Lên Trùng Khánh nghe chuyện cá Trầm hương

Trên khúc sông Quây Sơn ở xã biên giới Đình Phong, huyện Trùng Khánh (tỉnh Cao Bằng) có một loại cá có vị ngon kỳ lạ.

Quây Sơn - dòng sông phát nguồn từ tỉnh Vân Nam (Trung Quốc) chảy theo hướng Đông Nam vào lãnh thổ nước ta, qua hai huyện Trùng Khánh và Đàm Thủy (Cao Bằng) rồi quay trở lại đất Trung Quốc.

Nói đến dòng sông này, người ta thường nhắc đến thác Bản Giốc đẹp vào loại bậc nhất ở Việt Nam với ba tầng thác cuồn cuộn đổ xuống từ độ cao trên 50 m tạo nên những hình ảnh tráng lệ và âm thanh vang động núi rừng.

Có lẽ chính vẻ đẹp tiên cảnh đó nên khi nhắc đến sông Quây Sơn người ta chỉ lại nói đến thác Bản Giốc nên ít ai biết được trên dòng sông này - chỉ đoạn dài khoảng 3 - 4 km chảy qua xã Đình Phong (huyện Trùng Khánh) có một loại thuỷ đặc sản mà duy nhất chỉ dòng Quây Sơn sản sinh ra. Đó là cá Trầm hương.

Cá Trầm hương được bà con dân tộc Tày ở Trùng Khánh gọi là Pia teng. Đây là một loại cá có thân dài, vảy to màu trắng bạc, có vệt vảy xanh đen như chuỗi cườm ở cạnh hai mang. Chuỗi cườm phát nên ánh sáng rực rỡ khi có ánh đèn chiếu vào trong đêm tối.

Cá Pia teng có thịt rắn chắc, ít xương. Điều lạ là loài cá này toả một mùi hương trầm rất kỳ lạ. Và chính điểm đặc biệt này đã tạo nên nhiều câu chuyện huyền hoặc về mùi hương của loại cá Pia teng mà cho đến nay vẫn chưa có lời giải thích chính xác.

Một đoạn của khúc sông Quây Sơn chảy qua xã Đình Phong, huyện Trùng Khánh, tỉnh Cao Bằng

Không ai biết, cá Pia teng xuất hiện ở khúc sông này từ khi nào. Cũng không ai biết tại sao lại cá này lại có mùi hương kỳ lạ như vậy. Người dân xã Đình Phong vẫn truyền miệng với nhau rằng, mùi hương trên cá Pia teng bắt nguồn từ một cây trầm hương cổ thụ ở bên bờ sông Quây Sơn. Chính hương thơm của trầm hương đã thu hút loại cá này đến trú ẩn, sinh sống và ăn rễ cây trầm. Lâu dần nhờ sự cộng hưởng đó mà loại cá này phát sinh ra mùi thơm lạ kỳ.

Cũng theo giải thích của người dân Đình Phong, sau khi cây trầm hương cổ thụ này bị chôn vùi, cá trầm hương cũng bắt đầu thưa thớt dần. Tuy nhiên, ông Vũ Bình - một người câu cá thường xuyên trên sông Quây Sơn - cán bộ từng công tác tại Trung tâm Văn hoá tỉnh Cao Bằng lại có cách giải thích khác về sự biến mất của loại cá trầm hương.

Ông Vũ Bình cho biết, việc xuất hiện của cá Pia teng trên sông Quây Sơn ở xã Đình Phong là do ở đây ngày trước có rất nhiều cây trầm hương. Loại cá này ăn rễ cây trầm hương nên rất có thể chính loại thức ăn này làm cho chúng có mùi hương. Bởi vậy, người dân tộc Kinh ở Đình Phong mới gọi cá Pia teng là cá trầm hương.

Đã lâu lăm rồi người dân Đình Phong không bắt được cá trầm hương

Nhưng từ năm 1979 đến nay, khi cây trầm hương ngày càng khan hiếm, loại cá này cũng dần biến mất. Tuy nhiên, ông Vũ Bình khẳng định: “Đây là một giống cá lạ. Vì không phải cứ ăn rễ cây trầm hương là phát mùi thơm được”.

Hai cách giải thích đều có một điểm chung khi cho rằng, loài cá này có mùi thơm là do ảnh hưởng của cây trầm hương.

Ông Nông Đình Hai - nguyên Giám đốc Sở Tài nguyên & Môi trường Cao Bằng - người có nhiều năm nghiên cứu cá trầm hương cho biết, thực chất cá trầm hương là một nhánh của cá trôi. Mùi hương của cá trầm hương mang tính di truyền. Việc quần tụ tại dòng Quây Sơn khu vực Đình Phong là do sinh thái trên đoạn sông này với lòng sông rộng, nhiều mô đá và mạch nước đi qua.

Loại cá này còn tồn tại hay không thì ông Hai không khẳng định, chỉ biết rằng loại cá này thưa thớt dần và hiện rất hiếm khi xuất hiện. Ông Hai cho rằng, việc cây trầm hương biến mất chưa chắc dẫn tới sự tuyệt chủng của cá trầm hương, vì theo ông, vẫn có cây mạch vác - một loại cây thân ngầm cũng có mùi hương thơm như trầm hương. Cũng có thể, chính loại cây này sẽ là “cứu cánh” cho sự tồn tại của loài cá Trầm hương trên sông Quây Sơn.

Tuy nhiên, một thực tế là thời gian gần đây, chẳng mấy ai có cơ hội thưởng thức cá trầm hương. Ông Phan Văn Say (59 tuổi) - người có gần nửa cuộc đời gắn với nghề câu cá trên sông Quây Sơn cho biết, khoảng thời gian từ 2 - 3 năm trở lại đây gần như không ai bắt được loại cá này. “Có lẽ nó đã thực sự biến mất”, ông Say nghi ngại.

Nói đến cá trầm hương, với những người may mắn được thưởng thức sẽ còn nhớ mãi. Nhưng giờ đây loại cá này đang biến mất là sự đáng tiếc. Tư liệu về loại cá này không còn nhiều. Người dân nơi đây luyến tiếc, liệu cá trầm hương có mãi mãi “vắng bóng” trên dòng Quây Sơn? Và liệu có thể không một chiến lược bảo tồn loài cá quý này?

Việt Đức - Ngọc Thành

Các tin mới

Các tin năm 2014

Các tin năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887

Các tin năm 2007 | 2006 | năm 2005