Thừa Thiên Huế: Hệ đầm phá Tam Giang - Cầu Hai, khai thác và bảo tồn con tôm - môi trường

Hàng ngàn hộ dân đầm phá Tam Giang - Cầu Hai (Thừa Thiên Huế) từng lên đời nhờ nuôi tôm giờ đây lại đổ nợ cũng vì con tôm. Trong khi một số nhà chuyên môn cho rằng, nên cân nhắc lại mô hình nuôi tôm ven phá thì các nhà quản lý lại khẳng định, đây là kế mưu sinh của người dân, cần duy trì phát triển…

Ôm nợ vì tôm

Một thời, con tôm là cứu cánh giúp hàng ngàn hộ dân ven phá Tam Giang - Cầu Hai (TG-CH) thoát nghèo, sau đó là làm giàu, thậm chí nhiều người còn trở thành triệu phú, tỷ phú… Diện tích hồ nuôi theo đó phát triển ồ ạt, có năm vượt hơn 5.000 ha trên toàn tỉnh Thừa Thiên Huế. Nhưng từ năm 2005, tình trạng tôm liên tục bị dịch bệnh, chết hàng loạt diễn ra nhiều hơn ở các huyện Quảng Điền, Phong Điền, Hương Trà, Phú Vang, Phú Lộc…

Ông Massimo Sarti, Cố vấn trưởng Dự án IMOLA nhận định: “Số lượng ao nuôi dày đặc, thức ăn thừa và hóa chất xử lý gây ra ô nhiễm cục bộ nghiêm trọng. Qua báo cáo của nhân viên dự án, số lượng ao nuôi tỷ lệ thuận với mức độ ô nhiễm. Không kiểm soát được môi trường sẽ dẫn đến dịch bệnh và sự lây lan nhanh chóng. Kết quả thu thập số liệu vẽ bản đồ ô nhiễm cho thấy, từ năm 2000 đến 2007, 2008, ao tôm đã phát triển rất nhanh. Các lớp ao ở vùng Sịa, Quảng Phước, huyện Quảng Điền chồng lên nhau và dày tới cả cây số từ trong bờ ra gần tới giữa phá”.

Đến thời điểm này, Phú Vang, Quảng Điền và Phú Lộc đang là các huyện dẫn đầu về nợ nuôi tôm. Chỉ tính riêng xã Phú Xuân, huyện Phú Vang, người dân đang nợ khoản tiền vay nuôi tôm xấp xỉ 50 tỷ đồng; trong đó, nợ Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh khoảng 25 tỷ đồng.

Ông Nguyễn Bắc, Chủ tịch UBND xã Phú Xuân, huyện Phú Vang chua xót: “Bình quân, một đứa trẻ ở xã Phú Xuân sinh ra đã “gánh” nợ 6 - 7 triệu đồng. Là một trong những điểm nuôi tôm khá sớm trên địa bàn tỉnh, nhưng từ năm 2005 đến nay, tình trạng tôm chết, thua lỗ khiến các hộ ngập trong nợ nần. Toàn xã có 550 hộ tham gia nuôi tôm với diện tích khoảng 330 ha, nhưng nếu ngừng nuôi, họ biết lấy gì để trả nợ”!

Xã Quảng An, huyện Quảng Điền cũng “vang danh” một thời với những con nợ tai tiếng vì nuôi tôm. Cao điểm, có hộ bị niêm phong nhà cửa, rời quê vào miền Nam làm ăn. Còn ở xã Lộc Bình, huyện Phú Lộc, tám mùa nuôi liên tục thất bát, không chỉ người dân nợ ngân hàng mà ngay cả cán bộ xã cũng gác nợ vì lỡ theo đuôi con tôm.

Lãnh đạo Chi cục Nuôi trồng thủy sản (NTTS) nhận định, tình trạng ô nhiễm do nuôi tôm đang xảy ra cục bộ từng vùng. Việc sử dụng hóa chất xử lý và chất thải trong nuôi trồng góp phần gây ra hiện tượng phú dưỡng ở TG-CH. Phần lớn, các diện tích nuôi tôm trên địa bàn tỉnh chưa có hồ lắng, lọc nên hiệu quả nuôi không cao.

Ông Hồ Quý, người nuôi tôm 10 năm ở thôn Quảng Xuyên, xã Phú Xuân, huyện Phú Vang nói: “Hơn 90% diện tích nuôi tôm của bà con ở đây không có hồ lắng lọc, đây cũng là nguyên nhân gây ra hiện tượng ô nhiễm nguồn nước và lây lan dịch bệnh. Cái khó là không có vốn đầu tư và đất quy hoạch chứ chuyện nuôi đúng quy trình, kỹ thuật thì ai cũng biết”.

Ông Nguyễn Việt Hùng, Chi cục trưởng Chi cục Bảo vệ môi trường tỉnh thừa nhận, NTTS chưa đúng quy hoạch và hoạt động xả thải không theo quy trình là một trong ba nguyên nhân chính gây ra ô nhiễm nguồn nước ở các vùng đầm phá.

