Bò sữa và những ông chủ nuôi mới

Nguồn tin: NNVN, 29/07/2008
Ngày cập nhật: 29/7/2008

Theo chân một người vốn rất tâm huyết với con bò sữa ngay từ khi bắt đầu xây dựng mô hình những năm 2001-2002, chúng tôi đến trang trại của anh Trần Duy Đức ở Đông Hưng, xã Đông Hiếu (Nghĩa Đàn - Nghệ An).

Từ QL 48, men theo sườn đồi đất đỏ bazan chỉ khoảng nửa cây số, trang trại hiện ra trước mắt là một vùng đồng cỏ xanh trải rộng ôm lấy dãy chuồng nằm trên lưng chừng đồi thoai thoải, bên cạnh phía trên là căn nhà cấp 4, nơi ở của người chủ trang trại. Mới sáng ra anh đã nhập xong sữa cho trạm thu mua của Nhà máy Vinamilk. Trong chuồng 13 con bò sữa béo khỏe đang cúi đầu nhai cỏ trong các máng.

Đây là những con bò được mua lại của một số chủ nuôi khác từ dự án, một số con mua từ Tuyên Quang, Mộc Châu - Sơn La về năm 2006; chỉ sau một thời gian ngắn, đàn bò của anh đã lên đến 22 con, nhưng trong quá trình nuôi anh đã tuyển lựa dần, chỉ để lại những con tốt nhất, có lượng sữa trên 20 kg/con/ngày.

Trong số 3 con đang vắt sữa, con có lượng sữa thấp nhất là 25 kg/ngày, một con đạt 37 kg/ngày, đặc biệt có con bò HF từ Tuyên Quang về vắt được 43 kg/ngày ở tháng thứ 8. Anh cho biết con này khi ở Tuyên Quang chỉ có 10 kg/ngày. Giá mua là 13 triệu đồng nay đã có người trả đến... 80 triệu đồng. Con mua ở Mộc Châu về trong lứa đầu đạt bình quân 22 kg/ngày chắc chắn sẽ lên 30 kg/ngày vào lứa thứ 2 sắp đến. Với hơn 1 tạ sữa, anh cũng có thu gần 700.000đ mỗi ngày theo giá mua của nhà máy hiện tại. Đến tháng 10 này anh sẽ có 10 con cho sữa và anh quả quyết rằng năng suất sữa mỗi con sẽ không dưới 7 tấn cả chu kỳ chu kỳ vắt (305 ngày). Riêng con cao sản có thể đến trên dưới 10 tấn.

Đến trang trại bò sữa của anh Nguyễn Văn Minh ở xóm 10A, xã Nghĩa An cũng là một chủ nuôi còn khá trẻ. Hiện trong chuồng có 16 con, trong đó có 8 con đang cho sữa, bình quân đều trên 20 kg sữa/con/ngày, con đạt cao là 30 kg, đó cũng là bò HF, 8 con khác đều sắp đẻ. Những năm trước anh nuôi đến 20 con gồm lai Sind và F1 nhưng vài năm gần đây anh chuyển sang nuôi bò thuần HF được mua từ Ba Vì về.

Hiện ở Nghĩa An có 8 hộ nuôi bò sữa đều là lớp chủ nuôi mới, nhưng so với anh Minh thì họ chỉ mới có vài ba con mỗi hộ. Hàng ngày sữa của các hộ đều tập trung tại nhà anh Minh, đây là một trong các điểm thu mua của Nhà máy Vinamilk, nhờ cự ly của các hộ nuôi không xa nên rất thuận tiện cho việc vận chuyển sữa đến, mỗi ngày tại đây có khoảng 1 tấn sữa. Cũng giống như anh Đức ở Đông Hưng, đàn bò của anh Minh luôn được tuyển lựa và anh có thêm một lý do để đón lứa bê sắp ra đời nay mai.

Khi trao đổi với 2 chủ trang trại trẻ này, ông Nguyễn Kim Quy, vốn là hội trưởng của hội nuôi bò sữa Nghĩa Đàn thời dự án cho rằng nguyên nhân mà trước đây lượng sữa của phần lớn các hộ đạt thấp là có nhiều. Trước hết phải kể đến là con bò sữa quá mới mẻ đối với người nuôi, kiến thức khoa học gần như chưa có, thêm nữa là thiếu hoặc không có diện tích cần thiết cho đồng cỏ, chuồng trại sơ sài, không đạt tiêu chuẩn, giống không được tuyển chọn, nhưng có một nguyên nhân khách quan, đó là không có đầu ra. Do không bán được sữa, việc vắt tùy tiện làm giảm khả năng SX sữa của bò, cũng từ đó, vốn cụt dần, không đủ chi phí cho việc chăm sóc, nuôi dưỡng bò, bệnh tật phát sinh ảnh hưởng đến lứa đẻ của bò.

