“Hoa hậu bò sữa”

Nguồn tin: HNM, 16/10/2008
Ngày cập nhật: 17/10/2008

Bò sữa đoạt danh hiệu Hoa hậu tại cuộc thi. Ảnh: Viết Thành

Chúng tôi lên Mộc Châu, Sơn La khi “cơn bão” mê-la-min đã tạm lắng. Do kiểm soát được các khâu từ chăn nuôi đến chế biến sữa, đồng thời có đầu ra ổn định, nên trong cơn sóng gió vừa qua, trong khi ở nhiều vùng, người nuôi bò sữa khốn đốn, phải đứt ruột đổ hàng tấn sữa tươi mỗi ngày vì không ai mua thì ngược lại, thương hiệu sữa Mộc Châu không những không bị ảnh hưởng gì mà còn có cơ hội phát triển rất mạnh. Thế nên, dù trời mưa nặng hạt, sân vận động thị trấn Nông trường - nơi diễn ra Hội thi Hoa hậu bò sữa, bà con nông dân và khách từ các nơi vẫn kéo về chật ních...

Ngày hội lớn trên thảo nguyên xanh

Đây là năm thứ V những người chăn nuôi bò của thảo nguyên xanh Mộc Châu trên độ cao hơn 1 nghìn mét so với mực nước biển tổ chức hội thi “Hoa hậu bò sữa”. Hội thi được Công ty cổ phần Giống bò sữa Mộc Châu tổ chức từ năm 2003, nhằm tôn vinh những hộ gia đình có thành tích chăn nuôi bò sữa tốt nhất. Đây cũng là dịp để các hộ chăn nuôi chia sẻ kinh nghiệm. Một thành viên của Ban Giám khảo cho biết, tại Hội thi “Hoa hậu bò sữa” Mộc Châu lần thứ V, có 82 con bò đã qua 3 vòng thi sơ khảo với hàng ngàn con bò khác vào tranh giải ở chung kết.

Hội thi năm nay có gì mới? Có chứ - ông Phạm Văn Nhán, Phó tổng Giám đốc công ty, Phó Trưởng ban thường trực hội thi nói - ngoài việc chấm điểm cho bò, năm nay chúng tôi còn chấm điểm cả người chăn nuôi bò. Tất nhiên không phải là các tiêu chí như thi hoa hậu, nhưng tối thiểu, bò chỉ có thể là hoa hậu khi chủ nuôi bò phải có trình độ văn hóa (ít nhất hết THPT), có sức khỏe. Khung điểm để chấm Hoa hậu bò là 100 điểm, trong đó 40 điểm là chấm cho bò và 60 điểm kiểm tra kiến thức chủ hộ chăn nuôi giỏi.

Cuối cùng thì lần lượt các giải: “Bò đẹp nhất” do khán giả bình chọn, “Bò có sản lượng sữa trong ngày cao nhất” (32,5 kg/ngày); giải bò cạn sữa, bê cai sữa, bò hậu bị... cũng đã được trao. Tất cả đều ồ lên thích thú và vỗ tay tán thưởng khi Ban tổ chức công bố: Bò Hoa hậu có sản lượng đạt 11.320kg sữa/chu kỳ - cao nhất trong đàn bò sữa ở Việt Nam hiện nay. Chủ nhân của Hoa hậu bò là nông dân Hà Văn Luân, giải thưởng mà gia đình anh nhận được là 1 máy vắt sữa DELAVAL của Thụy Điển.

Tâm sự của “Chiến bò”

Ông Tổng giám đốc Công ty cổ phần Giống bò sữa Mộc Châu, dáng người đậm, nhanh nhẹn, có nụ cười rất tươi, không ngại ngùng với cánh nhà báo khi hớn hở khoe về cái tên lóng của mình: “Tớ là “Chiến bò”, suốt đời gắn bó với con bò, các bạn có đi khắp cả nước cũng chẳng tìm được ông, bà giám đốc công ty bò, sữa nào có cái biệt danh như tớ”.

Công ty thành lập ngày 8-4-1958, đến nay đã hơn 50 năm xây dựng và trưởng thành. Ông Trần Công Chiến còn nhớ như in những ngày đầu thành lập, công ty vinh dự được đón Bác Hồ lên thăm. Sau khi đi thăm trại bò lai sin của công ty, Bác căn dặn: “Các cô chú phải phấn đấu nuôi được bò cho 17 đến 20 lít/ngày như Liên Xô”. Đến nay, đàn bò sữa ở Mộc Châu nhiều con đã cho đến 30 lít sữa/ngày. Tăng sản lượng sữa cho đàn bò không khó, nhưng khổ nhất là chuyện lo đầu ra cho sữa. Ông Chiến kể đã từng có thời gian phải lang thang khắp Hà Nội để đi bán... sữa rong. Mà người dân Thủ đô khi ấy cũng có mấy ai rành cách sử dụng sữa tươi thanh trùng đóng túi, nhiều người mua xong, cất rõ kỹ, dăm ngày sau mới mang ra dùng. Sữa chua loét. Thế là lại càu nhàu chê mấy cái anh Mộc Châu chỉ giỏi quảng cáo mà bán thuần sữa rởm. Cán bộ công ty phải giải thích mãi, nhiều người mới hiểu sữa tươi khác sữa đặc có đường đóng hộp thế nào.

