Ký sự vịnh Lan Hạ: Nước mắt làng chài tỷ phú

Đẹp chẳng thua gì vịnh Hạ Long, đó là vịnh Lan Hạ thuộc quần đảo Cát Bà (huyện Cát Hải, TP Hải Phòng). Không chỉ sở hữu cảnh tiên nơi trần thế, thiên nhiên còn ban tặng Lan Hạ những loài hải sản nức tiếng như cá song, tu hài, ốc vú nàng… Lang thang trên vịnh này cũng lắm chuyện vui buồn.

Nước mắt làng chài tỷ phú

Đã có lúc, vịnh Lan Hạ đông đúc chẳng kém gì phố thị. Những làng nổi nuôi tu hài mọc lên biến không ít dân chài thành tỷ phú. Vậy mà bây giờ, đi qua những làng chài ấy, chỉ còn những giọt nước mắt oán than.

Hôm trước đại gia, hôm sau chúa Chổm

Vịnh Lan Hạ trông ra cửa Vạn, liền kề vịnh Hạ Long. Một vùng vịnh rất đẹp và yên bình, với khoảng 400 hòn đảo lớn nhỏ. Nơi từng được ví von là “thiếu nữ xinh đẹp” bị lãng quên bởi việc nằm cạnh một “công chúa” vịnh Hạ Long đã quá nổi tiếng. Khoảng dăm năm trước, Lan Hạ được đánh thức và náo nhiệt hẳn bởi tu hài, loài hải sản được khẳng định là rất bổ dưỡng cho đàn ông.

Nghề nuôi tu hài được phổ biến ở Lan Hạ từ một xóm chài được hình thành theo kiểu tự phát. Đó là một cuộc đổ bộ của những người làm nghề nuôi trồng thủy sản, những người ôm mộng giàu hơn nữa từ nghề nuôi tu hài đang phất lên như diều gặp gió. Người thâm niên làm nghề biển có, các doanh nghiệp trên bờ có, thậm chí có nhiều người làm cán bộ Nhà nước cũng dồn vốn liếng tích cóp được để thua đủ với tu hài Lan Hạ.

Đại gia đầu tư lớn nhất ở làng chài này nghe đâu là một ông "quan" to làm ở huyện Cát Hải. Tổng số tiền mà mỗi vụ ông này đầu tư bao giờ cũng tính bằng tiền tỷ. Thời điểm đó nhiều người bảo, làng chài vịnh Lan Hạ chính là nơi tập trung nhiều đại gia nhất trên quần đảo Cát Bà. Cả làng có khoảng 300 bè nổi nuôi tu hài, chia đều cho 300 ông chủ. Nếu tính bình quân một chủ bè đầu tư mỗi vụ tu hài một tỷ đồng, thì hàng năm có khoảng 300 tỷ đồng đổ xuống vịnh để cầu may.

Đìu hiu làng chài Lan Hạ

Vào những vụ thu hoạch tu hài, bóng tối không bao giờ xuất hiện ở làng chài Lan Hạ. Ban đêm, ánh điện sáng trưng, tàu xuồng tấp nập, lúc nào cũng như trẩy hội. 300 chủ bè nuôi, ông nào ông nấy nhà cao tầng, ô tô xịn, tiền bạc lúc nào cũng xách cả va ly bên người.

Nhưng đó là chuyện của vài ba năm trước, còn bây giờ, làng chài Lan Hạ đìu hiu lắm. Lồng giỏ nuôi tu hài xếp chồng chồng lớp lớp trên những bè nổi không một bóng người. Hàng triệu khay lồ nuôi tu hài của làng chài Lan Hạ giờ nằm chỏng chơ, trơ trọi. Nhiều khay lồ mới được kéo lên, tu hài chết còng vảng vất mùi khăn khẳn. Theo ước tính, có tới gần trăm bè nuôi có vốn đầu tư hơn 3 tỷ đồng, khoảng 70 bè nuôi nhỏ hơn đầu tư từ hơn 500 triệu đồng. Nếu tính thiệt hại, ít nhất là 100 tỷ. Vì vậy, chỉ sau có một vụ, không ít chủ bè đã đề biển "cần bán gấp" vì không gượng dậy nổi.