Với ông Quy, là người luôn đi trước những cái mới trong làm ăn. Khi có dự án bò sữa, để đón bò về ông đã chuẩn bị trước cả năm trời lo đồng cỏ, xây dựng chuồng trại kiên cố, bãi thả, mua máy băm cỏ, dự trữ phân bón hữu cơ cho đồng cỏ, một hệ thống tưới, điện nước và nhất là chuẩn bị con người. Từ 3 con lúc đầu, đến năm 2005, đàn bò của ông đã lên 13 con. Sữa vắt bình quân 18-20 kg/con/ngày, một số con đạt 25 kg/con/ngày. Ông tính toán bình quân mỗi con sử dụng 50-60 kg cỏ tươi cộng với 5 kg thức ăn tinh, thuê lao động, chỉ cần 20 kg sữa/con/ngày thì đã có lãi nhưng chỉ khổ ngày đó sữa không tiêu thụ được. Cái cảnh mang sữa đi bán rao giá chỉ 3.000-3.200 đ/kg khắp Nghĩa Đàn, Quỳ Hợp, đưa xuống tận vùng biển Quỳnh Phương thậm chí ra cả Thanh Hóa là chuyện thường ngày của người nuôi ở đây những năm trước.

Bây giờ thì khác. Hiện tại ngoài sự đầu tư và bao tiêu sản phẩm của Nhà máy Vinamilk, còn có một số nhà chế biến tư nhân cũng đã mạnh dạn vay vốn đầu tư cho người nuôi, anh Mạnh ở xã Nghĩa Mỹ, với một dây chuyền SX kem mỗi ngày sử dụng trên 400 kg sữa là một thí dụ.

Trở lại vấn đề khí hậu, nếu Ba Vì, Mộc Châu hay cả Tuyên Quang có thuận lợi hơn nhiều so với Nghĩa Đàn là nóng và ẩm lại có gió Lào, biên độ nhiệt ngày đêm và cả giữa các mùa đều cao. So với điều kiện sống nơi nguyên sản của con bò nhập nội là khác hẳn. Thiết nghĩ đây là vấn đề cần được quan tâm nghiên cứu của các nhà khoa học, phải chăng điều kiện chăm sóc, nuôi dưỡng là yếu tố quan trọng có thể hạn chế và khắc phục điều kiện môi trường như ở Nghĩa Đàn và kể cả một số nơi khác nữa, nói cách khác là con người có thể cải tạo hoàn cảnh sống của vật nuôi. Chính những con bò từ Mộc Châu, Tuyên Quang về đây lại cho lượng sữa tăng lên, sinh sản tốt, ít thấy bệnh tật xuất hiện.

Sự thành công ở đây có điểm chung, trước hết là phải tuyển chọn giống để có những con cao sản, không thể nuôi bò xô bồ với số lượng đông, có chế độ nuôi dưỡng tốt, đảm bảo đầy đủ thường xuyên thức ăn, nhất là thức ăn xanh. Tại trại nuôi của anh Đức, mỗi ngày cho từ 70, 80 đến 100 kg thức ăn xanh, buổi sáng sau khi vắt cho ăn liên tục đến khoảng 9 giờ, chiều cho ăn đến 4-5 giờ, tối trước khi đi ngủ cho ăn một lần nữa. Với thức ăn tinh, nếu bình thường để có 20 kg sữa phải cần 10 kg thì những con cao sản càng phải tăng khẩu phần lên nhiều. Anh Đức cho ăn đến 12 kg/con/ngày, có bổ sung ngô và đậu tương 4 kg/con/ngày.

Nếu trước đây năng suất sữa thường là 18-20 kg/con/ngày, rất ít con lên đến 25 kg thì bây giờ trên dưới 30 kg đang là hiện thực và lượng sữa cả chu kỳ không chỉ là 3.000-5.000 kg mà có thể vượt lên rất cao. Với cách nuôi của mình và năng suất sữa cao như vậy anh Đức cho rằng chỉ cần một năm vắt sữa là có thể trả hết nợ, lãi không dưới 10 triệu đồng/con chỉ riêng tiền bán sữa. Những chủ nuôi ngày trước thất bại, suy cho cùng không hẳn chỉ tại khí hậu, thời tiết đã phải bán đổ, bán tháo, thậm chí bán theo giá bò thịt. Bây giờ mới thấy tiếc nuối, có người đang muốn khôi phục lại đàn bò sữa, ông Quy ở Nghĩa Quang, anh Vinh ở Tây Hiếu là những người như thế.

LÊ ĐỊNH