Bình Thuận: Nghề nuôi ong “du mục”

Nguồn tin: Báo Bình Thuận, 07/10/2011
Ngày cập nhật: 10/10/2011

Nghề nuôi ong có lẽ chẳng mấy người xa lạ, tuy nhiên nuôi ong du mục thì còn khá mới mẻ với nhiều người. Gọi là nghề du mục bởi công việc mà họ đang làm cứ thường xuyên di chuyển rày đây mai đó.

Có hương hoa là có mật…

Trên tuyến đường ĐT 714 qua 4 xã vùng cao của huyện Hàm Thuận Bắc (Bình Thuận), những ngày giữa tháng 9, thời tiết mát mẻ, đầy ắp hương thơm thoang thoảng, dìu dịu của hoa rừng hòa lẫn cùng hoa bắp. Màu xanh bạt ngàn của núi rừng càng làm tăng thêm sự tĩnh lặng của không gian nơi này. Giữa sự mênh mông của núi rừng ấy, chúng tôi bắt gặp một lán nhỏ nằm khuất dưới những tán điều trong rẫy của đồng bào dân tộc thuộc xã Đông Tiến. Nói là lán chứ thực ra chỉ là một cái lều bằng bạt nhựa được dựng tạm bợ. Cạnh đó là vô số những thùng gỗ vuông khoảng 0,2 m3 đặt dưới những gốc cây. Thấy lạ, chúng tôi lân la hỏi chuyện. Tiếp chúng tôi là một phụ nữ người miền Bắc, trạc 50 tuổi, có vẻ mặt phúc hậu nhưng khá hoạt bát trong giao tiếp. Sau khi chào hỏi và giới thiệu sơ, chúng tôi mới biết họ là những người chuyên nuôi ong, nhưng không phải nuôi ong thông thường mà nuôi ong du mục. Nghề nuôi ong có lẽ chẳng mấy người xa lạ, tuy nhiên nghề nuôi ong du mục thì hẳn còn là điều khá mới mẻ với nhiều người, bởi công việc họ làm cứ như những người chăn cừu trên thảo nguyên mênh mông mà chúng ta thường biết qua những câu chuyện xa xưa, cuộc sống của họ cũng rày đây, mai đó.

Người nuôi đang kiểm tra ong.

Bà Nguyễn Thị Liên - tên người phụ nữ tiếp chúng tôi cho biết, làm nghề này không bao giờ ở yên một chỗ. Trong một năm, trại nuôi ong của gia đình bà có khi đi tới 15 tỉnh. Muốn làm ra mật thì phải có hoa cho ong, nên cứ ở đâu có hoa nở là họ di chuyển tới đó. Từ mùa hoa cà phê trắng trời ở các tỉnh Tây Nguyên như Đắc Lắc, Lâm Đồng, Đắc Nông đến mùa hoa bắp, hoa điều ở Bình Thuận, Bình Phước, Bình Dương hay mùa hoa nhãn ở các tỉnh: Đồng Nai, Bình Dương và một số tỉnh ĐBSCL. Thậm chí, năm nào họ cũng đưa trại ong ra tận tỉnh Bắc Giang khi mùa hoa vải nở nhuộm vàng đất trời nơi đây. Nhưng dù mùa hoa có dài thế nào đi chăng nữa thì những người nuôi ong cũng không ở đâu quá 2 tháng. Đây là bí quyết nghề nghiệp của những người nuôi ong du mục có kinh nghiệm.

... Cần mẫn như những con ong

Bà Liên bộc bạch, đã theo nghiệp này gần 20 năm, từ cái ngày công ty nuôi ong ở tận Hưng Yên quê bà còn hoạt động, đến năm 1990 khi công ty giải thể. Khi ấy vì không có tiền trả cho công nhân nên công ty chia cho mỗi công nhân mấy thùng ong để nuôi, gây giống. Bà cho các con học hỏi thêm mấy năm để tích lũy kinh nghiệm, rồi bắt đầu cuộc hành trình tìm hoa từ đó đến nay. Đã theo cái nghề này, người nuôi cũng như những con ong, cần mẫn chăm chỉ suốt ngày đêm cho đến ngày quay mật (lấy mật). Thường quay mật vào mùa khô từ tháng 11 đến tháng 3 hàng năm. Tại trại nuôi ong du mục của gia đình bà Liên, có 300 thùng ong (đây là giống ong Ý, một trong số ít những loài ong nuôi ở nước ta có thể xuất khẩu mật). Mỗi lần lấy mật cần 8 đến 9 người tập trung thay nhau quay suốt ngày đêm, bởi việc lấy mật phải diễn ra thật nhanh để sau đó trả lại hiện trạng ban đầu cho ong “an cư”. Nghề này còn vất vả bởi thời tiết quyết định 60% thành bại, mỗi khi trời mưa, người nuôi phải tất bật che chắn thật kỹ tránh để nước mưa vào tổ ong, họ luôn nhớ: thà người ướt chứ không để tổ ong bị ướt, nếu nước vào coi như hỏng. Hàng ngày, người nuôi còn phải thường xuyên kiểm tra vệ sinh tổ ong, bởi ong rất dễ nhiễm những ký sinh trùng gây bệnh, một khi nhiễm bệnh dễ lây lan nhanh bởi ong sống bầy đàn. Tuy nhiên, nghề này đòi hỏi kinh nghiệm hơn cả, chính là việc ước lượng khoảng thời gian trước khi di chuyển đàn ong đến một vùng nào đó. Nếu tính không khéo, không có kinh nghiệm mà di chuyển ong đến những vùng cây trái đang trong thời kỳ phun thuốc kích thích ra trái, đậu quả hoặc diệt sâu bệnh thì coi như công cốc, phải di chuyển nhanh đến nơi khác ngay nếu không tiền mất mà đàn ong cũng không còn. Vừa nói, bà Liên vừa chìa cho tôi xem một cuốn sổ ghi chi chít toàn chữ. “Đây cháu xem nhà cô phải ghi rất chi tiết, cẩn thận mùa vụ ra hoa của từng loại cây ở các vùng, các tỉnh”.

Nhờ sự cần mẫn, chăm chỉ như những chú ong nên thu nhập của người nuôi ong cũng khá, trừ hết chi phí hàng năm một trại nuôi ong dã chiến như của gia đình bà Liên có thể thu về 200 đến 300 triệu đồng từ việc bán mật và ong giống. Bà Liên chia sẻ vất vả là vậy, nhưng mỗi khi nhìn từng dòng mật vàng óng, sóng sánh chảy ra thì bao nhiêu nỗi mệt nhọc vất vả dường như tan biến. Thành quả lao động của họ được kết tinh - con ong đã cho đời những hương hoa kết thành mật, cho cuộc sống này bao hữu ích từ mật ong.

Trần Đình