Hậu Giang: Cuộc chiến cam – bưởi: Cây lúa bị “vạ lây”

Nguồn tin: Báo Hậu Giang, 29/05/2013
Ngày cập nhật: 30/5/2013

Không chỉ có vườn bưởi Năm Roi truyền thống ở huyện Châu Thành (Hậu Giang) bị thu hẹp diện tích mà cây lúa cũng đứng trước nguy cơ bị “xóa sổ” ở một số nơi, vì người dân đổ xô lên liếp từ ruộng lúa để trồng cam sành.

Thực trạng này cũng đang trở thành vấn đề nan giải trong cuộc chiến phục hồi vườn bưởi Năm Roi, duy trì đất lúa trước sức hút của cây cam sành ở hầu hết các địa phương vốn một thời ruộng lúa vàng đồng như xã Tân Thành, Đại Thành thuộc thị xã Ngã Bảy. Mặc dù Nghị định 42 về quản lý, sử dụng đất trồng lúa của Chính phủ chính thức có hiệu lực trong năm 2012 cũng khó kéo các nhà vườn quay lại đất lúa.

Nguy cơ “xóa sổ” đất lúa

Trước sức hút siêu lợi nhuận của cây cam sành trong những năm gần đây, phong trào mở rộng diện tích trồng cam sành ở xã Đại Thành và Tân Thành gia tăng “chóng mặt”, trên 2.300ha. Đồng nghĩa với việc hàng trăm héc-ta đất canh tác một số loại cây trồng phải nhường chỗ cho cây cam sành. Vấn đề chuyển đổi vườn tạp, vườn cây ăn trái khác kém hiệu quả đã đành nhưng không ít hộ buộc phải tận dụng cả đất ruộng để đắp mô trồng cam vì giá lúa gần đây khá bấp bênh, nhất là những hộ ít đất canh tác.

Ngành chức năng bối rối trước thực trạng người dân ồ ạt chuyển đổi đất ruộng sang trồng cam sành.

Sau bao năm làm ruộng, rồi chuyển sang trồng mía nhưng cuộc sống vẫn khó khăn, nên ông Nguyễn Văn Mai, ở ấp Ba Ngàn, xã Đại Thành quyết định lên mô 3 công mía mà ông chuyển đổi từ đất lúa trước đó sang trồng cam sành. Đến nay, vườn cam của ông bắt đầu cho trái, dự kiến đầu năm tới sẽ cho thu hoạch. Với thị trường tiêu thụ ổn định, giá hấp dẫn như thời điểm này, ông Mai dự tính sau khi thu hoạch xong sẽ tiếp tục đào mô trồng cam sành đối với 3 công đất mía còn lại. “Đôi lúc lợi nhuận của cây mía chỉ hơn cây lúa nhưng thấp hơn nhiều so với cam sành. Lại thêm diện tích canh tác ít mà cứ đeo bám cây mía, cây lúa thì khó làm giàu được” - ông Mai phân trần.

Theo Tổ kỹ thuật xã Tân Thành và Đại Thành thì đất trồng lúa của 2 xã này còn chưa đầy 290ha. Riêng xã Tân Thành còn khoảng 4ha lúa và có nguy cơ xóa sổ trong năm nay. Ông Dương Văn Giang, Chủ tịch UBND xã Đại Thành cho biết, diện tích cam sành của xã đã tăng lên trên 1.200ha, vượt quy hoạch hàng trăm héc-ta. Với đà giá cả, thị trường thế này thì diện tích cam sành sẽ tiếp tục tăng lên, đất lúa của xã sẽ tiếp tục sụt giảm xuống còn 200ha vào cuối năm nay. Bởi bên cạnh cho thuê thì nhiều hộ dân ở ấp Ba Ngàn, Ba Ngàn A, Mang Cá đang mạnh dạn chuyển đổi đất lúa sang trồng cam.

Thực tế cho thấy, cây cam sành bắt đầu được trồng ở xã Đông Phước, huyện Châu Thành cách đây trên chục năm rồi lan truyền mạnh mẽ đến các địa bàn lân cận như Phú Hữu, Phú Tân - nơi chỉ chuyên trồng bưởi Năm Roi của tỉnh trước đây. Vì đã có không ít hộ trong xã Đông Phước nhờ trồng cam mà trở thành tỉ phú, nhất là ấp Đông Bình. Theo Tổ kỹ thuật của xã Đông Phước, từ lâu ấp Đông Bình đã xóa ruộng để nhường chỗ cho cam sành. Trưởng Phòng NN&PTNT huyện Châu Thành Trần Quang Hành dự báo, khả năng từ nay đến cuối năm, đất trồng lúa của toàn huyện sẽ còn khoảng 500ha, mất trên 300ha so với diện tích đất lúa hiện nay của huyện.

