Thanh long Việt Nam trở lại Nhật sau mười năm

Nguồn tin: Kinh tế Sài Gòn, 28/10/2009
Ngày cập nhật: 29/10/2009

Hôm 20-10, Công báo của Chính phủ Nhật đăng thông tin giải tỏa lệnh cấm đối với trái thanh long của Việt Nam và cho phép nhập khẩu mặt hàng này vào thị trường Nhật. Điều này đồng nghĩa với việc trái thanh long Việt Nam mất gần chục năm mới tìm ra con đường quay trở lại thị trường Nhật.

Với những nhà xuất khẩu thanh long thì ai cũng biết Nhật là thị trường đầy tiềm năng bởi người Nhật rất thích loại trái cây này. Do vậy, thanh long Việt Nam ồ ạt xuất sang Nhật với giá cao, góp phần kích thích diện tích trồng thanh long trong nước tăng mạnh trong giai đoạn trước năm 2000. Tuy nhiên, sau năm 2000 với nhiều lần khuyến cáo Việt Nam phải xử lý ruồi đục quả trong trái thanh long, Chính phủ Nhật đã ra lệnh cấm nhập mặt hàng này cho tới nay.

Tại con ruồi

Việt Nam là xứ nhiệt đới có nhiều loại trái cây phong phú nhưng đi kèm theo là có nhiều loại sinh vật hại trái cây, trong đó có ruồi đục quả. Hiện tại, Viện Bảo vệ thực vật xác định trong nước có 7 loài ruồi đục quả gây hại trên hầu hết cây trồng, trong đó thanh long thiệt hại gần 20% sản lượng. Ruồi đục quả thực chất là các con dòi, chúng thường phá hoại vào giai đoạn thanh long gần chín bằng cách chui vào trong trái và phá hoại dần. Nếu bị ruồi xâm nhập, trái sẽ rụng, những trái không rụng sau thu hoạch rất khó bảo quản, thối dần và hư hỏng.

Tiến sĩ Lê Đức Khánh, Phó phòng Nghiên cứu côn trùng, Viện Bảo vệ thực vật cho biết ruồi đục quả là đối tượng quan tâm đặc biệt của các thị trường nhập khẩu và thường được các nước nhập khẩu kiểm dịch rất nghiêm ngặt, bất cứ một sản phẩm nào bị ruồi đục quả đều không đủ tiêu chuẩn để nhập khẩu.

Trong nhiều năm qua, các nhà khoa học Việt Nam đã tìm nhiều cách để xử lý ruồi trên trái thanh long, như dùng bã sinh học để diệt ruồi đục quả trong vườn cây thanh long trong quá trình canh tác, trái thanh long sau thu hoạch thì diệt ruồi đục quả bằng phương pháp chiếu xạ theo yêu cầu của thị trường Mỹ và đã được phía Mỹ mở cửa thị trường vào cuối năm ngoái sau gần 6 năm chờ đợi.

Riêng thị trường Nhật, cơ quan kiểm dịch thực vật nước này yêu cầu phải diệt ruồi đục quả thanh long bằng phương pháp hơi nước nóng theo tiêu chuẩn của Nhật. Ông Đàm Quốc Trụ, Cục phó Cục Bảo vệ thực vật, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, cho biết trong nhiều năm qua, với sự tư vấn của Tổ chức Hợp tác phát triển Nhật (JICA), cơ quan này đã nghiên cứu các phương pháp xử lý ruồi đục quả bằng hơi nước và cuối năm ngoái đã thành công.

“Cuối năm ngoái, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã chính thức có văn bản đề nghị cơ quan kiểm soát, kiểm dịch Nhật mở cửa thị trường cho trái thanh long Việt Nam xuất khẩu vào thị trường này vì chúng ta đã xử lý ruồi đục quả thành công theo cách của họ”, ông Trụ cho biết.

Giữa tháng 7 năm nay, Công ty TNHH chế biến trái cây Yasaka, Nhật đã khánh thành nhà máy xử lý trái cây có vốn đầu tư 4 triệu đô la Mỹ ở Bình Dương, trong đó riêng xử lý ruồi đục quả trên thanh long có công suất xử lý 4.000 tấn thanh long mỗi năm.

