"Săn cá" trên hồ Thác (Yên Bái)

Vài năm trở lại đây, cứ vào mùa nước cạn, người dân ở nhiều nơi lại đổ về hồ Thác Bà đánh bắt cá, đặc biệt nghiêm trọng là họ sử dụng các phương tiện hủy diệt nguồn thủy sản trên hồ. Những người dân sống ở khu vực quanh hồ Thác Bà nói rằng, chỉ vài năm nữa nguồn thủy sản vùng hồ sẽ cạn kiệt...

Kích điện, vó đèn... hủy diệt hồ Thác

Bến Km 11 thị trấn Yên Bình và bến Mông Sơn Thượng, Mông Sơn Hạ, xã Mông Sơn (Yên Bình) là nơi tập kết của rất nhiều thuyền chài. Bắt đầu từ 14h chiều trở đi, các bến này đông người đến lạ thường, từng tốp người tay xách ắc quy, cùng những thùng đá to mang đi để ướp cá, rau, gạo chuẩn bị cho cuộc săn bắt cá. Mất một ngày lân la qua những người quen chúng tôi mới thuyết phục được anh Đ.V.K, người dân xã Mông Sơn cho đi xem cách đánh cá về đêm. Khi màn đêm buông xuống phủ kín mặt hồ, những chiếc thuyền máy, thuyền đạp chân phủ đầy lưới, mang theo ắc quy, kích điện bắt đầu xuất hiện. K. chống sào nổ máy, chiếc xuống máy lao vút vào màn đêm.

Mấy hôm nay nước đục nên dân "cá" bằng kích điện cũng đi ít hơn mọi ngày. Cũng do ít cá nên nhiều "thợ săn" cá bằng kích điện từ bến Km 11 đã tạm nghỉ. Nhiều hôm trước, từ đoạn này ngược lên bến Km11, ánh đèn nhộn nhịp trên mặt hồ không khác gì thành phố nổi. Trời đã tối hẳn, điểm sáng duy nhất còn trên mặt hồ chỉ là những tàn lửa lập lòe như đom đóm của đám "thợ săn" hút thuốc và ánh đèn pin nơi mũi thuyền của "ngư tặc" lúc chớp, lúc tắt.

Chạy được 20 phút, K tắt máy thả neo ngồi chờ, lúc này đèn của đám "thợ săn" đêm cũng đã loang loáng tiến về. Tiếng động cơ mỗi lúc một nhiều, hai bên bờ là tiếng gõ vào mạn thuyền dồn cá của dân chài lưới. Chiếc thuyền của K, áp sát vào một chiếc thuyền đang nổ máy sình sịch. Trên thuyền có hai thanh niên, một người lái thuyền một người gí cần điện xuống dòng nước rồi kích điện. Những con cá bất ngờ bị một nguồn điện cực mạnh lao lên mặt nước, người dùng vợt hất con cá nặng hàng kg văng lên thuyền.

Người dẫn đường cho biết, trước đây dân chài chủ yếu dùng "kích tay" lấy nguồn điện từ bình ắc quy, vài năm trở lại đây, tôm, cá thưa dần bình ắc quy công suất nhỏ đánh được ít cá, họ chuyển sang dùng các "đầu nổ". Loại này có đủ sức truyền dòng điện lan xa, sâu từ 6 - 7 mét, cá lớn bị "dính" điện cũng đờ người nổi lên mặt nước, con nhỏ thì chạy đâu cho thoát. Vậy là, khi màn đêm buông xuống, hồ Thác Bà bị vài chục chiếc thuyền kích điện càn quét. Dân chài dùng kích chủ yếu vẫn là đám thanh niên vì có sức khỏe thức được đêm. K. cho biết thêm, người dân sống quanh hồ đánh bắt cá quanh năm nhưng kích thường được người dân sử dụng nhiều vào mùa nước cạn và đầu mùa mưa, cá vượt lên thượng nguồn để đẻ trứng. Những tay săn cá theo kiểu tàn sát này sẽ khua được rất nhiều cá mang về.

Đang say sưa kể chuyện kích cá thì bỗng mặt hồ được chiếu sáng bởi những chiếc đèn cao áp, K. cho biết, dùng vó bè để đánh bắt cá con là hình thức tận diệt ghê gớm nhất. Những người này dùng máy phát điện thắp sáng bóng cao áp công suất 500 w để dụ cá, sau đó họ dùng loại vó có mắt lưới nhỏ li ti để cất. Vài năm trước, khi cá tiểu bạc xuất hiện nhiều các loại vó đèn kiểu này có đến hàng trăm cái, nhưng từ năm 2009 cá tiểu bạc biến mất, cùng sự truy đuổi của cơ quan chức năng, loại vó đèn giảm hẳn. Nhưng từ đầu năm nay nhiều hộ dân lại bắt được cá tiểu bạc nên vó đèn đã sử dụng nhiều hơn. Những chiếc vó đèn này thường dụ những loài cá ưa sáng, với mắt lưới nhỏ, sau mỗi lần tung vó các loại cá nhỏ như tép dầu, thiểu, ngão, tiểu bạc... không có cơ hội chạy thoát. Đảo quanh một vòng chúng tôi đếm sơ sơ cũng có gần 20 chiếc vó đèn như vậy. K nói thêm: "Một đêm một vó có thể cất được hàng chục kg cá bột, trên mặt hồ có hàng trăm vó, sau một đêm hồ Thác Bà bị đánh biết bao nhiêu cá bột. Bên cạnh vó đèn, kích điện thì các loại lưới vét với đủ loại mắt lưới, đấy là chưa kể đến mìn vẫn “tung hoành” trên mặt hồ".