Lái xuồng đưa tôi đi một vòng quanh vịnh, Đinh Khắc Trung, một trong những đại gia nuôi tu hài có số có má ở xứ này phân trần: “Sạt nghiệp hết cả rồi. Nuôi nhiều chết nhiều, nuôi ít chết ít, càng đại gia thì càng chết. Nhiều người đã bỏ xứ đi”.

Quê Trung ở xã Lập Lễ, huyện Thủy Nguyên (TP Hải Phòng). Đó cũng là quê của 80% chủ bè nuôi tu hài ở làng chài tỷ phú Lan Hạ. Ba năm trước, Trung bỏ dở nghề nuôi cá lồng, theo đám người lắm tiền nhiều của cùng quê ra đầu tư nuôi tu hài ở Lan Hạ. Lúc đó làng chài này chỉ mới xấp xỉ khoảng 100 bè. Nghe người ta rủ thì đi, thấy người ta giàu thì thử chứ Trung cũng chẳng có kinh nghiệm gì.

Vậy mà vụ đầu tiên lãi lớn. Đầu tư thả 10 vạn giống, chỉ trong vòng mấy tháng đã thu về 500 triệu đồng. Trừ đi tất cả chi phí, vốn liếng, ông chủ mới này lãi ròng 200 triệu. Đó cũng là vụ mà cả làng chài Lan Hạ nhà nào cũng trúng tu hài. Khỏi phải nói sự sung sướng của những tỷ phú nơi này.

Đại gia Đinh Khắc Trung bên diện tích nuôi tu hài chết trắng

“Bè nào lem nhem nhất cũng được cả trăm triệu tiền lời. Thương lái chở cả ô tô tiền về trả cho các đại gia làng chài Lan Hạ. Ai cũng cũng nghĩ rằng họ sẽ giàu đến đâu, tiêu tiền như thế nào chứ chẳng mảy may tính đến chuyện rủi ro”, Trung kể.

Vụ tiếp theo, số bè tăng lên gấp đôi, rồi gấp ba. Không ai bảo ai, nhà nào cũng dồn hết gia sản, kiểu đánh bạc tất tay với tu hài Lan Hạ. Lại trúng tiếp. Nhưng cái nghề nuôi tu hài cũng giống như trò may rủi, khi cơn say tiền bạc đã ngấm rồi thì chẳng cách dừng lại được. Cho đến vụ năm nay thì tay trắng hết.

Đầu năm, gia đình Trung thế chấp hết tài sản, vay ngân hàng 800 triệu và vay ngoài thêm 400 triệu nữa để nuôi tu hài. Thậm chí có lúc vị đại gia trẻ tuổi này chấp nhận vay nóng với lãi suất cắt cổ. Tất cả đổ xuống 40 mảng bè nuôi với gần 20 vạn giống tu hài. Nếu thắng, Trung sẽ dành ra vài tỷ mua nhà Hà Nội rồi chuyển đứa đầu lên đây học cấp ba trước để sau này đi đại học cho tiện.

Vậy mà: “Mất hết, không còn một con nào. 300 bè nuôi thì 300 bè chết. Tự nhiên dịch bệnh đổ về, lây lan nhanh kinh khủng, không ai kiểm soát nổi. Mất hết tài sản đã đành, giờ lại còn gánh thêm khoản nợ hơn một tỷ đồng nữa. Đại gia giờ thành đại nợ, thành chúa Chổm hết rồi”.

Chẳng còn "máng lợn" để về

Sự phá sản của các địa gia làng chài Lan Hạ không chỉ đẩy nhiều ông chủ bỏ xứ mà còn cuốn hàng trăm hộ dân bám biển vào vòng vây của nợ nần.

