Bình Thuận: Trước mùa thanh long VietGAP trổ bông

Nguồn tin: Báo Bình Thuận, 09/06/2010
Ngày cập nhật: 10/6/2010

Thỏa thuận ngầm

Chưa bao giờ hàng nghìn hộ dân trồng thanh long trong tỉnh Bình Thuận ồ ạt, tìm mọi cách thi công trạm biến áp (hạ bình) chong đèn thanh long trái vụ như mấy tháng qua. Và cũng chưa bao giờ dân trồng thanh long trong tỉnh lại quan tâm xin cấp chứng nhận sản xuất thanh long theo tiêu chuẩn VietGAP nhiều đến thế. Từ đây, nhiều người đã lao đao… và tạo cơ hội cho các công ty xây lắp điện tư nhân đi gom tiền…

“Nắm dao đằng lưỡi…”

Huyện Hàm Thuận Nam, Hàm Tân (Bình Thuận) trong những ngày này không chỉ nóng vì cái nắng chói chang mà còn nóng chuyện đăng ký sản xuất thanh long VietGAP, hạ bình đóng điện…Tất cả như nỗ lực hết sức để lấy lại những gì mà đợt hạn vừa dứt làm hư hỏng, mất mát, nhất là những ngày qua trời đã mưa những cơn đầu mùa. Nhưng thực tế không như mơ ước. Không ít người đang đứng ngồi không yên cũng vì thanh long. Chị B. ở huyện Hàm Thuận Nam kể tôi nghe cuộc hạ bình để chong đèn cho 2.000 trụ thanh long đang vào giai đoạn có trái của gia đình trong mệt mỏi. Sau tết khoảng 2 tháng, có giám đốc một công ty xây lắp điện lặn lội vào nhà chị, kêu gọi gia đình hạ bình đồng thời sẽ được chứng nhận VietGAP luôn. Nghe thuận lợi, nhất là mường tượng đến cảnh chỉ sau dăm tháng thanh long VietGAP trái mùa đầy cành, thương lái sẽ không chê “đường không ra đường” nữa. Hai đứa con đang tuổi ăn tuổi học sẽ được mẹ mua cho bao thứ vào năm học mới này... Nhưng ước mơ về sự sung túc cuộc sống ấy đã tan biến, khi chị nhớ những lần chạy đôn chạy đáo vay tiền nóng để gom đủ cho công ty trên hạ bình, đóng điện.

Rốt cuộc đến giờ, điện đâu không thấy, di động của ông giám đốc kia lúc có sóng, lúc không nhưng câu trả lời chị nhận được là “Từ từ, rồi cũng vào VietGAP, cũng có điện thôi!”. Chị phải chờ nên cũng đồng nghĩa phải trả lãi vay nóng của số tiền cả trăm triệu đồng. Tôi đề nghị chị khởi kiện đòi tiền lại nhưng chị ngại: “Chuyện kiện tụng xưa giờ tui không quen, lại lo người ta ghét rồi không hạ được bình đóng điện!”. Do đó, chị cũng ngại luôn chuyện tôi đưa sự việc lên mặt báo, vì biết rằng trong việc này dù có hợp đồng kinh tế nhưng chỉ là thỏa thuận nên bản thân chị như đang nắm dao đằng lưỡi.

Một trang trại thanh long VietGap. (ảnh: N.L)

Tôi dạo quanh xã Hàm Hiệp (Hàm Thuận Bắc) nghe râm ran chuyện nhiều người có rẫy thanh long ở vùng xa bị tình cảnh như chị B. Một người đàn ông hình như vừa vượt chặng đường xa về xóm làng hỏi thăm tình hình của một công ty và chìa hợp đồng cho tôi xem. Hỡi ôi, trong hợp đồng không ghi ngày tháng và cũng không có sự chứng nhận nào để đảm bảo việc thực hiện. Ông cho biết cách đây hơn một tháng, gia đình và một công ty xây lắp điện tư nhân đã thỏa thuận ký hợp đồng hạ bình 50 KVA với số tiền 125 triệu đồng. Công ty lấy trước 15 triệu đồng gọi là chi phí gì đó. Một thời gian sau, ông không thấy công ty này thực hiện công việc như đã hứa. Lo quá, vợ con đốc thúc ông chạy hỏi lung tung. Thấy ông quá lo, tôi trấn an rằng khi khu vực vườn nhà ông hình thành nhóm và có đầy đủ điều kiện theo VietGAP thì công ty này sẽ hạ bình, vì không ai dại gì bỏ một mối xây lắp trên 100 triệu đồng, chỉ để lấy 15 triệu đồng. Ông mới yên tâm quay xe về.

