Trần Chí Viễn, phó giám đốc Sở Nông nghiệp và phát triển nông thôn tỉnh, cho biết mấy năm nay tỉnh đã giao Trường cao đẳng Nghề Kiên Giang đào tạo miễn phí trung cấp nghề khai thác hải sản mỗi năm 150 chỉ tiêu, nhưng chưa thực hiện được vì mấy lần chiêu sinh ứng viên đăng ký không đủ số lượng để mở lớp.

ĐÔNG TRIỀU - HƯƠNG TRÀM

Các tin mới

Các tin năm 2014

Các tin năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887

Các tin năm 2007 | 2006 | năm 2005