Ông “Chiến bò” cho biết, những năm 1988-1989 là giai đoạn công ty lâm vào tình trạng bi đát nhất. Đàn bò sữa đang từ 2.136 con giảm xuống còn 1.294 con; sản lượng sữa từ 2.487,5 tấn xuống còn 1.285 tấn; doanh thu hàng hóa từ 19 tỷ đồng xuống còn 5 tỷ đồng; đời sống cán bộ, công nhân cực kỳ khó khăn, nhiều gia đình đành phải ngậm ngùi “bỏ bò, chạy lấy người”, lao xuống xuôi tìm kế sinh nhai...

Trong lúc tưởng chừng như bế tắc đó, tập thể lãnh đạo công ty đã có một quyết định táo bạo, đó là mạnh dạn triển khai khoán thử bò trong lúc Nhà nước chưa có chính sách khoán. Năm 1989 công ty đã chuyển chăn nuôi bò sữa từ nuôi tập trung ở trại sang khoán cho hộ, lúc đầu thí điểm cho 17 chủ hộ chăn nuôi bò sữa, sau đó nhân rộng dần. Công ty nghiên cứu chính sách khoán, hỗ trợ tiền vốn và dịch vụ chăn nuôi thú y… Sau khi đưa về các hộ chăn nuôi, bò sữa phát triển rất tốt, ngày càng có hiệu quả cao hơn. Từ đó, Công ty rút kinh nghiệm, năm 1990 đã tổ chức cho các hộ gia đình đăng ký nhận khoán làm chuồng, trồng cỏ, học kỹ thuật chăn nuôi nhận bò sữa. Chỉ trong một thời gian ngắn, 1.253 con bò sữa đã được 300 chủ hộ đón về nuôi. Diện tích đất cũng được khoán cho các hộ. Do được các hộ chăn nuôi chăm sóc chu đáo và công ty cung cấp các dịch vụ thú y, thức ăn tinh, cỏ giống và thu mua hết lượng sữa của các hộ sản xuất ra, đồng thời thanh quyết toán tiền sữa kịp thời, nên đàn bò phát triển tốt, tỷ lệ tăng đàn cao, năng suất, sản lượng sữa ngày càng tăng, thu nhập của người lao động được cải thiện và tăng lên rõ rệt.

Ông Chiến khẳng định, phương án khoán bò cho hộ là một thành công lớn nhất trong lịch sử 50 năm chăn nuôi bò sữa tại Mộc Châu với hướng đi đúng, hiện nay công ty đã có đàn bò với gần 5.000 con, sản lượng sữa đạt trên 15.000 tấn/năm. Công ty đang nỗ lực phấn đấu đến năm 2010, đàn bò đạt trên 7.000 con và sản lượng sữa đạt trên 20.000 tấn...

Ông Chiến cho biết, sau đợt ‘bão” mê-la-min, ông rất muốn nâng mức bảo hiểm rủi ro cho người nông dân (hiện công ty đang chi bảo hiểm 4 triệu đồng/ con bò, trong khi đó giá bê là hơn 10 triệu đồng/con); muốn mở rộng “chương trình sữa học đường” cho tất cả các tỉnh vùng Tây Bắc, bởi hiện chỉ có các trường học ở 23 tiểu khu tại Mộc Châu hưởng chương trình này mới được uống sữa miễn phí hằng ngày. Ông lo ngại về quy hoạch phát triển ngành chăn nuôi bò sữa của ta hiện nay chưa rõ ràng, đầu tư còn nhỏ lẻ và phân tán. “Chỗ nào cũng thấy đầu tư - một kiểu chiến lược gai mít - cứ tua tủa, nhưng quy mô đều nhỏ tin hin, chẳng ra tấm, ra món gì” - ông Chiến nói - thế nên ngành chăn nuôi bò sữa phát triển chậm rì, và do nguồn sữa trong nước không đáp ứng được, nên mỗi năm cả nước phải nhập hàng trăm triệu USD tiền nguyên liệu sữa về để chế biến...

Hơn 50 năm, kể từ khi con bò sữa ngoại nhập đầu tiên có mặt tại thảo nguyên Mộc Châu, đến nay chúng ta đã lai tạo được những giống bò thích hợp với thổ nhưỡng, chịu được khí hậu Việt Nam, cho năng suất sữa rất cao, có thể nhân rộng, phát triển ra nhiều vùng khác trong cả nước. Thế nhưng, do chưa có quy hoạch rõ ràng, chưa được đầu tư đúng mức, nên như ông Chiến nói, ngành chăn nuôi bò sữa của chúng ta, so với các nước nông nghiệp phát triển, chẳng bằng “cái móng tay”.

Tan hội thi, dù cho có đoạt giải cao, nhưng nhiều hộ chăn nuôi khi được hỏi đã không giấu sự lo lắng, sau “mê-la-min” rồi sẽ đến “Mêla...gì” nữa đây? Người chăn bò vất vả, cực nhọc thế, mà ở đất thảo nguyên này đã có mấy người giàu lên vì sữa bò đâu? Giấc mơ làm giàu của người nông dân nơi thảo nguyên xanh, giấc mơ “phủ sóng” Chương trình sữa học đường, cho trẻ đến trường được uống sữa miễn phí, góp phần tăng thể trạng và trí lực cho người Việt của ông “Chiến bò”, xem ra còn xa vời lắm!..

Hà Trang