Dê chết như... “sung rụng”!

Nguồn tin: TT, 12/03/2007
Ngày cập nhật: 12/3/2007

Ninh Thuận được mệnh danh là “vương quốc” của loài dê bách thảo, nguồn cung cấp con giống và thịt chủ lực cho thị trường nhiều tỉnh phía Nam. Thế nhưng hiện đàn dê ở Ninh Thuận đang bị căn bệnh nguy hiểm tấn công dữ dội: bệnh đậu.

Bệnh đậu tiêu diệt đàn dê

Trưa tháng ba, con đường mòn từ thôn Phước Lập (Phước Nam) dẫn về núi Chà Bang - nơi nuôi dê nhiều nhất của huyện Ninh Phước - vắng lặng.

Suốt gần 3km, chúng tôi chỉ thấy toàn gai dại và cỏ cháy, không bóng dáng một mục đồng chăn dê nào! Tiếp chúng tôi trong căn chòi tạm sát mé nam núi, anh Phú Minh Tâm, một lão làng của nghề chăn nuôi ở xã Phước Nam, giọng buồn: “Chết dữ quá. Sáng ra thăm chuồng lại thấy hai ba con “phơi” bụng, có ngày gần chục con. Mấy trăm con dê chết, trong đó có 120 con nái đang lúc sung sức”.

Cách trại anh Tâm không xa, anh Từ Công Thẩm ngồi bó gối trên chiếc chõng tre, không buồn trả lời khi chúng tôi hỏi chuyện chăn dắt dê, cừu. Đầu năm 2005 từ thôn Văn Lâm, Thẩm gom góp hơn 40 triệu đồng dắt díu vợ con về vùng này cất trại nuôi dê.

Từ hơn chục con ban đầu, sau hơn hai năm gầy dựng, đàn dê của gia đình Thẩm lên đến 80 con. Vậy mà chỉ trong nháy mắt căn bệnh đậu quái ác đã cướp đi hơn 1/4 đàn dê của vợ chồng người mục đồng trẻ này. “Tốn gần triệu đồng mua thuốc chích cho cả bầy nhưng nó vẫn chết. Bây giờ còn mấy con đang bệnh, không biết ra sao!” - chỉ vào ba con dê mồm mũi lở loét nằm bẹp gí nơi góc chuồng, Thẩm lắc đầu ngao ngán.

Ông Hoàng Văn Năm, phó cục trưởng Cục Thú y (Bộ NN&PTNT), cho biết: bệnh đậu ở dê, cừu là một loại bệnh truyền nhiễm, lây lan nhanh và rất nguy hiểm.

Bệnh xuất hiện lần đầu tiên tại Việt Nam vào tháng 5-2004 ở Trà Lĩnh, Cao Bằng do tư thương mua dê giống từ các tỉnh phía nam Trung Quốc.

Đến nay, bệnh đã xuất hiện ở một số tỉnh miền Trung (Thanh Hóa, Ninh Thuận) và miền Bắc (Cao Bằng, Hòa Bình, Ninh Bình), gây những thiệt hại đáng kể về kinh tế. Tỉ lệ mắc bệnh này lên tới 80% và tỉ lệ chết đến 50%.

Với bệnh này, tiêm phòng văcxin là biện pháp hữu hiệu nhất. Khi con vật bị bệnh chết, chỉ có cách tiêu hủy. Các cơ quan chuyên môn trong nước đã triển khai nghiên cứu chế tạo văcxin, sản xuất và thử nghiệm thành công văcxin này.

Các tổ chức, cá nhân có nhu cầu mua văcxin phòng bệnh có thể liên hệ Xí nghiệp Thuốc thú y trung ương (thị trấn Phùng, huyện Hoài Đức, tỉnh Hà Tây).

ĐỨC BÌNH

Cùng cảnh ngộ với nông dân Phước Nam, nhiều hộ nuôi dê ở xã láng giềng Phước Minh cũng đang điêu đứng vì bệnh đậu hoành hành. Ông Đinh Công Nghĩa ở thôn Quán Thẻ 1 bảo hơn mười năm chăn dắt, từng đối mặt với dịch bệnh trên đàn gia súc nhưng chưa bao giờ chứng kiến thảm trạng thế này. “Bầy dê nhà tui 170 con, chớp nhoáng đã mất đứt 70. Dữ dội quá - ông Nghĩa than vãn - Lấy gì mà sống đây, chắc bỏ nghề thôi”.

