Lái trâu xuyên quốc gia

Nguồn tin: Lao Động, 23/01/2009
Ngày cập nhật: 24/1/2009

Những nhà buôn trâu ngày nào cũng ngược lên miền núi, dấu chân in khắp các tỉnh Hà Giang, Cao Bằng, Bắc Cạn, Lạng Sơn, Sơn La, Lai Châu... Từ sau những trận rét đậm, rét hại dịp cuối năm 2007, đầu 2008, trâu, bò vùng cao bị chết hàng loạt khiến thị trường ngày một khan hiếm... Chợ trâu lớn nhất miền Bắc

Tới xã Ngọc Lý, huyện Tân Yên (Bắc Giang) vào một buổi sớm tinh mơ, nhưng không khí ở đây chẳng khác nào một phiên chợ. Tiếng ngựa hí xen lẫn những tiếng mặc cả, tiếng cười nói của người bán kẻ mua xua tan bầu không khí vốn yên tĩnh của vùng quê thuần nông.

Ông Đỗ Văn Cường - 48 tuổi, ở xóm Ba Mô (Ngọc Lý), người có gần 20 năm kinh nghiệm trong nghề lái trâu - phấn khởi cho biết: "Anh em vừa cất xong mẻ hàng gần 200 con từ Đồng bằng sông Cửu Long về. Trâu vừa xuống khỏi xe chưa đầy 30 phút đã có người tới mua hết. Từ khi có lệnh cấm công nông đến nay, các chiến hữu trong nghề tích cực săn lùng trâu, bò, ngựa to khoẻ có thể kéo, cày, nhưng vẫn không đủ đáp ứng cho nhu cầu của bà con".

Vừa trò chuyện, ông Cường vừa thoăn thoắt đếm tiền và liên tục trả lời hàng chục cú điện thoại chỉ cùng một nội dung: "Hết hàng rồi".

Nhiều nông dân vốn "chân lấm tay bùn", từ khi chuyển sang nghề buôn trâu ngựa đã phất lên nhanh chóng, tậu hẳn nhà khang trang, đầy đủ tiện nghi.

Đến tận buổi chiều, ông Cường mới có được giây phút nghỉ ngơi, ngồi kể lại những ngày tháng gian nan khi bước vào nghề lái trâu. Ông kể: "Trước đây, tôi thường tranh thủ thời gian nông nhàn lên Sơn La, Điện Biên để khoan giếng, lắp giếng bơm tay cho bà con dân tộc. Một thời gian sau lại chuyển sang nghề buôn gỗ. Sáng đi vào bản, chiều tối lại về nhà ông Xí Riềng ở thôn Đề Trinh 2, xã Phìn Hồ, huyện Mường Tè (Điện Biên) ngủ qua đêm.

Nhà ông Xí Riềng có trang trại lớn với hơn trăm con trâu, bò, ngựa, dê. Khoảng cuối năm 1994, tôi về quê ăn Tết, tiện đường dắt luôn mấy con trâu của ông Xí Riềng về cho anh em cày kéo. Khi về tới nơi, thấy giá trâu dưới xuôi chênh lệch nhiều so với miền núi, nên từ đó tôi chuyển sang nghề buôn trâu". Thấy nghề kiếm được, ông Cường rủ thêm anh em trong làng đi cùng, lâu dần nhiều người các thôn khác trong xã làm theo.

Ông Ngô Kim Bạo - Trưởng thôn Ba Mô, xã Ngọc Lý (Tân Yên) - cho biết, từ khi nghề lái trâu du nhập về làng, nhiều hộ gia đình đã phất lên như diều gặp gió. Những hộ theo nghề, không chỉ có "bát ăn bát để" mà còn xây những ngôi nhà cao tầng, sắm sửa đầy đủ tiện nghi.

Nếu như trước đây, những người lái trâu chủ yếu chỉ đem về đổ hàng cho các lò mổ ở làng Phúc Lâm, huyện Việt Yên (Bắc Giang) - nơi nổi tiếng trong cả nước với nghề thịt trâu, thì hiện nay rất nhiều người dân tới mua những con trâu, ngựa to khoẻ về sử dụng sức kéo. Khoảng 2 năm trở lại đây, những người gia nhập vào hội lái trâu ngày một nhiều, khiến cho chợ ngày một sầm uất, dần trở thành một trong những chợ gia súc lớn nhất miền Bắc. Các lò mổ ở thôn Phúc Lâm và khu vực lân cận từ nhiều năm nay cung cấp một lượng lớn thị trâu bò cho các tỉnh phía bắc.