Vỡ mộng làm giàu vì tu hài dịch bệnh

Ngồi thẫn thờ trên bè gần cửa vụng Tùng Gấu, mắt nhìn ra vịnh xa xăm, buồn bã, nước mắt ngân ngấn của ông Nguyễn Văn Hường, 65 tuổi, ở xã đảo Việt Hải (Cát Hải) lúc nào cũng như muốn trào ra. Gắn bó với nghề biển nơi đây từ năm 1990, lúc đầu thì chài lưới, rồi chuyển nuôi cá lồng từ năm 2001. Nếu chỉ bằng lòng với cảnh sớm hôm chài lưới ấy có lẽ giờ này gia đình ông không phải quay quắt trong cảnh nợ nần.

Khi phong trào nuôi tu hài phát triển mạnh, vợ chồng ông dành hết số tiền kiếm được để đầu tư 400 triệu đồng mua gỗ, phao, dây, khay lồ và con giống nuôi gần 4.000 khay lồ tu hài. Năm sau lại đầu tư tiếp 600 triệu đồng nuôi tu hài, thu về gần một tỷ đồng. Số vốn này, ông lại đầu tư tiếp 10 nghìn khay lồ nuôi tu hài với hy vọng thu về ít nhất là 3 tỷ đồng trong năm nay. Con giống tu hài được ươm nuôi trong các khay lồ bằng nhựa, chứa cát. Mỗi khay lồ được ươm từ 25 đến 35 tu hài giống. Các khay lồ thả trong nước biển và có dây buộc neo với bè nổi trên vịnh bằng các cục xốp lớn.

Tất cả các công đoạn đều được gia đình ông tỷ mỉ làm. Giấc mơ đổi đời từ dân chài thành tỷ phú tưởng như gần lắm. Bao nhiêu dự định, bao nhiêu kế hoạch vạch ra khi viễn cảnh giàu sang đã cận kề. Vậy mà chỉ trong thời gian ngắn, tu hài chưa kịp xuất bán đã đổ bệnh, chết hàng loạt.

Trắng tay, nợ nần khiến ông Hường ốm bệt cả tháng trời, tưởng không qua nổi. Ngôi nhà ở quê mới xây xong phần móng mà vợ chồng ông dự định hoàn tất để nghỉ lúc tuổi già đành gác lại. Có khi ông bà phải bán để trả số nợ mấy trăm triệu đồng đã vay. Từ một ông chủ lắm tiền, giờ ông Hường trông thật thảm. Ngày ngày ông chèo ghe đi săn cùm cùm. Nếu cố làm cũng được khoảng 2 kg, đem bán lấy tiền đong gạo thì vừa đủ.

Tu hài chết hàng loạt, người nuôi lao đao, nhưng điều đáng nói là đến nay, họ cũng không biết vì sao tu hài lại chết. Cách đây khoảng sáu, bảy tháng, tu hài bắt đầu chết rải rác, sau đó lan nhanh trên diện rộng. Việc phát triển bè nuôi một cách tự phát, kèm theo đó là rác thải sinh hoạt, các nhà vệ sinh trên bè, dư lượng thức ăn của các bè nuôi cá... đang khiến cho tình trạng ô nhiễm môi trường trong vùng vịnh Lan Hạ gia tăng.

Cùng với đó là con giống tu hài và nhiều giống thủy sản khác không rõ nguồn gốc, không được kiểm định chất lượng và dịch bệnh, quy trình kỹ thuật nuôi tu hài cũng không được hướng dẫn thấu đáo... được xem là những nguyên nhân dẫn đến việc làng chài Lan Hạ rơi vào thảm kịch. Chưa hết, nghe đâu chính quyền huyện Cát Hải đang có ý định rà soát lại rồi chuyển hết các hộ nuôi tu hài sang nơi khác. Nếu thế, thảm kịch có lẽ còn nặng nề hơn nữa.

HOÀNG ANH

Các tin mới

Các tin năm 2014

Các tin năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887

Các tin năm 2007 | 2006 | năm 2005