Có lẽ bệnh đậu dê hiện là đề tài “nóng” ở nhiều địa phương trọng điểm của nghề chăn nuôi gia súc có sừng của huyện Ninh Phước như Phước Minh, Phước Vinh, Phước Nam, Phước Dân...

Theo anh Bá Thành Val Hai, cán bộ thú y xã Phước Nam, hiện ít nhất 30% trong tổng đàn hơn 10.500 con toàn xã đã chết chỉ sau hai tháng bị dịch bệnh tấn công.

Nông dân lao đao

Tổng đàn dê tại Ninh Thuận lên đến trên 120.000 con. Tuy nhiên, theo chị Thề ở thôn Quán Thẻ 2, Phước Minh: “Cỏ tươi, rơm rạ, bèo dạt xem ra còn có giá hơn con dê lúc này!”.

Cứ ngỡ chị bi quan nhưng thực tế không sai. Trước Tết Nguyên đán, khi ba trong số 14 con dê của gia đình phát bệnh, chị đã rao bán. Nằn nì mãi thương lái mới chịu mua với giá bèo: hơn 2 triệu đồng.

Một nông dân địa phương cho biết thêm: “Nhưng vậy cũng còn may mắn. Như chú Sáu Thông có gần 70 con, kêu bán năm lần bảy lượt mới có người mua “trụm” 4,5 triệu. Bình quân chưa tới 70.000 đồng/con”.

Giá dê sụt giảm trầm trọng như hiện nay, theo hầu hết dân chăn nuôi dê ở Ninh Thuận, do cơn sốt ảo từ gần bốn năm trước.

Ông Năm Tứ, một lão nông hơn 30 năm trong nghề, cho biết khoảng đầu năm 2003 cánh thương lái các tỉnh phía Nam, kể cả vùng Tây nguyên và Trung bộ, đổ xô về Ninh Thuận mua dê. Có lúc giá một con dê cái đẹp lên đến 6-7 triệu đồng, dê đực khoảng 6 tháng tuổi bình quân 2-3 triệu đồng/con.

Vậy là nhiều nông dân lao vào nuôi dê. Người không có tiền cũng ráng vay mượn để lập trại nuôi dê. Hơn một năm trở lại đây, khi thị trường tiêu thụ dê giống, dê thịt chững lại cũng là lúc hạn hán triền miên xảy ra, đồng khô cỏ cháy, sông hồ cạn kiệt. Thiếu thức ăn, nước uống làm dê suy yếu, bệnh rồi chết. Nay lại thêm bệnh đậu hoành hành dữ dội, hàng trăm nông hộ rơi vào cảnh lao đao.

Vừa lơ đãng quăng mấy cọng cỏ già vào chuồng cho bốn con dê bệnh, anh Nguyễn Văn Đích ở thôn Quán Thẻ 2 phân trần: với giá cả như hiện nay, xem ra tiền mua thuốc kháng sinh chữa bệnh đậu cho dê mắc hơn nhiều. Giọng anh tỏ vẻ chán nản: “Thôi thì cứ theo cách của dân gian (sát trùng vết thương bằng nước muối, thoa phèn chua...) mà chữa trị. May nhờ rủi chịu chứ biết sao”.

Theo anh Trượng Ngọc, trưởng trạm thú y huyện Ninh Phước, bệnh đậu dê xuất hiện vào khoảng đầu tháng một năm nay ở một vài hộ chăn nuôi của xã Phước Minh. Sau đó lan nhanh với hàng ngàn con mắc bệnh và chết. Do giá dê sụt giảm thê thảm nên nông dân bất chấp khuyến cáo của chính quyền và ngành thú y, không tiêm phòng cho bầy đàn. Đây là nguyên nhân chính làm dịch bệnh bùng phát dữ dội.

LÊ TRƯỜNG