“Không có ai lũng đoạn thị trường”

Nguồn tin: Thời Báo Kinh Tế Sài Gòn, 23/11/2011
Ngày cập nhật: 25/11/2011

Trao đổi của phóng viên TBKTSG với Cục trưởng Cục Chăn nuôi HOÀNG KIM GIAO về những thay đổi trên thị trường chăn nuôi công nghiệp hiện nay.

TBKTSG: Gần đây dư luận bắt đầu lo ngại rằng một đất nước nông nghiệp như Việt Nam mà phải phụ thuộc các doanh nghiệp nước ngoài về thức ăn chăn nuôi. Quan điểm của ông như thế nào?

- Cục trưởng Hoàng Kim Giao: Cả nước hiện có tổng cộng 233 nhà máy sản xuất thức ăn chăn nuôi, trong đó 175 nhà máy thuộc vốn trong nước, và 58 nhà máy là 100% vốn nước ngoài và liên doanh. Các công ty trong nước chiếm 40% sản lượng thức ăn, còn các doanh nghiệp nước ngoài và liên doanh 60%.

Các công ty nước ngoài vào sản xuất ở Việt Nam theo đúng pháp luật. Tại sao họ vào đầu tư ở đất nước này trên mặt bằng luật pháp chung, mà họ có thể vươn lên? Thế còn có dư luận bảo họ lũng đoạn thị trường thì chúng tôi băn khoăn lắm. Mấy năm nay chúng tôi rất đau đầu vì cứ khi họp là mọi người đều nói thế. Doanh nghiệp phải chiếm 30% thị phần thì mới vi phạm Luật Cạnh tranh, nhưng chưa một doanh nghiệp FDI nào có thị phần lớn đến thế.

Tôi nghĩ, các doanh nghiệp Việt Nam cần nhìn nhận cạnh tranh theo chiều hướng tích cực để thấy mình yếu kém ở đâu để khắc phục.

TBKTSG: Vậy ông có nắm được sản lượng của những doanh nghiệp sản xuất thức ăn chăn nuôi lớn nhất không?

- CP Thái Lan chiếm sản lượng lớn nhất là 18%. Họ sản xuất nhiều và cũng cung cấp nhiều cho hệ thống bên ngoài Việt Nam. Proconco đã trở thành của Việt Nam chiếm hơn 12%, New Hope của Trung Quốc trước chiếm 9 - 10% nay tách ra ba công ty thì cũng không nhiều, Cargill của Mỹ gần 8%, Greenfeed trước của Thái Lan nay của Việt Nam 8%... tức là Việt Nam có nhiều nhà máy tương đương.

Vì thế, dư luận lo ngại về doanh nghiệp nước ngoài chiếm hầu hết thị trường cứ phát biểu thế thôi chứ kỳ thực là không có. Cho nên tôi vẫn nghĩ họ không thể bắt tay nhau để ép giá hay lũng đoạn thị trường. Tôi khẳng định là không có tình trạng đó.

TBKTSG: Nhưng một số doanh nghiệp nước ngoài gần đây tuyên bố sẽ mở rộng nhanh quy mô sản xuất, chẳng hạn CP Thái Lan sẽ mở 10 nhà máy, New Hope Trung Quốc mở 6 nhà máy chỉ trong vài năm tới.

- Chúng ta mới chỉ đảm bảo 55% sản lượng thức ăn công nghiệp cho toàn bộ ngành sản xuất chăn nuôi, 45% còn lại là thức ăn tận dụng do hộ gia đình chế biến. Vì thế, thị trường này còn rất hứa hẹn.

Từ khi vào Việt Nam đến giờ không một doanh nghiệp sản xuất thức ăn chăn nuôi vốn nước ngoài nào bỏ cuộc. Họ chỉ phát triển lên và mở rộng. Nhưng trong quá trình đó thì cũng có tình trạng doanh nghiệp Việt Nam thu hẹp sản xuất...

TBKTSG: Hiệp hội Thức ăn chăn nuôi nói có tới 30% doanh nghiệp sản xuất thức ăn chăn nuôi thu hẹp sản xuất, hay phá sản.

- Hiệp hội đưa ra con số đó dựa vào tỷ lệ mà Hiệp hội Doanh nghiệp vừa và nhỏ Việt Nam đưa ra, tương đương 30% tất cả doanh nghiệp. Trên thực tế không có số liệu cho ngành sản xuất thức ăn chăn nuôi.

