Quảng Bình: Chuyện những người thuê rừng nuôi ong lấy mật

Nguồn tin: Báo Quảng Bình, 14/09/2012
Ngày cập nhật: 17/9/2012

Những năm gần đây, hầu hết các diện tích đất trống, đồi núi trọc ở phía tây huyện Lệ Thủy (Quảng Bình) được phủ kín bởi những cánh rừng cao su, keo, tràm..., bước đầu mang lại hiệu quả kinh tế cao cho người dân. Tuy nhiên, tại thời điểm này, hầu hết các hộ trồng cây cao su vẫn đang dừng lại ở việc lấy mủ và những hộ trồng keo, tràm chỉ dừng lại ở việc lấy gỗ bán... Nắm bắt được điều đó, một số người có hộ khẩu ở vùng Tây Nguyên đã đến đây mượn, thuê rừng để hành nghề nuôi ong lấy mật.

Thuê rừng để nuôi ong “đánh mật”:

Những ngày đầu tháng 9 – 2012, chúng tôi đến xã miền núi rẻo cao Kim Thủy, huyện Lệ Thủy. Thời điểm này, hầu hết những cánh rừng keo lai, tràm địa phương này đang trong thời kỳ đơm hoa. Thật lạ, từ tuyến đường Hồ Chí Minh (nhánh Đông) chạy dọc theo bản Chuôn dẫn vào trụ sở UBND xã Kim Thủy, cứ đi một quãng là có hàng trăm tổ ong đặt san sát dưới những vạt rừng trồng. Bên cạnh những tổ ong là các lán trại được dựng lên trông rất sơ sài, tạm bợ. Tò mò, chúng tôi chọn một chiếc lán có 3 người đang chăm nom đàn ong để bắt chuyện...

Một người đàn ông đứng tuổi nhất trong nhóm tự xưng là Cao Trọng Huỳnh, có gốc gác ở tỉnh Thanh Hóa, đã vào định cư tại thị trấn Krông Năng, huyện Krông Năng, tỉnh Đắc Lắc hơn 15 năm. Rồi anh cho biết: “Đàn ong của tụi tôi đưa từ Tây Nguyên ra đây được chừng 2 tháng. Địa điểm này đang có nhiều hoa tràm và keo lai nên gần một tháng nay đàn ong đang phát triển tốt lắm. Khổ nỗi là thời tiết ở Quảng Bình đang sắp đến mùa mưa bão nên tụi em dự tính sẽ chuyển toàn bộ đàn ong vào Tây Nguyên cho an toàn”. Ngồi bên cạnh, anh Phan Đức Sơn, quê tỉnh Hà Tĩnh, hiện đang định cư cùng thị trấn với anh Huỳnh nói: “Tụi em chỉ là người làm thuê, còn chủ của hơn 300 đàn ong này là ông Trần Văn Đường, sinh năm 1968, người gốc ở Thanh Hóa vào định cư tại Đắc Lắc”.

Chăm sóc đàn ong.

Rồi Sơn tâm sự: “Nghề thuê rừng nuôi ong đã có từ hàng chục năm nay, nhưng mới du nhập vào tỉnh Quảng Bình nên gặp rất nhiều khó khăn. Tâm lý của nhiều người dân địa phương thường cho rằng, ong mật chính là thủ phạm phá hoại hoa màu, cây cối nên khi tụi em đến đặt vấn đề xin thuê hoặc mượn rừng để nuôi ong là họ chối phắt vì sợ cây cối sẽ bị hư hại. Sự thật, ong nuôi hoàn toàn vô hại đối với cây trồng. Chúng chỉ hút mật ở các nhị hoa và các kẽ lá. Ngoài ra, nó còn giúp nhiều loại cây trồng thụ phấn rất hiệu quả... Ở nhiều nơi khác, việc nuôi ong như thế này rất được người dân tạo điều kiện vì họ đã thấu hiểu”.

Tại lán trại nuôi ong ở bản Chuôn (xã Kim Thủy), anh Lê Văn Thao, có hộ khẩu tại tỉnh Đắc Lắc từng có nhiều năm làm nghề này cho biết: “Chọn nghề này, chúng tôi phải xây dựng đội ngũ “vệ tinh” khắp nơi. Khi biết khu vực nào thời tiết thuận lợi, nhiều loài cây đang trong thời kỳ đâm lộc, cho hoa phù hợp với “khẩu vị” đàn ong thì chúng tôi liên hệ với chính quyền, người dân để thuê, mượn rừng tiến hành nuôi ong. Hết mùa hoa hoặc thời tiết chuyển mùa khắc nghiệt thì chúng tôi lại phải “di cư” đàn ong để hạn chế tối đa thiệt hại. Cứ cuối đợt nuôi là chúng tôi trả công bằng tiền mặt hoặc trả bằng sản phẩm mật ong cho chính quyền địa phương, chủ rừng tùy theo thỏa thuận...”.

