Mùa cá chạy

Gió bấc liu riu thổi lạnh báo hiệu nước trên các cánh đồng ngập lũ bắt đầu rút, lũ cá trên đồng cũng tìm đường chạy ra sông. Đó là thời điểm đánh bắt trúng nhất và được mong chờ nhất trong mùa nước nổi ở miền Tây.

Trúng mùa cá chạy - Ảnh: T.Q

Nhộn nhịp vùng sông nước

Hôm trở lại vùng đầu nguồn lũ tỉnh An Giang, tôi ghé nhà Tư Hùng, một vạn chài có tiếng ở bờ kênh Vĩnh Tế (H.Tịnh Biên). Tư Hùng hồ hởi khoe cả tuần nay khắp nơi trên đồng lũ, kênh rạch ken đặc xuồng chài đón cá... chạy. Nói đoạn, Tư Hùng xách vợt xuống chiếc xuồng xúc lên một rổ cá linh, một mớ đem nấu canh chua cơm mẻ với rau muống đồng non mộng, mớ anh đem kẹp vỉ tre nướng mọi. Các món đặc sản nổi tiếng vùng đất lũ lai rai với rượu đế giữa cánh đồng mênh mông nước, ngon không tả nổi.

Quá nửa đêm, Tư Hùng giục tôi thức dậy rồi vội vã vác chài xuống chiếc xuồng cui. Tiếng máy đuôi tôm giòn giã xé tan màn đêm yên tĩnh lao đi trên kênh Vĩnh Tế. Tư Hùng giải thích, mỗi năm ĐBSCL hứng chịu một mùa nước lũ từ thượng nguồn đổ về theo chu kỳ cố định từ tháng 6 đến tháng 12. Đầu mùa, nước nổi tràn đồng, cá linh non và nhiều loài cá khác cũng lên đồng sinh sôi nảy nở. Sau 3 tháng ở lại trên đồng, lũ cá non lớn lên và thành cá già. Khi nước lũ rút dần, các cánh đồng bắt đầu cạn nước nên cá theo con nước ra sông. “Dân quê mình gọi là mùa cá ra sông nhưng gọi đúng phải là mùa cá chạy”, Tư Hùng nói.

Xuồng đến nơi khi trời còn tối om, không nhìn rõ mặt người đối diện. Vậy mà trên con kênh rộng hơn chục thước có đến cả chục ghe xuồng chài cá. Họ liên tục quăng chài lõm bõm ngay trong đêm và dùng đèn soi (đeo trên trán) để bắt cá vô chài. Thấy ai cũng hào hứng, Tư Hùng vội vã phăng chài ra quăng liền một phát. Thật không may, vì trời còn tối nên ngay cú đầu tiên, chài anh Tư mắc gốc. Nhờ tôi giữ hộ dây chài, anh cởi áo lặn xuống dòng nước lạnh. Chỉ một hơi anh đã nổi ngay lên mặt nước, hì hục phân trần: “Sông hẹp lại có nhiều xuồng ghe chài cá nên mỗi người chỉ có một khoảng nhỏ mặt nước để làm ăn. Hơn nữa, cá linh có thói quen đi gần bờ đất nên chài vô đó dễ dính gốc lắm”.

Khi trời sáng hẳn mới thấy hết sự nhộn nhịp của mùa cá chạy ở vùng sông nước. Hàng chục con người lao động tất bật, miệt mài trên sông nước. Tiếng cười nói, í ới gọi nhau khi bắt được một chài đầy ắp cá. Khúc hòa tấu trên sông mỗi lúc càng sôi động, từ lúc mặt trời chưa mọc đến cuối buổi hoàng hôn. Hai con kênh Tha La và Trà Sư ở xã Nhơn Hưng, H.Tịnh Biên trở thành chốn hội tụ của vạn chài. Vì nơi đây có 2 đập tràn điều tiết lũ, được xả lũ tràn đồng. Kênh sâu, dòng chảy rộng mang theo một lượng cá dồi dào cho các cánh đồng ngập lũ và trở thành điểm đến của ngư dân khắp nơi. Cứ tới mùa nước nổi là họ quy tụ về đây chài lưới.