Ngành chức năng bối rối

Theo Phòng Kinh tế thị xã Ngã Bảy, toàn thị xã hiện có 3.285ha đất trồng cây ăn trái thì cam sành đã chiếm trên 2.378ha. Trong khi diện tích đất lúa chỉ còn trên 1.600ha. Phó Trưởng phòng Kinh tế thị xã Ngã Bảy Ngô Văn Khởi phân tích, nếu giá cam sành luôn ổn định ở mức bình quân trên 20.000 đồng/kg, tính ra lợi nhuận cao hơn nhiều so với cây lúa và một số loại cây ăn trái khác, nên diện tích cam sành phát triển với tốc độ nhanh, không theo quy hoạch chung của thị xã. Ngay cả vùng đất được địa phương chọn để trồng lúa theo chương trình cánh đồng mẫu lớn ở phường Hiệp Thành cũng bị bà con trồng cam với diện tích cả chục héc-ta.

Ông Khởi cho biết thêm, dù người dân đắp mô trồng cam sành ngoài vùng quy hoạch, sai mục đích sử dụng đất nhưng không thể ngăn cản vì chưa có quy định xử lý hoặc chế tài cụ thể về vấn đề này. Trước mắt, ngành chỉ yêu cầu các địa phương trên địa bàn thị xã đẩy mạnh công tác tuyên truyền, khuyến khích người dân không nên tiếp tục trồng cam đối với những diện tích ngoài quy hoạch, đồng thời cảnh báo người dân về tình hình khủng hoảng thừa có thể xảy ra. Đặc biệt là tích cực vận động người dân giữ đất trồng lúa, kể cả diện tích cam sành còn lại trong khu vực quy hoạch cánh đồng mẫu lớn ở phường Hiệp Thành.

Đáng nói là diện tích đất lúa hiện nay của huyện Châu Thành lẫn thị xã Ngã Bảy đều khá manh mún, nằm xen với đất vườn cây ăn trái nên quá trình sản xuất, chăm sóc, tưới tiêu gặp rất nhiều trở ngại. Điều này gián tiếp làm cho người dân có tâm lý quay lưng với ruộng lúa. Bà Phan Kim Hường, ở ấp Ba Ngàn, xã Đại Thành cho biết, mới đây bà đã cho nhà vườn ở thị trấn Mái Dầm, huyện Châu Thành thuê 12 công ruộng để lên liếp trồng cam. Bà Hường lý giải: “Xung quanh người ta lên vườn hết, còn lại mình làm ruộng lẻ loi nên rất dễ bị chim, chuột cắn phá. Chưa kể là đến mùa thu hoạch, rất khó thuê nhân công hoặc máy vào cắt lúa”.

Đây cũng là bài toán khó đặt ra đối với các địa phương có thế mạnh về cây ăn trái của tỉnh như huyện Châu Thành là có nên chuyển đổi sang vườn hay tiếp tục giữ vững diện tích lúa manh mún, nhỏ lẻ còn sót lại. Phó Chủ tịch UBND huyện Châu Thành Nguyễn Văn Phiên lo lắng, nếu chuyển toàn bộ diện tích còn lại sang vườn thì ảnh hưởng đến Nghị định 42 của Chính phủ mà tỉnh ta đang triển khai thực hiện. Biết rằng là vậy, nhưng không vì thế mà ngăn cấm người dân chuyển mục đích canh tác sang trồng các loại cây ăn trái khác có giá trị kinh tế cao, chẳng hạn cam sành, bưởi Năm Roi. Điều này đã vô tình làm cản trở cơ hội làm giàu chính đáng nên rất khó thuyết phục người dân.

Theo ông Lê Văn Đời, Phó Giám đốc Sở NN&PTNT tỉnh, tuy người dân huyện Châu Thành và thị xã Ngã Bảy đã chuyển đổi hàng trăm héc-ta đất trồng lúa sang làm vườn ít nhiều đã ảnh hưởng đến quá trình quy hoạch sản xuất của các địa phương, nhưng không ảnh hưởng lớn đến chỉ tiêu giữ vững 77.000ha đất lúa theo quan điểm của tỉnh, cũng như tinh thần Nghị định 42 của Chính phủ. Tuy nhiên, ngành yêu cầu các huyện, thị xã cần tích cực tuyên truyền, vận động người dân cố gắng giữ đất lúa, không nên vì lợi nhuận trước mắt mà chuyển sang trồng cam sành, để rồi phải đối mặt với nguy cơ thừa hàng, dội chợ mà một số mặt hàng trước đây đã gặp phải.

GIA NGUYỄN