Bắc Kạn: Độc đáo chợ bò Nghiên Loan

Nguồn tin: Báo Bắc Kạn, 16/04/2012
Ngày cập nhật: 17/4/2012

Được hình thành từ nhiều năm trước, chợ bò Nghiên Loan, Xã Nghiên Loan (Pác Nặm - Bắc Kạn) đã trở thành một trong những chợ đầu mối buôn bán trâu, bò được rất nhiều người biết đến. Sự phát triển của chợ Nghiên Loan đã tạo công ăn việc làm và tác động lớn đến kinh tế của người dân, mang lại nhiều lợi ích thiết thực cho địa phương.

Toàn cảnh chợ trâu bò Nghiên Loan

Chợ bò Nghiên Loan nằm trong thung lũng thuộc hai bản: Bản Đính và bản Khuổi Ún và cách QL279 khoảng 500 m chợ có vị trí địa lý khá thuận lợi cho việc tập trung trâu bò, hàng hóa từ các nơi khác đến để trao đổi, buôn bán. Chợ họp năm ngày một phiên, vào các ngày mùng 3 và mùng 8 âm lịch, nhưng thông thường chợ đã khá tấp nập ngay từ chiều ngày hôm trước (chợ chiều). Những người mua bán bò ở xa thường tập trung về chợ vào chiều hôm trước để tìm chỗ ở trọ, chuẩn bị cho một ngày buôn may bán đắt. Nhưng nhiều khi các vụ giao dịch mua bán trâu bò cũng được thực hiện ngay vào buổi chợ chiều, chỉ cần có sự thỏa thuận hợp lý giữa người mua và bán.

Mua trâu, bò gầy về nuôi vỗ béo đã trở thành nghề của nhiều hộ dân.

Hiện nay con đường liên thôn dùng làm ranh giới của chợ trâu bò và chợ tập hoá, chợ được chia thành hai phần: phần bên trong và phần bên ngoài. Ở phần bên ngoài những người quản lý chợ đã dùng nhiều cây tre để đóng cọc và buộc chặt bằng dây thép để làm nơi buộc trâu. Phần bên trong chợ là những sạp bán hàng nhỏ lẻ với đủ các vật dụng phục vụ nhu cầu sinh hoạt, nông cụ phục vụ cho sản xuất, nổi bật trong đó có những sạp bán trang phục dân tộc, những chiếc váy tự thêu với sắc màu sặc sỡ của người Mông như lưu giữ một nét truyền thống đẹp đang dần bị mai một.

Chợ Nghiên Loan là chợ đầu mối quan trọng trong tỉnh và cả khu vực, thông thường lượng trâu bò được mang ra giao dịch trong chợ được tập chung từ rất nhiều nơi nhưng chủ yếu là ở trong huyện, các huyện lân cận như Ba Bể, Ngân Sơn… và cả các tỉnh lân cận như Cao Bằng, Tuyên Quang. Những năm gần đây, nhiều thương lái còn thu mua trâu bò từ các chợ bán trâu bò lớn ở phía bắc như: Tổng Cọt (Cao Bằng), Mèo Vạc (Hà Giang)… và bán lại ở Nghiên Loan. Hầu hết số lượng trâu bò được bán trong chợ sẽ được mang đến lò mổ chuyên nghiệp cung cấp thịt cho nhiều tỉnh và thành phố như: TP Hà Nội, Nam Định… Những thương lái thu mua bò cũng là những người đến từ các tỉnh miền xuôi như: Thái Nguyên, Hà Nội, Bắc Ninh, Nam Định Hải Phòng…

Chợ bò Nghiên Loan là một trong những chợ bò chuyên cung cấp bò thịt có quy mô lớn vào bậc nhất ở miền núi phía bắc với lưu lượng trâu bò trung bình giao động tầm khoảng 500 – 600 con vào mỗi phiên, có nhiều phiên lượng trâu bò lên tới hàng nghìn con.

Con bò này đươc bán cho thương lái với giá 31,5 triệu đồng

Hoạt động mua bán ở chợ diễn ra thật đơn giản, người mua được quyền ra giá tùy thích đến khi được sự đồng ý của người bán. Tiêu chí của những người bán và mua là “thịt”. Theo kinh nghiệm các lái buôn trâu bò về cho các lò mổ thì họ ước đượng lượng thịt của từng con, con nào càng cho lượng thịt càng nhiều thì sẽ có giá càng cao, thương lái đem nhân trọng lượng đã ước với giá thị trường, lấy đó làm cán cân để mặc cả với người bán. Như thời điểm hiện nay mỗi con trâu bò có lượng thịt khoảng 100 kg sẽ có giá 15 triệu đồng.

Có những người mua, bán có “cái nhìn” ước lượng chuẩn đến mức họ định mức khối lượng một con trâu, bò lệch không quá 5 kg. Người bán cũng có sự thách giá nhưng chỉ cần người mua ra giá sát với giá trị thực của con bò người bán sẽ bằng lòng bán, nếu không dù chỉ lệch đến 100 - 200 ngàn có khi họ cũng không bán” – Một người bán hàng ở chợ Nghiên Loan cho biết.

“Ngày trước cứ hôm chợ chiều những người ở xa thường dắt trâu bò đến chợ để trọ qua đêm, nhưng hiện nay với việc đi lại dễ dàng hơn, nhiều người đã thuê ô tô để chở bò đến chợ thay vì phải dắt trâu bò như trước đây. Với lại vào mùa hè việc dắt, đuổi trâu bò từ xa đến sẽ khiến trâu bò bị mệt, thậm chí có nhiều trường hợp trâu bò kiệt sức có thể bị chết trước khi đến chợ. Ở đây thì người ta mua bán bò ở bất kì đâu nếu như thỏa thuận được giá, có thể là ở ngay trên đường đến chợ” – Anh Lý Văn Kiều ở thôn Nà Vài – Nghiên Loan – Pác Nặm (một người có kinh nghiệm hơn mười năm mua bán trâu bò) tâm sự.