Làm một mùa, ăn một năm

Đối với người nghèo không có ruộng đất thì mùa nước nổi là mùa mưu sinh chính trong năm. Đây là thời điểm có nguồn lợi thủy sản tự nhiên dồi dào nhất. Ông Lê Văn Hoành cho biết vào mùa cá chạy rộ, ít nhất mỗi ngày ông cũng chài được gần 3 giạ (khoảng 90 - 100 kg), kiếm được từ 200.000 - 300.000 đồng. “Mùa cá ra kéo dài cả tháng và rộ nhất vào hai con nước kém nên dân nghèo cũng dễ sống. Thu nhập từ đánh bắt cá cao gấp chục lần thời điểm bình thường. Còn lượng cá bắt được nhiều vô kể, nếu để làm khô, làm mắm ăn một năm trời chưa hết”, ông Hoành thổ lộ. Anh Tư Hùng nhớ lại khoảng chục năm về trước, tới mùa cá chạy lượng cá nhiều gấp chục lần thời điểm bây giờ. “Hồi trước, mỗi lần đổ dớn, cất vó gạt là bắt cả giạ cá (loại dùng để đong lúa). Tới mùa cá ra, mỗi nhà bắt hàng chục giạ cá là chuyện bình thường. Người nào giỏi, có tay sát cá thì bắt nhiều gấp đôi, gấp ba. Mặc dù năm nay lượng cá không nhiều như hồi trước nhưng lâu lắm rồi dân mình mới có được một mùa cá chạy đúng nghĩa, đánh bắt bể tay”, Tư Hùng giãi bày.

Mùa cá chạy, mùa làm ăn của dân nghèo - Ảnh: Thanh Quốc

Các huyện đầu nguồn Tịnh Biên, An Phú, Tân Châu (An Giang) và Tân Hồng, Hồng Ngự (Đồng Tháp) được mệnh danh là xứ cá. Bởi hằng năm vào mùa lũ, các địa phương này “hứng” một lượng lớn cá từ biển hồ Tonle Sap (Campuchia) đổ về. Tới mùa, cá lớn lại đi ngược dòng trở ra sông rạch nên người dân thi nhau bắt. Ban đầu chủ yếu họ đánh bắt cá để phục vụ nhu cầu của gia đình, số dư thì làm mắm, phơi khô để ăn quanh năm. Dần dà các làng nghề làm khô, mắm mọc lên và nhanh chóng lấy được tiếng tăm như làng khô An Hòa, H.An Phú; khô cá lóc H.Chợ Mới; mắm Châu Đốc (An Giang) nổi tiếng trong và ngoài nước.

Du cư mùa nước nổi

Trong số hàng chục vạn chài tôi gặp trong mùa cá chạy năm nay đều là dân tứ xứ, từ khắp nơi đổ về đầu nguồn lũ tìm kế sinh nhai. Họ ví von cuộc sống của mình chẳng khác gì đời du mục. Nhưng những nơi họ đến rồi đi không phải là thảo nguyên bạt ngàn mà là những cánh đồng nước lũ bao la. “Tùy theo từng thời điểm mà chúng tôi di chuyển chỗ ở từ cánh đồng nước lũ này sang cánh đồng lũ khác để tìm nơi đánh bắt cá. Ở những nơi đến, nếu có thể ở lâu thì che tạm cái lều trên bờ kênh, không thì ở ngay dưới xuồng. Với dân du cư mùa nước nổi không có khái niệm về biên giới và quãng đường gần xa, bất cứ nơi nào miễn có thể tìm được kế sinh nhai là họ đến”, vạn chài Út Ngảnh, quê ở tận Hậu Giang thổ lộ.

Thanh Quốc

Các tin mới

Các tin năm 2014

Các tin năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887

Các tin năm 2007 | 2006 | năm 2005