Khi DN cam kết mua hết sữa bò cho nông dân: Đâu là cách làm thỏa đáng?

Nguồn tin: HNM, 11/10/2008
Ngày cập nhật: 13/10/2008

Trước thực trạng nông dân ở một số địa phương khu vực phía Bắc không bán được sữa do “bão” Mê-la-min, Cục Chăn nuôi, Bộ Nông nghiệp & Phát triển nông thôn (NN-PTNT) vừa tổ chức hội nghị với các DN chế biến sữa để bàn việc thu mua sữa cho nông dân. Nhiều vấn đề “nóng” đã được hạ nhiệt khi các “đại gia” thu mua sữa lớn cam kết thu mua hết sữa cho nông dân. Tuy nhiên, có ý kiến cho rằng đây mới chỉ là biện pháp tình thế.

Nông dân huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội chăm sóc đàn bò sữa. Ảnh: Bá Hoạt

“Tự sản, tự tiêu” - lợi bất cập hại

Hiện nay, người chăn nuôi bò sữa bị ảnh hưởng của cơn “bão” mê-la-min chủ yếu là ở các tỉnh phía Bắc, đặc biệt là Thủ đô Hà Nội, với lượng sữa tồn đọng tới 30%-40% sản lượng khiến họ rất hoang mang. Tuy nhiên, theo ông Hoàng Kim Giao, Cục trưởng Cục Chăn nuôi, việc người chăn nuôi ở các huyện Ba Vì, Gia Lâm (Hà Nội) tồn ế sữa trong những ngày qua và phải đổ đi, bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân chứ không chỉ do “bão” mê-la-min. Đúng là thời gian qua, “bão” mê-la-min đã gây hoang mang cho người tiêu dùng, doanh nghiệp (DN) không bán được sữa nên hạn chế mua sữa bò của nông dân nhưng còn có nguyên nhân người nông dân chưa gắn bó với DN.

Tại hội nghị của Cục Chăn nuôi, các DN trong lĩnh vực thu mua, chế biến sữa đều khẳng định, những hợp đồng đã ký kết với nông dân vẫn được DN thực hiện. Sở dĩ có việc sữa bò tồn đọng là do lâu nay, nhiều hộ nông dân tự sản xuất rồi bán trôi nổi trên thị trường nên khi có “bão” mê-la-min, họ không biết dựa vào đâu. Ông Nguyễn Đình Đảng, Tổng Giám đốc Công ty Giống gia súc Hà Nội cho biết: Từ trước tới nay, sản phẩm sữa của nông dân xã Phù Đổng (Gia Lâm- Hà Nội) tiêu thụ theo đường chính ngạch rất ít, chủ yếu là tự mang tới các cửa hàng, đại lý sữa tươi trong nội thành tiêu thụ. Vì vậy, lượng sữa lớn tồn ế hiện nay phần lớn đều của những hộ bán sữa tự do, không có hợp đồng cung cấp sản phẩm cho DN. Đây chính là lý do khi thị trường gặp “sự cố”, DN thắt chặt hơn việc thu mua, quản lý chất lượng sản phẩm, không thu mua lẻ như trước đây, thì số sữa của các hộ nông dân tự trôi nổi trên thị trường bị ứ đọng. Chỉ tính riêng khu vực Sơn Tây - Ba Vì (Hà Nội) đã có tới trên 300 cửa hàng kinh doanh sản phẩm từ sữa tươi, trung bình mỗi ngày tiêu thụ khoảng 1,5-2,5 tấn sữa, nay không bán được nên giảm thu thì lượng sữa tồn đọng trong dân lớn là điều dễ hiểu

