Nuôi thủy sản phía Nam, thất bại chủ yếu từ con giống

Ý kiến của ông Phạm Văn Tình, PGĐ Trung tâm KN-KN Quốc gia phụ trách khu vực phía Nam, phân tích một vài vấn đề trong nuôi thủy sản ở Nam bộ hiện nay.

Trong các nguyên nhân thường dẫn đến thất bại của nghề nuôi thủy sản ở Nam Bộ như là giá cả, thiên tai, kiến thức… ông thấy nguyên nhân nào là chủ yếu?

Chẳng có nguyên nhân nào cả (cười). Coi chừng lại suy diễn sách vở. Khác với miền Bắc và miền Trung, thiên nhiên Nam Bộ hài hòa, cũng lũ lụt đấy nhưng với mực nước dâng 2 cm/ngày thì khó có thể quy kết. Cũng có bão, nhưng rất họa hoằn, từ năm 1975 tới nay mới có 2 cơn. Bão vào Nam Bộ lại thường cuối mùa nên mưa đi theo bão cũng không thể nói là mang theo chất độc từ bờ đổ xuống ao khiến cho thủy sản bị chết. Thi thoảng có những cơn gió mùa đông bắc xô thủy triều đỏ từ Bình Thuận vào nhưng thường rất ngắn chỉ ảnh hưởng tới các bãi nghêu tự nhiên. Giá cả, sản lượng tiêu thụ cũng trồi sụt nhưng vẫn nằm trong phạm vi điều chỉnh chứ không thể gọi là khủng hoảng dẫn đến phá sản.

Đối tượng nuôi của Nam Bộ rất lớn. Tất cả đều có đặc điểm như vậy sao?

Đối tượng nuôi ở Nam Bộ lớn nhất là tôm và cá tra. Ngoài ra còn có nhiều con khác như là basa, rô phi, bống tượng, cá chình, rô đồng, cá lóc, cá trê… chúng ta có thể đề cập đến từng con một.

Rô phi: Có 2 loại: Rô phi đen và rô phi đỏ. Rô phi đỏ còn gọi là cá diêu hồng thì chỉ dùng cho thị trường nội địa là chính nên sản lượng không lớn. Loại cá này chủ yếu được nuôi trên sông Đồng Nai, Tiển Giang, rủi ro có thể chủ yếu là nhiễm độc do chất thải của các nhà máy ven sông. Rô phi đen thì vẫn chưa xuất khẩu được vì cá của VN chỉ nặng từ 300 – 500 gr/con, trong lúc hàng xuất khẩu phải đạt trên 0,8 kg/con trở lên. Giá rô phi đen trên thế giới rất ổn định ở mức thấp nên nuôi lời không nhiều. Trung Quốc, Đài Loan là cường quốc xuất khẩu rô phi đen vì có giống tốt hơn, kỹ thuật cao hơn, nhưng điều cơ bản là họ chấp nhận lời ít nhưng bền vững.

Cá basa: Hiện nay bè cá basa không còn lại bao nhiêu vì giá thành cao, phi lê thấp chỉ để phục vụ cho thị trường nội địa (mà chủ yếu cho phía Nam). Basa được nuôi trên bè vùng thượng Mekong của VN. Cá này hay bị một số bệnh khi bắt đầu vào mùa mưa nước đổ về và đã quá quen thuộc với người nuôi.

Cá tra: Được nuôi trên ao với diện tích lớn. Không có dịch bệnh nghiêm trọng và đều có thể phòng trừ, nếu như nuôi mật độ vừa phải và có con giống chất lượng tốt. Rủi ro lớn nhất là sức tiêu thụ và thức ăn không đảm bảo chất lượng. Điều đấy nói rủi ro cũng không hẳn vì thị trường luôn có sự tự điều chỉnh, còn thức ăn thì đã là người nuôi cá hàng hóa thì phải biết thức ăn nào đạt chất lượng, thức ăn nào không. Hai năm trước nhiều người nói giá xuống thấp nuôi cá tra bị lỗ, thực ra lỗ là do cung vượt cầu, cá nuôi quá lứa mà chưa bán được nên bị lỗ.