Đồng chí Nguyễn Viết Trung – Chủ tịch UBND xã Nghiên Loan cho biết: Những năm gần đây tiềm năng và thế mạnh chăn nuôi của tỉnh được đẩy mạnh, theo đề án phát triển đàn trâu bò của tỉnh, lượng trâu bò được mang ra buôn bán tăng lên gấp nhiều lần, gây tình trạng quá tải nghiêm trọng, số lượng trâu bò lớn khiến việc quản lý gặp rất nhiều khó khăn, nhất là tìm chỗ để buộc. Trong khi chợ Nghiên Loan chỉ có diện tích khoảng 2.000 m2 và phần lớn đã dành để đặt sạp buôn bán các mặt hàng tạp hóa, quần áo… phục vụ nhu cầu mua bán, trao đổi hàng hóa của người dân.

Phần còn lại dành cho chợ trâu bò mỗi phiên chỉ buộc được khoảng 300 con, còn lại bà con đóng cọc buộc dọc hai bên đường. Việc làm đó gây ảnh hưởng rất lớn đến giao thông đi lại mỗi khi họp chợ. Nhưng hiện nay chính quyền địa phương cũng như những người tham gia buôn bán gia súc vẫn chưa có biện pháp khắc phục. Đồng thời khu vực để trâu, bò quá gần nhà dân cũng gây ra tình trạng mất vệ sinh, làm xấu đến cảnh quan của khu dân cư.

Khi chợ không còn chỗ thì trâu bò được buộc dọc đường như thế này, làm ảnh hưởng tới giao thông

Sự phát triển của chợ bò Nghiên Loan đã tạo ra công ăn việc làm cho nhiều người, mang lại lợi ích nhất định cho địa phương. Theo quy định mỗi con trâu hoặc bò được đưa vào chợ sẽ phải nộp phí 5 nghìn đồng (phí chợ do Chi cục Thuế huyện Pác Nặm quy định). Số tiền thu được sẽ nộp 10% cho huyện, 45% cho xã và 45% còn lại dành cho tổ quản lý chợ. Tính trung bình mỗi phiên chợ phí trâu bò thu được khoảng từ 700 nghìn đồng đến hơn một triệu đồng, chỉ tính riêng quý I chợ đã thu được hơn 30 triệu đồng từ phí trâu bò vào chợ.

Một trong những dịch vụ đi kèm là bán cỏ

Chợ bò phát triển đã tạo ra hướng chăn nuôi mới theo hướng vỗ béo: Người dân đầu tư vốn ban đầu khoảng từ 30 – 50 triệu đồng để mua những con bò, trâu gầy với giá rẻ mang về vỗ béo và bán lại sau khoảng một hoặc hai tháng. Trung bình mỗi con bò sau vỗ béo người nuôi có thể được lời từ một triệu đến ba triệu đồng. Nếu không tham gia vào vỗ béo trâu bò để bán thì nhiều gia đình lại trồng cỏ để bán, bán cỏ cũng là dịch vụ cũng mang lại thu nhập đáng kể.

Việc các thương lái mua trâu bò và những người bán gia súc từ xa đến trọ qua đêm cũng tạo ra nhiều dịch vụ “ăn theo”. Nhiều nhà ở gần chợ thì mở quán ăn, chuẩn bị giường chiếu để khách ngủ trọ, nhiều người dân ở địa phương thì chọn việc trồng cỏ để bán cho những người chăn nuôi gia súc với giá trung bình là 20 nghìn – 25 nghìn/bó. Trung bình vào mỗi phiên chợ nhiều người cũng thu nhập được tầm 200 – 500 nghìn từ việc bán cỏ. Với những con trâu, bò chưa bán được, nhà lại ở xa nên chủ không dắt về mà thường gửi những gia đình ở gần chợ nuôi thuê với giá khoảng 15 – 20 nghìn đồng/con/ngày để phiên sau lại mang ra bán. Cùng với sự phát triển từng ngày của chợ, tại đây đã cũng hình thành dịch vụ dắt trâu, bò thuê cho thương lái từ nơi xa đến chợ để bán hoặc dắt từ chợ ra ô tô đợi sẵn ngoài đường, giá cả mỗi lần dắt thuê sẽ được tính tùy vào quãng đường, số lượng trâu bò được nhận dắt.

Dịch vụ dắt trâu, bò thuê

Chợ bò Nghiên Loan đã và đang tạo ra công ăn việc làm, tăng thêm thu nhập cho người dân địa phương và những lái buôn từ nơi khác. Sự phát triển của chợ cũng góp phần thúc đẩy quá trình trao đổi buôn bán, trao đổi hàng hóa làm giàu cho người dân quê hương đất nước. Để phát triển đàn trâu bò của huyện Pác Nặm nói riêng và tỉnh Bắc Kạn nói chung và phát triển kinh tế hộ gia đình qua con đường chăn nuôi hiện nay, với lợi thế sẵn có của chợ trâu bò Nghiên Loan, tỉnh Bắc Kạn đang rất cần nguồn vốn của trưng ương đầu tư mở rộng quy mô chợ thành chợ dầu mối.

Hồng Tuyến – Quốc Hoàng