Lái trâu cũng lắm công phu

Vào những ngày giáp Tết, lại là mùa khô dễ vận chuyển hàng, đồng bào vùng cao cũng muốn bán vật nuôi để trang hoàng nhà cửa ăn Tết, những người lái trâu thường gọi đó thời điểm để làm ăn. Trung bình cứ mỗi tuần, các chiến hữu ở thôn Ba Mô, xã Ngọc Lý, huyện Tân Yên được 5 đến 7 chuyến, mang về khoảng hơn 200 con. Bình quân mỗi chuyến đem về lợi nhuận từ 30 đến 40 triệu đồng.

Thấy nhu cầu của người dân về trâu, ngựa to khoẻ có khả năng tận dụng sức cày kéo tăng, một số nhà buôn ra sức săn lùng những con trâu, ngựa non có khả năng thuần phục. "Các tỉnh miền núi có rất nhiều ngựa, nhất là Sơn La, Điện Biên..., đồng bào dân tộc thường nuôi theo bầy đàn nên để chọn được những con ngựa to khoẻ, có khả năng thuần phục không phải là đơn giản" - anh Hoàng Công Văn cho biết.

Dựa vào nhu cầu của thị trường, những lái trâu cũng chia theo từng mảng, từng lĩnh vực riêng rất "chuyên môn hoá". Tên tuổi của họ thường đi kèm với biệt danh như "Văn cày" - chuyên săn lùng trâu, ngựa có sức cày kéo, còn non về thuần phục bán cho người nông dân; "Cường bạch" - chuyên săn lùng ngựa bạch, trâu trắng bán lại cho những người nấu cao; "Ý thịt" - biệt danh của ông Giáp Văn Ý, chuyên đi "câu" trâu, ngựa thịt về bán lại cho các lò mổ ở Phúc Lâm (Việt Yên). Một số người có ít vốn chỉ ngồi ở nhà chuyên lấy lại ngựa bán như kiểu con buôn hoặc lớn hơn là đại lý như ông Quang, ông Ba... Khi biết có chuyến hàng sắp về, những người này đã gọi điện sẵn nhờ chủ hàng mô tả và trả giá qua điện thoại để xí ngựa trước, sau đó bán lại cho khách, lời ra từ 500 nghìn đến 1 triệu đồng".

Ông Ý cho biết: Để mua được một con trâu thịt có thể đem về lợi nhuận thì không chỉ biết cách chọn những con to béo, nhiều thịt, mà còn phải biết "cân bằng mắt" (ước lượng được con trâu, bò, ngựa bao nhiêu cân) để khi về bán cho lò mổ không bị lỗ vốn. Còn để chọn ra những con to khoẻ nhưng lại đảm bảo tuổi non, có khả năng thuần phục để tận dụng sức kéo lại càng khó hơn".

Ông Cường tiết lộ: "Để hành được nghề này không đơn giản, đòi hỏi nhiều yếu tố. Để có được một mẻ hàng, anh em phải lặn lội hàng tuần lễ trong các bản làng vùng cao. Đi từng ngõ, gõ cửa từng nhà gom trâu, bò, ngựa. Những người không có kinh nghiệm, mua đắt quá về bán không được giá là "thủng" vốn ngay. Còn đến khi gom được hàng rồi cũng chưa yên tâm vì đường xa, vận chuyển nếu không cẩn thận làm ngựa chết một vài con là "công cốc" cả một xe hàng.

"Có những chuyến mang đi gần một tỉ, đánh về hai xe ngựa đầy gần trăm con, nhưng do ngựa chết, xô đi bù lại vẫn bị lỗ vốn". Từ khi lượng trâu, bò, ngựa ở vùng cao hiếm, các lái buôn lại tìm nguồn hàng mới ở tận ĐBSCL. Ông "Cường bạch" cho biết từ đầu năm 2008 đến nay, nguồn hàng chủ yếu chuyển từ miền Nam ra, trâu, bò rất to và béo, nhưng ra ngoài Bắc gặp khí hậu khắc nghiệt nên nhiều con đổ bệnh. Trong đó, phần lớn trâu, bò phải mua lại của những trung gian thường đánh hàng từ bên Lào, Campuchia sang nên giá rất cao và rủi ro lớn hơn trước.

Ông Nguyễn Văn Hoàn - Chủ tịch UBND xã Ngọc Lý - cho biết: "Hiện tại trong xã có khoảng 50 hộ chuyên làm nghề lái buôn, cung cấp một lượng trâu, bò, ngựa thịt cho khu lò mổ ở Phúc Lâm và sức cày kéo cho nhiều tỉnh khu vực phía bắc. Các lái buôn hiện tại còn vào tận các tỉnh phía nam mua cả trâu, bò từ nước ngoài. Do vậy, việc siết chặt các thủ tục hành chính và kiểm soát dịch bệnh trâu, bò của các lái buôn trong dịp Tết đang được chúng tôi đặt lên hàng đầu nhằm đảm bảo lượng thực phẩm sạch và tránh dịch bệnh lan tràn".

Phương Vy