Cá chình: Có 2 loại. Loại cá chình đang được bán trong các nhà hàng VN hiện nay là nhập khẩu từ Trung Quốc, giá trị thấp. Loại cá chình bông của VN có giá cao từ 280.000 – 400.000 đ/kg, gấp đôi giá cá chình Trung Quốc nên thị trường nội địa ít chấp nhận và được vét bằng hết cho xuất khẩu. Do giống cá chình bông được khai thác tự nhiên từ các đầm phá ven biển miền Trung (nhiều nhất là Quảng Bình, Bình Định) nên nguồn cung và giá cả không ổn định. Vùng nuôi lớn nhất cá chình là Cà Mau đã thành truyền thống nên gần như ít rủi ro.

Bống tượng: Hơn chình là đã sản xuất được giống nhưng quy mô nuôi bống tượng không lớn. Giống như chình, bống tượng phải nuôi lâu, ít nhất phải 2 năm, giá cả cũng không ổn định chủ yếu XK cho Hồng Kông.

Nghêu: Nghêu hiện rất có giá, nguồn cung bao giờ cũng thiếu nhưng VN chúng ta hiện nay chưa nuôi được nghêu mà chỉ khoanh giữ một số bãi biển ở Nam Định, Tiền Giang, Bến Tre. Điều nguy hiểm nhất và rất khó quản lý cho các bãi nghêu là môi trường nước khó quản lý, lũ và hạn (mưa lũ làm nước bớt mặn – chết, hạn quá làm nước mặn hơn – chết).

Ngoài ra còn có một số vật nuôi khác như cá lóc, rô đồng, thát lát… nhưng diện tích nuôi đều nhỏ bé, dịch bệnh không đáng kể.

Sản lượng tôm của Nam Bộ chiếm tới 80% của cả nước. Nghề nuôi tôm đã tạo nên nhiều triệu phú đô la và cũng không ít phải từ bỏ tham vọng. Vậy nguyên nhân trên là gì?

Không cứ phải tôm, đối tượng vật nuôi rất mẫn cảm, khó nuôi mà cả với những đối tượng dễ nuôi như các loại cá vẫn có nhiều người phá sản. Tuy nhiên nhìn lại những người thất bại đều thuộc loại “thấy người ăn khoai thì cũng vác mai đào” làm ăn theo kiểu chụp giựt không biết mình ở đâu, hạng nào, không biết thị trường, không rành kỹ thuật, không biết tổ chức, ít vốn liếng… Nói chung họ đều là người nuôi thủy sản không chuyên nghiệp. Không chuyên nghiệp mà nuôi tôm, cá hàng hóa thì khác nào đánh bạc, thua nhiều hơn thắng. Còn những người chuyên nghiệp, tâm huyết thì họ luôn nghĩ đến việc bền vững và gần như chưa phát hiện trường hợp nào thất bại. Riêng với tôm, kể cả 3 loại tôm sú, tôm thẻ chân trắng và tôm càng xanh thì mức độ rủi ro cao hơn. Về mặt kỹ thuật, có 5 nguyên nhân thường dẫn đến thất bại, một là công tác chuẩn bị, cải tạo ao chưa tốt (với người nuôi không chuyên nghiệp thường bỏ qua), hai là chưa gây được màu nước đúng, ba là chưa chọn lựa được giống tốt, bốn là thiếu trang thiết bị và năm là thức ăn không đảm bảo chất lượng. Trong 5 nguyên nhân trên thì việc chưa lựa chọn được giống tốt là nguyên nhân số 1 dẫn đến nuôi không hiệu quả hoặc thất bại.

Hiện có rất nhiều cơ quan kiểm tra chất lượng tôm giống?

