Tiền Giang: Về Cái Bè nghe kể chuyện con cá cóc

Trong một lần đi chợ An Hữu (huyện Cái Bè, tỉnh Tiền Giang), tôi thấy một con cá có hình dáng tương tự cá chép với vảy trắng, vây đỏ, nặng 5 kg được bán với giá 150.000 đồng/kg. Hỏi ra, được biết đó là con cá cóc, một loại cá đặc sản, quý hiếm ở sông Tiền mà người dân đi câu bắt được. Với đặc điểm thịt cá thơm ngon, ít xương nên loài cá cóc này trước đây có rất nhiều trên sông, nay đã trở nên khan hiếm và gần như đã bị tận diệt do quá nhiều người săn bắt.

IMG src="http://www.tiengiang.gov.vn/Hinhtin/PsuCacoc1.jpg">

Kiểm tra đàn cá cóc bố mẹ ở Trung tâm Giống thủy sản nước ngọt Nam bộ.

* Một loài cá quý, hiếm

Theo các ngư dân lâu năm ở xã An Hữu, cá cóc giống cá chép, trên lưng cá có kỳ nhọn và bén như răng cưa, sống ở sông Tiền, sông Hậu với trọng lượng lớn nhất cả chục kg. Lão ngư Sáu An (xã Hòa Khánh), 60 tuổi, chuyên sống bằng nghề đánh cá trên sông Tiền từ nhỏ đến lớn, kể lại: Hơn chục năm trước đây, cá cóc ở sông Tiền rất nhiều, lúc con nước đứng lớn, từng đàn cá đổ xô về các vùng nước sâu, chảy xiết để tìm mồi, đặc biệt là khu vực bến phà Mỹ Thuận cũ ở xã Hòa Hưng. Từng đàn cá vùng vẫy, đùa giỡn xao động cả mặt nước sông... Hàng năm, sau mùa lũ, đàn cá cóc thường ngược dòng lên thượng nguồn sông Mekong sinh sản còn đàn cá con lại xuôi dòng về sông Tiền, sông Hậu để tìm thức ăn và trưởng thành.

Muốn bắt cá cóc, ngư dân ở miệt sông Tiền, sông Hậu thường thả lưới ngầm và giăng câu ngầm. Thả lưới ngầm là thả lưới sát đáy sông, cá dính vào là chết chắc; giăng câu ngầm là dùng dây có gắn nhiều lưỡi câu móc mồi (thường là tôm sống hoặc trùn hổ) rồi thả sâu xuống đáy vào thời điểm nước đứng lớn. "Nhớ lại trước đây, mỗi ngày câu cả chục con cá cóc từ 7 - 8 kg trở lên là chuyện thường, còn bây giờ nhiều người bắt quá nên cá cóc ngày càng khan hiếm, có khi thả câu cả mấy ngày cũng chẳng có con cá nào, nếu có chỉ còn là cá nhỏ chừng 3 - 5 kg mà thôi", ông Sáu tiếc rẻ.

Thịt cá cóc ngọt, thơm và ít xương (cá từ 300 - 400 gam trở lên) được chế biến thành nhiều món ăn đậm nét sông nước Nam bộ: cá cóc kho nước dừa, cá cóc nấu canh chua, cá cóc chưng tương... Vì khan hiếm nên hiện nay giá cá cóc tại chợ khá đắt, trung bình từ 150.000 đồng/kg trở lên, giá bán tại các nhà hàng, quán ăn từ 250.000 - 300.000 đồng/kg. Tại An Giang là nơi có cá cóc còn nhiều thì thực đơn các nhà hàng món cá này thường xuyên; riêng một vài quán ăn ở Vĩnh Long và Tiền Giang thì lâu lâu mới có. Tại quán cơm Tân Tân, đường Trưng Nữ Vương (thành phố Vĩnh Long), lâu nay được xem là một trong những quán cơm được nhiều người biết đến với món đặc sản là cá cóc kho nước dừa. Theo anh Phan Hoàng Huân (chủ quán), anh phải đặt hàng cho những thợ câu cũng như các điểm thu mua cá ở các chợ đầu mối để có nguồn cá cóc ổn định phục vụ thực khách. Tương tự như vậy, quán Tạ Hiền, quán Hải Sản (thành phố Mỹ Tho)... cũng có bán cá cóc với giá 250.000 đồng/kg nhưng không có thường xuyên vì còn tùy thuộc vào nguồn cung cấp. Theo anh Huân, chủ quán Hải Sản, cá cóc ở đây được chế biến thành hai món theo phong cách đặc trưng của quán là cá cóc kho lạt ăn kèm rau sống, chuối chát, khế chua và cá cóc ướp xả ớt nướng lửa than. Vì hiếm nên muốn ăn cá cóc, thực khách phải gọi điện đặt hàng trước.

Cá cóc trưởng thành.