Phải gắn kết trên cơ sở cùng có lợi

Lý giải cho việc nông dân không ký kết hợp đồng, hoặc chỉ ký kết một lượng nhỏ hơn mức sản xuất của gia đình với các DN thu mua sữa lớn, ông Tạ Văn Tường, Phó GĐ Trung tâm Gia súc lớn Hà Nội cho rằng lỗi tại cả hai bên: Hiện nay việc thu mua sữa của nhiều DN không minh bạch và có sự bất bình đẳng giữa 2 bên, DN mua được nửa tháng mới công bố chất lượng sữa chưa tốt nên hạ giá thành sản phẩm. DN thu mua một cách đại trà, không những không khuyến khích được các hộ chăn nuôi bò sữa mà còn tạo tâm lý “đối phó” với DN hơn là hợp tác. Thực tế, giá thu mua sữa của các DN đều thấp hơn giá bán lẻ sữa tươi trên thị trường từ 500 đồng-1.000 đồng/lít. Còn về phía các hộ dân, khi cơn “bão” mê-la-min xảy ra, sữa không tiêu thụ được trên thị trường tự do mới đổ xô đến các DN “cầu cứu” và DN viện đủ lý do để thu mua một cách cầm chừng. Đây là điểm yếu nhất mà cả DN và người chăn nuôi cần nhanh chóng khắc phục để mong cùng thoát ra khỏi cơn khủng hoảng do bão “Mê-la-min”.

Đồng tình với chủ trương của Bộ NN-PTNT, các công ty Sữa Quốc tế, Hanoimilk, Phù Đổng milk, Mộc Châu, Vinamilk … đều đã cam kết sẽ thu mua hết sữa cho nông dân nhưng phải là sữa có chất lượng tốt, có nguồn gốc rõ ràng. Đây là điều đáng phấn khởi nhưng đòi hỏi DN và người nông dân phải có sự gắn kết chặt chẽ mới cho hiệu quả. Ông Hoàng Kim Giao cho rằng: Sự cố sữa có mê-la-min cũng là dịp để nông dân và DN nhìn nhận lại vấn đề liên kết giữa đôi bên. DN cần xem xét lại cách thu mua sữa sao cho khoa học, thuận lợi và bảo đảm giá cả tốt nhất cho người nông dân. Ngược lại, nông dân cần sớm loại bỏ cách làm ăn tiểu nông đã ăn sâu bám rễ lâu nay để bắt tay, hợp tác với DN, sản xuất ra hàng hóa nông sản có kế hoạch và bảo đảm chất lượng tốt.

Chỉ là biện pháp tình thế

Việc các DN cam kết thu mua hết lượng sữa của nông dân là đáng mừng nhưng chỉ là biện pháp tình thế bởi hiện nay, các DN đều đang gặp khó khăn trong khâu tiêu thụ nên chưa thể biết cam kết này sẽ kéo dài được bao lâu. Lãnh đạo Công ty sữa Quốc tế cho rằng: Công ty đang phải tập trung lo tiêu thụ sữa cho nông dân Hà Nội nên đối với các tỉnh lân cận cũng chưa thể tổ chức thu mua ngay được vì DN hiện đã hoạt động hết công suất. Còn Công ty Anco thì đang “nâng cấp nhà máy”, Hanoimilk thì nêu khó khăn trong việc tiêu thụ.

Về phía người nông dân, ông Đào Duy Tâm, Phó Giám đốc Sở NN-PTNT Hà Nội cho rằng: “Không thể kêu gọi người nuôi bò sữa cùng chia sẻ với DN trong “cơn bão” Mê-la-min bởi người nông dân không có lỗi. Các DN nhập khẩu sữa bột kém chất lượng thì phải chịu trách nhiệm...” Vì vậy, giải quyết hậu “bão” mê-la-min này, cần phải có sự hỗ trợ người nông dân từ phía Nhà nước. Hiện nay, Hà Nội dự kiến sẽ hỗ trợ tại các trạm thu mua sữa 1.000 đồng/lít và hộ nông dân 1.000 đồng/lít sữa trong vòng 3 tháng. Song, theo lãnh đạo Sở NN-PTNT thành phố thì với việc hỗ trợ này, người nông dân ở vùng xa sẽ bị thiệt thòi do không mang sữa đến được trạm thu mua hoặc họ chưa vào hệ thống thu mua. Đó là chưa kể đến khó khăn trong quá trình thống kê sản lượng sữa của từng hộ dân và xác định chu kỳ khai thác sữa để định ra mức hỗ trợ cho từng con bò... cụ thể. Do vậy việc xây dựng phương án dài hơi giúp người chăn nuôi bò sữa ổn định sau “bão” Mê-la-min cần phải được ngành nông nghiệp xây dựng trong thời gian tới mới mong cứu được người nuôi bò sữa trên địa bàn.

Thanh Bản