Đồng hồ đã qua 23h, thuyền chúng tôi ngoặt lái trở về, phía sau những ngư dân vẫn miệt mài “săn cá”. Nhưng có một điều dù đánh bắt như thế nhưng chẳng ngư dân nào khấm khá lên được. Hàng nghìn ngư dân ở 32 xã ven hồ vẫn vậy, nhiều người đã phải bỏ nghề vì cá, tôm ngày càng cạn kiệt.

Thủy sản cạn kiệt, ngư dân về đâu?

Với trên 19.000 ha mặt nước, với nhiều loại cá quý hiếm đây sẽ là tiềm năng nếu biết khai thác hợp lý. Thế nhưng, thực tế nguồn thủy sản hồ Thác Bà đang bị tận diệt, với những kiểu đánh bắt mang tính hủy diệt. Ông Quyền một người sống lâu năm ở Mông Sơn cho biết: "Vài năm trở lại đây nguồn thủy sản hồ Thác Bà cũng cạn dần. Dân "săn" cá cũng thu nhập kém hẳn. Ông kể lại vào những năm trước, cứ vào tháng 6, tháng 7, những cơn mưa rào đầu mùa trong các khe lạch nhất là ở thượng nguồn cá vào vật đẻ quẫy suốt đêm, hồi đấy bắt được cá vài chục cân là chuyện thường".

Gia đình bà Hữu Liên, ở thị trấn Yên Bình - người đã sống cảnh lênh đênh trên hồ hàng chục năm. Với bà đánh hàng tạ cá mỗi ngày chỉ còn là ký ức, bà than vãn: "Dạo này kém lắm, có ngày tiền bán cá chỉ được 100.000 đồng. Mai chúng tôi di chuyển đến nơi khác xem sao". Hỏi mua cá to về ăn, bà giơ túi cá lên được khoảng gần chục con, con to nhất lên cũng chỉ được nửa cân.

Trước đây, dân chài chủ yếu dùng "kích tay" lấy nguồn điện từ bình ắc quy, vài năm trở lại đây, tôm, cá thưa dần, bình ắc quy công suất nhỏ đánh được ít cá, họ chuyển sang dùng các "đầu nổ". Loại này có đủ sức truyền dòng điện lan xa, sâu đến 6 - 7 mét, cá lớn bị "dính" điện cũng đờ người nổi lên mặt nước, còn nhỏ thì chạy đâu cho thoát.

Ông Vũ Hồng Đức, ngoài 50 tuổi ở thị trấn Yên Bình, với trên hai chục năm sống nghề chài lưới cho biết: "Nếu cứ đánh bắt bình thường thì hồ Thác Bà không bao giờ cạn kiệt. Nhưng từ khi xuất hiện các loại kích điện, đặc biệt, dân chài dùng máy giàn thì cá, tôm cũng hết. Đã lâu lắm rồi tôi chưa bắt được con cá to nào. Ngày trước chỉ cần thả vài mẻ lưới là thu về mấy tạ cá mà toàn cá mè nặng 20 đến 30 kg". Chính sự cạn kiệt nguồn lợi thủy sản của hồ Thác Bà mà nhiều người dân đã phải chuyển nghề khác. Xã Mông Sơn, có 923 hộ dân, với 4.160 nhân khẩu. Trước đây, khoảng 30% số hộ dân sống bằng nghề đánh bắt thủy sản trên hồ nhưng nay chỉ còn khoảng 10 - 12%.

Ông Đinh Hùng Vĩ - Bí thư Đảng ủy xã cho biết: "Do sản lượng cá, tôm giảm, người dân chuyển nghề sang làm công nhân khai thác tại các mỏ đá. Xã Mông Sơn được giao bảo vệ 2.900 ha mặt nước, trước kia người dân thường dùng mìn đánh cá nhưng giờ họ không dùng mìn nữa mà chủ yếu là người dân ở các xã lân cận. Để bảo vệ nguồn thủy sản, xã thành lập Đội bảo vệ tự quản ở địa phương. Các thôn giao cho mỗi gia đình quản lý một diện tích mặt hồ nhất định, khi có dấu hiệu đánh bắt bằng mìn, kích điện thì báo cho đội tự quản và chính quyền địa phương để xử lý!

Hồ Thác Bà chịu sự quản lý của Trung tâm Thủy sản Yên Bái, nay là Chi cục Thủy sản. Thế nhưng, công tác quản lý, bảo vệ thủy sản còn gặp nhiều khó khăn bởi lực lượng tuần tra, kiểm soát còn ít, chưa mạnh về chế tài xử phạt, các cấp chính quyền địa phương nhiều xã chưa vào cuộc bảo vệ nguồn thủy sản… Điều đó cho thấy sự bất lực của cơ quan chức năng trong việc quản lý và bảo vệ nguồn lợi thủy sản hồ Thác Bà. Được biết, mỗi năm từ tiền ngân sách của tỉnh, đơn vị này thả bổ sung nguồn lợi thủy sản xuống lòng hồ với lượng cá không nhỏ trị giá từ 300 đến 500 triệu đồng. Với kiểu đánh bắt hủy diệt như hiện nay thì cá, tôm thả xuống chẳng khác nào như muối bỏ bể.

Rời vùng hồ chúng tôi mang theo hình ảnh những lão ngư ngồi trên thuyền chài từ sáng đến trưa mà khoang trống trơn không một con cá, những người dân chài với khuôn mặt khắc khổ, ánh mắt trũng sâu vì thức đêm, vì sương gió. Tôi mang theo cả câu hỏi của những công dân gắn bó với lòng hồ, mai đây hồ Thác Bà sẽ còn lại gì? Không lẽ bó tay khi nhìn hồ thác đang trên đà tận diệt.

Văn Thông - Hùng Cường

Các tin mới

Các tin năm 2014

Các tin năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887

Các tin năm 2007 | 2006 | năm 2005