* Cứu loài cá cóc thoát khỏi nguy cơ tuyệt chủng

Theo các nhà khoa học, cá cóc có tên khoa học là Cyclocheilichthys enoplos, thuộc họ cá chép Cyprinidae, có mặt ở một số nước thuộc lưu vực sông Mêkong, trong đó có Việt Nam mà tập trung nhiều ở sông Tiền và sông Hậu của khu vực ĐBSCL. Cá thích nghi với điều kiện nước chảy và có tập tính di cư sinh sản, cá cóc thường được khai thác quanh năm bằng lưới, câu, chài, đáy và đóng chà ven sông.

Năm 2000, các nhà khoa học của Trung tâm Giống thủy sản nước ngọt Nam bộ (thuộc Viện Nghiên cứu nuôi trồng thủy sản 2) ở xã An Thái Trung (huyện Cái Bè) đã triển khai đề tài khoa học bảo tồn cá cóc. Đây là một hoạt động nằm trong Chương trình hỗ trợ thủy sản nước ngọt của Bộ Thủy sản (trước đây) do chính phủ Đan Mạch tài trợ. Nghiên cứu sinh sản nhân tạo để sản xuất giống cá cóc nhằm bổ sung giống loài mới vào cơ cấu đàn cá nuôi là việc làm cần thiết, đồng thời còn góp phần gìn giữ nguồn gen loài cá đang ngày càng trở nên hiếm hoi. Thạc sĩ Thi Thanh Vinh, người đã gắn bó với công việc "bảo tồn nguồn gien cá nước ngọt" như cá hô, cá trà sóc... - một trong những nhà khoa học tham gia đề tài, kể lại: Năm 2001, các nhà nghiên cứu bắt đầu tập hợp cá cóc bố mẹ từ các ngư dân đánh bắt ở An Giang, Tiền Giang... Vì loại cá này rất mau chết sau khi đưa lên khỏi mặt nước nên các nhà khoa học đã khảo sát và hướng dẫn các ngư dân cách đánh bắt bằng ngư cụ thích hợp đến cách bảo dưỡng để vận chuyển về Trung tâm để thuần dưỡng. Cá được Trung tâm mua phải là cá cóc được bắt bằng câu và phải hạn chế bị thương (chỉ chấp nhận rách mép). Khi được ngư dân báo có cá, các kỹ sư phải cấp tốc đến nơi để xem trực tiếp và xác định đúng tên khoa học của cá rồi mới mua. Nhờ được mua với giá khá cao vào thời điểm lúc bấy giờ (gấp 3 lần với các loại cá đặc sản khác - khoảng 100.000 đồng/kg vào năm 2001) chỉ trong thời gian ngắn mà điểm thu mua của Trung tâm đặt ở An Giang đã mua được 100 con. Sau khi thả trong hầm tại đây một thời gian, đàn cá được đưa về thả vào trong ao tại Trung tâm để thích nghi với môi trường nước tĩnh thay vì nước động ở ngoài sông.

Dẫn chúng tôi ra một ao nuôi đàn cá cóc bố mẹ, thạc sĩ Vinh không giấu nỗi tự hào khi chỉ đàn cá cóc to, khỏe hơn 200 con đang ngoi lên, hụp xuống để ăn mồi! Nhờ kinh nghiệm và sự nỗ lực của các nhà khoa học tham gia đề tài, đàn cá cóc bố mẹ nhanh chóng thích nghi hoàn toàn với môi trường mới. Trong thời gian đầu, đàn cá được cho ăn thức ăn là tôm, tép và cá nhỏ... và dần dần được cho ăn thức ăn viên công nghiệp như các loài cá khác. Gần trọn một năm, đàn cá bố mẹ đã sinh sản thành công với lứa cá giống nhân tạo đầu tiên khoảng 2.000 con ra đời. Hàng năm, đàn cá bố mẹ đều được chọn lọc để thay thế những con cá đã già. "Đàn cá cóc trong ao hiện đã là cá cóc thế hệ F2 sau khi chọn lọc", thạc sĩ Vinh khoe. Trung tâm đã nuôi thử nghiệm cá cóc thế hệ F10 ở một số mô hình điểm ở người dân và nhận thấy đàn cá phát triển tốt, sau 12 - 15 tháng thì đạt cá thương phẩm (khi cá đạt từ 200 đến 300 g/con). Cá cóc có thể được nuôi ghép với các loài cá khác trong ao đìa, quầng, bè như cá tra, cá rô phi. Được biết, một cơ sở nuôi ương cá giống ở Cai Lậy (hộ Tám Vũ) đã nhận từ Trung tâm 5.000 con cá cóc bố mẹ về để ương và cung cấp cho các hộ có nhu cầu nuôi cá cóc thương phẩm.

Việc bảo tồn, nghiên cứu sinh sản nhân tạo để sản xuất giống cá cóc thành công cũng như cá hô, cá trà sóc... đã góp phần bổ sung giống loài mới vào cơ cấu đàn cá nuôi, đồng thời còn góp phần gìn giữ nguồn gen loài cá bản địa quý, hiếm của sông Mekong đang ngày càng trở nên hiếm hoi do nạn đánh bắt tận diệt như hiện nay.

Phùng Long

Các tin mới

Các tin năm 2014

Các tin năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887

Các tin năm 2007 | 2006 | năm 2005