Theo nhẩm tính của chúng tôi, hiện tại ở xã Kim Thủy có khoảng 6 nhóm thuê, mượn rừng của cư dân bản địa để tiến hành nuôi ong theo hướng công nghiệp, với hơn 2.000 tổ ong đặt tại đây.

Đánh cược với trời:

Theo nhiều người hành nghề thuê, mượn rừng để nuôi ong cho hay, nghề này rất bấp bênh. Nếu gặp thời tiết thuận lợi, chọn được địa điểm môi trường tốt lành, hoa lá dồi dào... thì có thể “siêu lãi”. Đã có người trúng lớn, mỗi năm thu lãi gần tỷ đồng nhờ nghề thuê rừng nuôi ong. Nhưng cũng có người do gặp môi trường ô nhiễm, thời tiết bất lợi nên “siêu lỗ”, nợ nần đầm đìa, buộc phải bán nhà để trả nợ...

Nghề nuôi ong tại gia vốn rất vất vả và đòi hỏi sự cẩn thận, tỉ mỉ rất cao nhưng nghề nuôi ong di cư kiểu này còn công phu gấp bội. Anh Nguyễn Duy Nhân (trú tại tỉnh Đắc Lắc), 34 tuổi nhưng đã có hơn 10 năm làm nghề thuê rừng nuôi ong tiết lộ: “Để có nguồn thức ăn dồi dào cho đàn ong, bình quân mỗi năm tôi phải di chuyển đàn ong từ 5 đến 7 địa điểm khác nhau. Bất cứ đâu có hoa lá dồi dào tôi lại đến đó. Có khi trong vòng một năm tôi đưa đàn ong vào khu vực Đông Nam bộ rồi trở ngược ra tỉnh Hà Giang; tiếp đó là quay vô miền Trung một thời gian và đưa về lại tỉnh Đắc Lắc. Kinh phí để đầu tư 1 đàn ong tốn khoảng 1,3 triệu đồng, như vậy với 300 đàn ong mà tôi mang theo trong năm có giá trị hơn 400 triệu đồng. Đó là chưa tính tới cước phí vận chuyển từ tỉnh này sang tỉnh khác và tiền mua bột đậu nành, đường mía làm thức ăn cho chúng... Nếu thuê, mượn được khu rừng có thức ăn dồi dào, khoảng 10 ngày là có thể quay mật được, và mỗi tổ ong bình quân cho mật chừng 5 lít. Gặp trúng vùng thiếu thức ăn, có khi 20 ngày mới có thể quay mật, lượng mật thu được cũng rất ít”.

Những dòng mật chảy đặc quánh được kết tinh từ hoa rừng

Một số người làm nghề này cho biết thêm, nếu không thường xuyên kiểm tra, theo dõi đàn ong nuôi thì chỉ cần một đàn kiến hay đàn ong vò vẽ, ong đất... đến quấy rối là cả đàn ong bỏ đi ngay. Hoặc nếu khi thuê, mượn rừng mà không điều tra, giữ gìn cẩn thận thì đàn ong khi đi lấy mật trúng nhằm vào những khu rừng có phun thuốc phòng trừ sâu bệnh thì “toi cả đàn”. Độ tuổi bình quân của một con ong thợ thường đạt 60 ngày, nếu được cung cấp dồi dào thức ăn. Còn nếu thiếu thức ăn thì con ong đó chỉ sống tối đa được khoảng 40 ngày. Không có thức ăn thì ong chúa cũng không sinh sản được. Người nuôi ong mà không nắm được quy luật này thì “tổng đàn” sẽ bị giảm đi nhanh chóng, thậm chí tuyệt chủng. Không có niềm đam mê, yêu nghề thì chắc chắn chẳng ai theo đuổi được nghề nuôi ong theo kiểu “du mục” lâu cả...

Qua tâm sự với những người đi thuê rừng để nuôi ong “đánh mật” tại xã Kim Thủy chúng tôi được biết thêm, để đeo đuổi được nghề này dài lâu, người nuôi ong phải có một sức khỏe dẻo dai và tinh thần chịu đựng bền bỉ. Hầu như quanh năm, những người nuôi ong “du mục” chủ yếu sống trong những lán trại tạm bợ, thiếu thốn đủ thứ, phải chấp nhận sống xa gia đình, vợ con. Làm lụng vất vả, sống phiêu bạt, có khi, những người nuôi ong di cư còn chịu thêm cảnh “giang hồ” đến xin đểu. Nói chung nghề này tiềm ẩn nguy cơ “năm ăn - năm thua” và “đánh cược với trời” rất lớn.

Văn Minh