Thạc sĩ Thủy Châu Tờ, thành viên nhóm nghiên cứu chất lượng nguồn nước TGCH đưa ra cảnh báo: “Các mẫu phân tích nước thải từ hoạt động NTTS cho thấy: tỷ lệ COD và BOD ở mức tương đối cao, tập trung chủ yếu ở vùng nuôi tôm. Đó là hệ quả của việc nước thải không qua khâu xử lý mà đưa trực tiếp ra môi trường. Đây mới chỉ là ghi nhận bước đầu, nhưng thiết nghĩ, về lâu dài, chúng ta nên có những đánh giá mang tính tổng quan, đưa ra cảnh báo kịp thời vì không phải bất cứ vùng ven bờ nào đều có thể nuôi được tôm”.

Dừng lại hay tiếp tục?

Từ góc nhìn cá nhân, hầu hết, những ngư dân ven đầm phá khi được hỏi đều thừa nhận, nuôi tôm mang lại hiệu quả kinh tế cao và là nghề mưu sinh khá hiệu quả. Tuy nhiên, họ cần hỗ trợ về mặt kỹ thuật và hạ tầng.

Cũng có nhà quản lý bày tỏ sự lo lắng trước tình trạng thua lỗ, ô nhiễm môi trường do nuôi tôm. Họ cho rằng, cần xem xét, cân nhắc lại mô hình nuôi tôm ven phá như hiện nay. Lý do là lợi thế nuôi của chúng ta không bằng cả nước bởi biên độ triều không cao, cộng thêm thời tiết miền Trung khắc nghiệt, khó lường.

“Trước đây, khi không có ngành nuôi, lượng protein thủy sản cao hơn và phong phú hơn. Khi tăng diện tích hồ nuôi, việc khai thác các loài loài nhỏ làm thức ăn diễn ra mạnh hơn, đây cũng là nguyên nhân gây mất cân bằng các nguồn lợi”, một cán bộ ngành thủy sản thổ lộ.

Với quan điểm duy trì nghề nuôi tôm, bà Võ Thị Tuyết Hồng, Chi cục trưởng Chi cục Nuôi trồng thủy sản tỉnh khẳng định, nuôi tôm ở vùng đầm phá là một mô hình phù hợp và là hướng đi đúng. Rủi ro xảy ra do phát triển không theo quy hoạch, định hướng. “Tốt nhất là xây dựng vùng nuôi tập trung và có sự kiểm soát nguồn nước thải, giảm sức tải cho môi trường. Chi cục đang khuyến khích nhân rộng mô hình cơ sở nuôi thủy sản an toàn, áp dụng một trong các bộ tiêu chuẩn quốc tế như BMP, GAP, CoC hoặc các tiêu chuẩn nuôi an toàn khác”, bà Hồng nhấn mạnh.

Nếu không tuân theo các tiêu chuẩn kỹ thuật trong nghề nuôi tôm, việc ô nhiễm đầm phá sẽ không tránh khỏi, nhất là những hồ nuôi hạ triều vì rất khó xử lý chất đáy hàng năm. Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho biết, theo kế hoạch, tương lai sẽ chỉ giữ lại khoảng 1.000 ha cao triều. Riêng diện tích ao hạ triều không hiệu quả (thường xuyên ô nhiễm) sẽ có các phương án: khuyến khích người dân tự giác không nuôi trồng; chuyển sang nuôi xen ghép; nuôi xen trồng rừng ngập mặn nhằm hoàn nguyên lại môi trường đầm phá.

Bí thư Tỉnh ủy Nguyễn Ngọc Thiện bày tỏ quan điểm: “Theo chương trình hành động thực hiện nghị quyết phát triển kinh tế - xã hội, chủ trương của tỉnh là phát triển ngành nuôi trồng thủy sản này theo hướng giữ diện tích, quy mô như hiện nay và giảm dần. Thời gian qua, mật độ nuôi tôm tăng thêm làm ảnh hưởng đến môi trường nhưng hiệu quả mang lại không như mong muốn. Chúng ta sẽ rà xét lại quy hoạch một cách khoa học cho từng vùng. Tỉnh sẽ có chính sách đầu tư hạ tầng cho ngành thủy sản tương đương đầu tư cho sản xuất nông nghiệp”.

Cũng theo Bí thư Tỉnh ủy, việc đảm bảo các tiêu chí vệ sinh môi trường cần phải có thời gian. Trước mắt, chúng ta sẽ khống chế quy mô, mật độ hồ nuôi, hạn chế chất thải không qua xử lý ra môi trường. Bên cạnh đó sẽ phát triển mô hình nuôi xen canh, nuôi cao triều…

Tuệ Ninh

Các tin mới

Các tin năm 2014

Các tin năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887

Các tin năm 2007 | 2006 | năm 2005