Cạnh tranh thị phần ?

Một số doanh nghiệp trong cuộc mà tôi liên lạc để hỏi vấn đề trên đều khẳng định rằng không có chuyện lừa đảo những hộ dân này. Hơn nữa còn nhấn mạnh đều là doanh nghiệp hoạt động tại tỉnh lâu nay nên vấn đề trên chỉ là giành thị phần trước. Một công ty được xem là hoạt động lâu năm trong thi công xây lắp điện thở dài: “Cạnh tranh gay gắt lắm cô ơi! Nếu năm 2006 - 2007, trên địa bàn tỉnh chỉ có 3 công ty xây lắp điện, trong đó có công ty tôi thì từ năm 2008 đến nay bỗng dưng xuất hiện thêm 20 công ty nữa. Đó là chưa tính đến Điện lực Bình Thuận. Địa bàn nào trồng thanh long cũng nhan nhản công ty xây lắp hạ bình đóng điện. Nếu công ty mình không nhanh chân thì công ty khác chen vào liền, nên trong lúc này nông dân muốn hạ bình thì đều phải chờ. Bởi sắp tới, khi trạm 220 kV PhanThiết vận hành thì công ty tôi sẽ thực hiện đúng theo hợp đồng thỏa thuận.”

Trong cách nói ấy có nghĩa hạ bình mà chờ 2 tháng cũng không phải là lâu, khi các vùng trên vừa xa xôi, vừa chưa thấy nhen nhóm gì việc hình thành tổ, nhóm VietGAP. Ngay tại vùng tập trung thanh long là thị trấn Thuận Nam (Hàm Thuận Nam) kia, một doanh nghiệp đóng gói thanh long VietGAP nghiễm nhiên được ưu tiên hạ bình nhưng cũng phải chờ 2 tháng. Trong một cuộc họp UBND tỉnh, doanh nghiệp này kiến nghị thì mới phát hiện sự lằng nhằng trong thỏa thuận hạ bình 160KVA của mình. Do doanh nghiệp không trực tiếp làm việc với cơ quan điện, nên không được tư vấn và không nộp hồ sơ đề nghị cấp điện theo quy định tiếp nhận hồ sơ. Đến khi thi công lại ký hợp đồng với một công ty xây lắp điện tư nhân nên không thể đốc thúc công trình hạ bình này nhanh hơn. Câu chuyện ở phố thị này càng lý giải rõ hơn sự cả tin của dân trồng thanh long ở vùng xa. Lãnh đạo một xã phân tích rằng, dân vùng xa thường ngại đến các cơ quan chức năng, dù đó là vấn đề quan trọng quyết định sự làm ăn của gia đình như chứng nhận sản xuất thanh long VietGAP, hạ bình điện đi nữa. Vì thế, khi có người rao là sẽ làm trọn gói thì thường gật đầu ngay, tin rằng nếu tiền sẽ giải quyết được mọi chuyện. Hai bên tự thỏa thuận nên khi chuyện râm ran thì chính quyền xã mới hay.

Đánh vào tâm lý ấy nên các đơn vị xây lắp tư nhân đã đổ về các vùng xa trồng thanh long để “lượm” khách hàng, rồi giữ mối nhằm mở rộng thị phần cho công ty mình. Nhưng theo yêu cầu của Sở Công Thương mới đây, trước mắt Điện lực Bình Thuận chỉ lựa chọn hộ nào có giấy chứng nhận sản xuất thanh long theo tiêu chuẩn VietGAP mới lập thiết kế - dự toán theo đơn đề nghị để hạ bình. Do đó, những hộ chưa có giấy chứng nhận mà đã ký hợp đồng thỏa thuận với các công ty xây lắp điện tư nhân, có đưa trước một ít tiền hay phần lớn thì rất chông chênh, nhất là khi tiền ấy phải đi vay nóng.

Bích Nghị