Nghịch lý trong sản xuất thức ăn gia súc

Nguồn tin: Báo Đồng Nai, 30/09/2009
Ngày cập nhật: 2/10/2009

Tuy là nước nông nghiệp nhưng hàng năm Việt Nam phải nhập khẩu hàng triệu tấn nguyên liệu cho chế biến thức ăn chăn nuôi như bắp, cám gạo, khô đậu nành... Đa số nguyên liệu nhập khẩu đều là những loại nông sản trong nước thừa điều kiện sản xuất và hàng năm phải xuất khẩu. Điều này khiến giá thức ăn chăn nuôi (TACN) trong nước luôn ở mức cao, gây khó khăn rất lớn cho ngành chăn nuôi.

* Nhập nguyên liệu ngay trên vùng nguyên liệu

Hiện nay, Đồng Nai có khá nhiều nhà máy chế biến TACN lớn (kể cả vốn trong nước và đầu tư nước ngoài), như : Vina, Thanh Bình, Long Châu, CP, Cargill, Proconco... Trong khi nông dân trồng lúa, bắp, mì... trong tỉnh thường chịu cảnh đầu ra cho nông sản bị bấp bênh, thì các nhà máy trên địa bàn lại thường xuyên nhập khẩu các loại nông sản này phục vụ cho chế biến TACN. Nguyên nhân dẫn đến nghịch lý trên là do nguồn nguyên liệu ở Đồng Nai nói riêng và trong nước nói chung chưa đáp ứng được yêu cầu về chất lượng. Một cán bộ của Công ty Proconco cho biết, mỗi năm công ty sản xuất khoảng 1 triệu tấn TACN, nhưng cám gạo, bắp mua trong nước không được nhiều; các chất vi khoáng, đậu nành... phải nhập gần 100%. Mặt khác, bắp và gạo trong nước tuy nhiều, song độ ẩm cao, dễ mốc và khó bảo quản trong thời gian dài để phục vụ cho sản xuất nên nhiều công ty đành phải chọn phương án nhập khẩu cho bảo đảm. Còn một số chất khoáng như bột cá, bột xương... hiện trong nước chưa có công ty nào sản xuất được nên phải nhập khẩu 100%.

Ông Phan Minh Báu, Phó giám đốc Sở Nông nghiệp và phát triển nông thôn, nói: "Trung bình, mỗi năm toàn tỉnh thu hoạch gần 650 ngàn tấn lúa, bắp, song mối liên kết bền vững với doanh nghiệp chưa có nên sản phẩm hầu hết bán cho tư thương với giá bấp bênh. Thiết nghĩ, muốn giải bài toán này, phải tạo được mối liên kết giữa doanh nghiệp và nông dân hình thành các vùng nguyên liệu phục vụ cho sản xuất - chế biến, như vậy cả doanh nghiệp lẫn nông dân đều có lợi. Không phải lo đầu ra, nông dân sẽ yên tâm đầu tư để đẩy cao năng suất, chất lượng nông sản, còn doanh nghiệp sẽ có nguồn nguyên liệu ổn định, đảm bảo chất lượng".

Theo các nhà sản xuất, việc giảm nhập khẩu nguyên liệu, các doanh nghiệp sản xuất TACN bớt lệ thuộc vào thị trường nguyên liệu thế giới và có khả năng hạ giá thành sản phẩm. Điều này sẽ giúp ngành chăn nuôi trong nước hạ giá thành, đủ sức cạnh tranh với sản phẩm thịt nhập khẩu.

* Trình độ chế biến hay chính sách?

Nói như ông Phạm Đức Bình, Phó chủ tịch Hiệp hội thức ăn gia súc Việt Nam, các doanh nghiệp sản xuất TACN của Việt Nam phải nhập đến 70% nguyên liệu. Trong đó có các chất đạm, khoáng và vitamin phải nhập hoàn toàn. Điều đáng nói, chiếm số lượng lớn trong các loại nguyên liệu nhập khẩu là những loại nông sản, thủy sản... mà nền nông nghiệp Việt Namluôn tự hào là cái nôi sản xuất. Theo ông Bình, các loại nguyên liệu trên chủ yếu nhập khẩu từ Trung Quốc.

Trong buổi hội thảo "Từ trang trại đến bàn ăn" diễn ra vào giữa tháng 9-2009, bà Lê Thị Bích Hòa, một nhà cung cấp nguyên liệu lớn cho các công ty sản xuất TACN, cho biết: "Bắp trong nước nhiều, nhưng 9 tháng đầu năm 2009, Việt Nam phải nhập khẩu 700 ngàn tấn bắp để sản xuất TACN. Lý do khiến các công ty chưa mặn mà với bắp trong nước là vì đa số nông dân chỉ phơi ngoài trời có độ ẩm quá cao, nếu để trong kho khoảng 2 - 4 tháng với thời tiết không thuận lợi sẽ bị mốc. Để khắc phục điểm yếu này, nông dân phải sử dụng máy sấy để làm khô nông sản, chú trọng bảo quản nông sản sau hoạch".

Nhận xét về nguyên nhân khiến Việt Nam phải nhập khẩu đến 70% các loại nguyên liệu sản xuất TACN, ông Phạm Đức Bình khẳng định, lý do chính không phải nằm ở trình độ chế biến nguyên liệu. Điểm yếu của các loại nguyên liệu như bắp, cám gạo là có độ ẩm cao thì các doanh nghiệp chế biến của Việt Nam hoàn toàn có thể khắc phục được. Vấn đề nằm ở chỗ, chính sách vĩ mô quá tập trung vào xuất khẩu, dẫn đến những khoảng trống trên thị trường nội địa. Thiếu bắp, thiếu cám gạo... là tình trạng diễn ra thường xuyên hàng chục năm nay của các doanh nghiệp sản xuất thức ăn gia súc ở Việt Nam. Ông Bình cũng chó biết, riêng doanh nghiệp của ông mỗi năm phải nhập hàng chục ngàn tấn nguyên liệu để sản xuất TACN. Sắp tới, công ty sẽ phải nhập bắp vì mua ở trong nước không đủ theo nhu cầu. Điều này dẫn đến hậu quả là giá TACN của Việt Nam đang nằm trong top đắt nhất thế giới và khu vực, cao hơn giá thức ăn gia súc của Thái Lan khoảng 20%. Đó cũng là một trong những lý do khiến giá thịt gia súc, gia cầm của Việt Nam đang rất "mệt mỏi" khi phải cạnh tranh cùng loại thịt nhập khẩu, vì chi phí đầu vào sản xuất tăng cao (chủ yếu là TACN) dẫn đến giá thành sản phẩm tăng theo.

H.Giang - K.Ngân