Việc kiểm tra chất lượng giống hiện nay mới chỉ dừng lại ở việc phát hiện có hay không có mầm một số bệnh cơ bản nhưng chưa thể kết luận được tôm giống đó có đạt chất lượng hay không. Ví dụ tiêu chuẩn của PL 15 là có độ dài 12 - 13 mm và đuôi bắt đầu xòe. Tiêu chuẩn như thế nhưng khi kiểm tra và người mua không thể xác định được đó là PL 15, PL 16, 17 hay 18.

Tôm sú: Do giá giống ở mức thấp trong nhiều năm liền nên các trại giống khai thác lạm dụng tôm bố mẹ, thay vì chỉ cho đẻ 2 - 4 lứa thì đã cho đẻ 9, 10 thậm chí 15 - 16 lứa. Thức ăn thay vì phải cho Artemia có HUFA > 5 mg/gr giá 1 triệu/kg thì họ lại mua Artemia Mỹ HUFA chỉ 2,3 – 4 mg/gr giá 600.000 – 700.000 đ/kg. Thay vì phải cho 6 kg Artemia/1 triệu PL thì họ giảm xuống chỉ còn 2 - 3 kg. Chính vì vậy, tôm giống có chất lượng thì giá phải 40 – 50 đ/con nhưng rất nhiều cơ sở đang bán với giá 10 – 20 đ/con (nhưng vẫn nhiều người mua).

Tôm thẻ chân trắng: Nguồn bố mẹ chủ yếu được mua từ Hawai và Thái Lan. Do điều kiện nuôi nhốt từ nơi cung cấp nên dễ bị cận huyết lại đẻ nhiều lứa nên nuôi chậm lớn, nếu giống có chất lượng thì sau 3 tháng nuôi đã đạt 80 con/kg nhưng nhiều nơi nuôi chỉ đạt 110 con/kg.

Tôm càng xanh: Diện tích TCX đang tăng vì ít bệnh tật hơn nhưng nguồn giống phần lớn được nhập từ Trung Quốc. Bố mẹ của TCX Trung Quốc chỉ 10 - 15 gr/con, trong lúc bố mẹ TCX của VN từ 30 - 50 gr/con. Do giá rẻ nên vẫn có nhiều người mua giống TQ. Một số cơ sở cung ứng giống không uy tín lại hay thậm thụt, lẫn lộn giữa tôm TQ với VN. Nếu người nuôi biết đặt hàng 70.000 – 90.000 con/kg thì chỉ có giống VN, còn nếu lên tới 120.000 – 130.000 con/kg thì đích thị là giống TQ. Nếu giống TQ thì sau khi nuôi 6 tháng mới đạt 50 - 60 con/kg, trong lúc giống VN đạt 30 - 40 con/kg.

Người nuôi thủy sản thường có bị lừa không?

Không nói đến chuyện lừa đảo phạm pháp vì ở bất cứ một lĩnh vực nào cũng có thể xảy ra. Tuy nhiên vẫn thường xảy ra hiện tượng người nuôi thủy sản bị phỉnh mua những vật tư không cần thiết làm tăng giá thành. Bị phỉnh có thể do bị quảng cáo quá nhiều, bị phỉnh có thể do đội ngũ tiếp thị “nổ”, ví dụ vẫn còn người mua Zeoline để làm sạch ao trong lúc mình đã sử dụng các chế phẩm vi sinh, môi trường đã được quản lý tốt; Thức ăn mình đã mua đúng, đủ nhưng vẫn mua thêm khoáng, vi lượng…

Ông có lời khuyên nào cho người chuẩn bị đầu tư?

Phải trở thành chuyên nghiệp. Phải đi học bài bản cả lý thuyết và thực hành. Phải giao lưu để học hỏi lẫn nhau. Phải liên kết để bảo vệ và nâng đỡ lẫn nhau.

Xin cảm ơn ông!

QUANG NGỌC

Các tin mới

Các tin năm 2014

Các tin năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887

Các tin năm 2007 | 2006 | năm 2005