Thực tế có thể có doanh nghiệp mất đi, nhưng tôi khẳng định là không thể có đến 30 - 40% doanh nghiệp sản xuất thức ăn chăn nuôi của Việt Nam phá sản. Gần đây, nhiều người cho rằng doanh nghiệp Việt Nam thu hẹp sản xuất do tác động của các doanh nghiệp nước ngoài là không đúng. Phải nhìn nhận thực tế là công nghệ lạc hậu, công suất nhỏ, tiếp thị không tốt làm cho sản phẩm của Việt Nam kém cạnh tranh.

TBKTSG: Vì sao nguồn nguyên liệu thức ăn chăn nuôi phải nhập nhiều thế, khi Việt Nam là nước sản xuất lương thực?

- Việt Nam nhập khẩu nguyên liệu thức ăn chăn nuôi trị giá 2,7 tỉ đô la Mỹ năm ngoái, và dự kiến khoảng 3 tỉ đô la Mỹ trong năm nay. Những loại nguyên liệu chính là thức ăn giàu đạm (khô dầu, đậu các loại) khoảng 35%, một số loại khoáng vitamin (gần 100%) và bắp khoảng gần 1 triệu tấn.

Những nguyên liệu này chúng ta không thể cạnh tranh nổi. Ví dụ, năng suất đậu nành của Việt Nam chỉ là 1,2 - 1,5 tấn/héc ta, trong khi của nhiều nước là 2 - 3,5 tấn/héc ta. Năng suất bắp của Việt Nam chỉ là 4,1 tấn/héc ta so với 5,2 tấn/héc ta của nhiều nước. Đây là vấn đề rất đau đầu. Nếu chúng ta không cải thiện được nguồn giống, nâng cao sản lượng thì rất khó giải quyết được tình hình.

TBKTSG: Liên quan đến chuyện chăn nuôi, các doanh nghiệp nước ngoài cung cấp lượng thịt thế nào trong tương quan với doanh nghiệp trong nước?

- Chỉ có CP là liên quan đến chăn nuôi với sản lượng trứng 50%, gà thịt 30%, heo chỉ 7 - 8%. Công ty này chỉ có 5% con giống mà chiếm tới gần 8% sản lượng thịt heo cho thấy chất lượng con giống và công nghệ của họ tốt hơn nhiều. Ngoài ra, công ty của Hàn Quốc là CJ Vina cũng bắt đầu nuôi heo, nhưng chỉ là trại giống mấy trăm con, chứ không cung cấp thịt. Haprit của Pháp cũng chỉ bán tinh và con giống. Còn chưa có doanh nghiệp FDI nào đầu tư nuôi heo như CP. Tức là doanh nghiệp FDI chiếm thị phần nhỏ trong cung cấp nguồn thịt, còn lại là của doanh nghiệp Việt Nam.

Trên thực tế có một vài công ty nước ngoài như CP nổi lên. Tuy nhiên, về sản lượng thịt heo thì chưa có công ty nào vượt quá 10%, chỉ có CP là cao nhất. Còn về sản lượng gà thịt CP chiếm 30% mà nguyên nhân chính là do các công ty Việt Nam không chú trọng đầu tư.

TBKTSG: Vậy ông nhìn hiện tượng một số chủ trang trại chăn nuôi không đầu tư nữa như thế nào?

- Đó là chuyện có thật. Nhưng bên cạnh những trang trại bỏ đi thì lại có những trang trại mới phát triển thêm. Hiện tại, một ngày trung bình có 120.000 - 140.000 con heo sữa và 2 - 3 triệu con gà giống ra đời. Tức là thị trường không có vấn đề gì. Bộ trưởng Cao Đức Phát vừa đi Trung Quốc về, và cho biết giá thịt heo ở đó cao lắm, mình phải cẩn thận không thì thịt lại [xuất] ào sang Trung Quốc là căng. Tôi báo cáo với bộ trưởng, nếu tình hình sản xuất như hiện nay thì đáp ứng được nhu cầu trong nước, còn nếu giá bên Trung Quốc cao quá, và thịt lại xuất sang đó ào ạt thì tôi chịu. Hiện tại, sản lượng chăn nuôi ở các tỉnh ĐBSCL cũng giảm vì lụt lội.

Tư Giang