Theo ông Trụ, đây là nhà máy xử lý ruồi đục quả trên thanh long bằng phương pháp nhiệt đầu tiên của Việt Nam, ngoài ra, nhà máy này còn phân loại trái theo độ ngọt và trọng lượng hoàn toàn tự động, phù hợp với nhu cầu tiêu thụ trái thanh long ở Nhật.

Một lợi thế cho thanh long Việt Nam xuất đi Nhật là kể từ tháng 10 năm nay, thanh long, cũng như nhiều trái cây tươi khác của Việt Nam nếu xuất sang Nhật có thuế suất bằng 0% theo Hiệp định đối tác kinh tế toàn diện Việt - Nhật.

Vẫn là sản xuất sạch

Ngay sau khi phía Nhật tháo dỡ lệnh cấm nhập trái thanh long của Việt Nam, ông Trụ cho biết Cục Bảo vệ thực vật đã có công văn mời các chuyên gia của cơ quan kiểm dịch Nhật sang Việt Nam kiểm tra quy trình xử lý ruồi đục quả tại nhà máy và hiện họ đang kiểm tra tại nhà máy Yasaka. “Nếu không có gì trục trặc, tuần tới, tức đầu tháng 11, lô hàng thanh long đầu tiên của Việt Nam sau 10 năm sẽ quay lại thị trường Nhật”, ông cho hay.

Ngoài xử lý ruồi đục quả bằng nhiệt theo yêu cầu của phía Nhật, thanh long Việt Nam trước khi đóng vào container còn phải qua kiểm dịch của Chi cục Kiểm dịch thực vật vùng 2 tại TPHCM của Cục Bảo vệ thực vật.

Theo Cục Bảo vệ thực vật, cả nước hiện có 14.000 héc ta thanh long, trong đó hơn 10.000 héc ta ở Bình Thuận, còn lại là Long An, Tiền Giang với sản lượng gần 200.000 tấn trái mỗi năm. Theo ông Nguyễn Hữu Đạt, Giám đốc Trung tâm Kiểm dịch thực vật sau nhập khẩu 2, cơ quan đảm trách việc phối hợp với các chuyên gia của Nhật để tư vấn cho nhà xuất khẩu, trang trại trồng thanh long trong việc xây dựng tiêu chuẩn vùng trồng, cho rằng xử lý ruồi đục quả trong nhà máy trước khi xuất khẩu chỉ là khâu cuối cùng của cả một quy trình.

“Cái quan trọng là từ trang trại trồng thanh long tới nhà máy phải thực hiện các tiêu chuẩn sản xuất sạch, chứ không đơn thuần là xử lý ruồi bằng nhiệt trong nhà máy, chẳng hạn phải diệt ruồi đục quả bằng phương pháp sinh học trong trang trại”, ông Đạt cho hay. Cũng như xuất khẩu thanh long vào Mỹ quy định các vùng trồng phải được đánh giá và chứng nhận sản xuất sạch, tương tự lần này khi trái thanh long trở lại thị trường Nhật.

Trong hai năm qua, Cục Bảo vệ thực vật, Trung tâm Kiểm dịch thực vật sau nhập khẩu 2 phối hợp với các nhà khoa học ở Viện Nghiên cứu cây ăn quả miền Nam, Viện Bảo vệ thực vật và các chuyên gia đến từ Nhật, Mỹ để hỗ trợ nông dân sản xuất thanh long sạch theo tiêu chuẩn Viet GAP, được xây dựng theo các tiêu chuẩn của châu Âu, Tổ chức Lương nông Liên hiệp quốc mà nhiều nước nhập khẩu chấp nhận.

Ngoài ra, Nhật là thị trường kiểm tra nghiêm ngặt về dự lượng hóa chất trong thực phẩm nên Cục Bảo vệ thực vật, ngoài việc khuyến cáo các nhà xuất khẩu nên đầu tư hệ thống xử lý ruồi đục quả bằng nhiệt, còn phải đầu tư xây dựng vùng trồng, liên kết với các trang trại trồng thanh long theo phương pháp sản xuất sạch.

Hiện nay, Đài Loan, một thị trường tiềm năng nhập khẩu thanh long Việt Nam nhưng tạm cấm nhập vào tháng 3 năm nay, vẫn đang tiếp tục yêu cầu phía Việt Nam phải xử lý nhiệt hoặc chiếu xạ sản phẩm trước khi xuất khẩu vào thị trường Đài Loan.

Hồng Văn