Xây đập thuỷ điện trên sông Mekong: Xô ngã trụ cột trồng trọt và thủy sản

Việc xây đập thuỷ điện trên thượng nguồn sông Mekong đang gây lo ngại cho các nước thuộc lưu vực con sông này. Thạc sĩ Nguyễn Hữu Thiện, thành viên nhóm tư vấn Đánh giá môi trường chiến lược các đập thủy điện dòng chính Mekong, thừa nhận: “Khi các nước phía thượng nguồn xây đập thủy điện, trong đánh giá môi trường chiến lược dày 200 trang, nhiều điều phía ĐBSCL chưa được phân tích đầy đủ”.

Lỗ hổng khi đánh giá môi trường chiến lược

Nguồn cá tự nhiên làm thức ăn giá rẻ cho cá trắng sẽ mất dần. Ảnh: Lê Hoàng Yến

Lào quyết tâm xây 10 đập thủy điện, Campuchia dự kiến xây 2 đập trên dòng chính, tổng công suất 14,697 MW. Hiện nay, thông tin về các đập phía thượng nguồn đến dân chúng không đầy đủ và có nhiều ý kiến khác nhau, trong khi Đánh giá môi trường chiến lược trên mạng của Ùy hội sông Mekong (MRC) nặng ngôn ngữ kỹ thuật nên không phải ai cũng hiểu được.

Nếu Xayaburi là phát đại bác đầu tiên công phá hệ sinh thái vùng hạ lưu thì Sambor (Campuchia) do 1 công ty Trung Quốc đầu tư và vận hành, là quả bom nước lơ lửng. Đập này có chiều dài trên 18 km, cao 56 m, tích mực nước 40 m trên mực nước biển (mực nước trung bình của ĐBSCL 1 - 1,5m, chênh lệch 39 m nước), diện tích ngập 620 km2. Nếu có động đất, quả bom nước khổng lồ này sẽ dội xuống đầu dân ĐBSCL. Thạc sĩ Thiện khẳng định phía ĐBSCL không được hưởng lợi gì, ngược lại sẽ gánh chịu hậu quả hết sức nặng nề khi trên dòng chính là những "quân cờ domino" thuỷ điện đã sắp sẵn.

“Có người nói khi có động đất, hồ Tonlésap sẽ hút hết nước, nhưng mùa mưa chắc chắn hồ sẽ “no nước”, khối lượng nước sẽ chảy thẳng theo dòng chính về đồng bằng”, ông Thiện nói.

Xô ngã ngành trồng trọt và nuôi thủy sản

Mất phù sa, xâm nhập mặn sẽ giết chết những vườn cây ăn trái ở ĐBSCL. Ảnh: HL

Thạc sĩ Thiện lo ngại: Đập thuỷ điện như bức tường thành chắn ngang sông, có đập cao 76 m, cá không thể vượt qua, sẽ phá sự kết nối giữa sông với biển, giảm đất ngập nước khu vực giữa sông, biến chúng thành vùng ngập nước vĩnh viễn, lượng phù sa từ 160 - 165 triệu tấn giảm còn 42 triệu tấn/năm. An Giang nghiên cứu giá trị dinh dưỡng từ phù sa tích tụ trên đồng từ 80 - 100 tấn/ha, 75% trong số này sẽ mất đi nếu có đập.

Trung tâm cá thế giới khẳng định đập thuỷ điện trên dòng Mekong sẽ gây tổn thất 220.000 - 440.000 tấn cá/năm. ĐBSCL sẽ mất 0,5 – 1 tỷ USD/năm tức là mỗi năm mất số tiền đủ để xây từ 1 đến 3 cây cầu Cần Thơ.

Mekong có 1.200 loài cá, định danh 700 loài. Mất cá trắng thì cá đen cũng không phát triển vì thiếu thức ăn. Cả hệ sinh thái bị ảnh hưởng, trong đó có con người. Nếu hết cá tự nhiên, có thể nuôi cá được không? Được, nhưng khó có lời vì nuôi 1 tấn cá da trơn cần 1,7 tấn cá tự nhiên, 1 tấn cá lóc cần 5 tấn cá tạp trong tự nhiên. Chi phí và giá thành cá nuôi sẽ rất cao.

Nước mang phù sa từ Mekong ra biển tạo cho vùng biển thềm lục địa sự trù phú. Năm 2009, sản lượng cá đánh bắt ở vùng này khoảng 606.500 tấn, gấp 10 lần vùng biển ở đồng bằng sông Hồng (77.900 tấn). Nếu các đập xây xong, không có dinh dưỡng sẽ thành biển sa mạc. Vùng biển rộng lớn không có cá, ngành nước mắm cũng bị ảnh hưởng.

Cả Lào và Campuchia đều không có khả năng đầu tư nên họ kêu gọi đầu tư BOT, 25 năm sau các ông chủ các đập mới giao quyền sở hữu lại cho nhà nước. Điện từ 12 đập chỉ đáp ứng 6 - 8% tổng nhu cầu của lưu vực nếu làm từ nay tới năm 2025. Có có nghĩa làm xong vẫn không thể thỏa mãn cơn khát năng lượng!

Đánh giá môi trường chiến lược khi các đập thủy điện được xây dựng, tổn thất về thủy sản nước ngọt, hải sản, năng suất nông nghiệp, sạt lở bờ sông, tác động domino lên các ngành khác, mất lối sống, văn hóa của vùng sông nước, an toàn khi có động đất... và còn nhiều điều chưa biết nên các nhà khoa học Việt Nam đề nghị tiếp tục nghiên cứu. Điều mà các nhà khoa học kiến nghị khẩn thiết: “Dòng chính Mekong không bao giờ được dùng làm thí nghiệm để chứng minh công nghệ thủy điện vắt ngang sông”.

HOÀNG LAN

Các tin mới

Các tin năm 2014

Các tin năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887

Các tin năm 2007 | 2006 | năm 2005