Thực trạng thanh long Bình Thuận: Phát triển chưa đồng bộ

Nguồn tin: Báo Bình Thuận, 29/01/2013
Ngày cập nhật: 30/1/2013

Vượt khá xa ngoài dự kiến, diện tích thanh long trên địa bàn tỉnh thời điểm này hiện đã hơn 19.000 ha (con số quy hoạch đến năm 2015 là 15.000 ha).

Trái thanh long Bình Thuận đang có nhiều “đối thủ”

Từ diện tích luôn tăng nhanh, kéo theo sản lượng thanh long ngày một nhiều, trung bình 1 ha thu hoạch hơn 20 tấn. Nhưng qua khảo sát, khả năng tiêu thụ thanh long ở thị trường trong nước chỉ chiếm khoảng 20%. Đó là một trong những áp lực khiến thanh long Bình Thuận buộc phải đẩy mạnh xuất khẩu ra thị trường thế giới, không chỉ bằng đường chính ngạch mà còn qua con đường tiểu ngạch với Trung Quốc. Trước sức ép cạnh tranh ngày càng cao của rất nhiều loại trái cây trong nước, cũng như của các quốc gia khác, thanh long Bình Thuận càng phải xác định vị trí của mình trên dĩa trái cây hằng ngày của người tiêu dùng. Không còn là loại trái cây “độc tôn” của cả nước cũng như trên thế giới, khi diện tích thanh long ở nhiều tỉnh như: Tiền Giang, Long An… ngày một gia tăng, thậm chí các nước Thái Lan, Đài Loan, Trung Quốc… cũng trồng ngày một nhiều. Chính vì lẽ đó, giá thanh long trên thị trường thế giới thời gian gần đây đang có xu hướng chững lại. Tình hình có lúc cung vượt cầu đã khiến thị trường đang có biểu hiện bất thường. Tại một số nước giá của một kg thanh long đang cao hơn nhiều so với các loại trái cây khác vốn là trái cây truyền thống của đất nước đó. Ví dụ như ở Hoa Kỳ, giá một kg thanh long bán trong siêu thị khoảng từ 7 - 9 USD, còn giá một kg nho chỉ khoảng vài chục Cent đến hơn 1 USD/kg. Tương tự, tại thị trường Trung Quốc, giá thanh long cũng đang cao hơn nhiều loại trái cây bản địa. Theo số liệu có được từ ngành chức năng giá bán thanh long Việt Nam tại một số tỉnh của Trung Quốc gần đây có thấp hơn trước nhưng vẫn còn cao hơn một số loại trái cây khác. Cụ thể giá bán buôn tại chợ đầu mối bình quân: ở tỉnh Sơn Tây là 5,4 nhân dân tệ (NDT)/kg, Giang Tô là 13,3 NDT/kg; Quảng Châu là 5,6 NDT/kg; ở Chiết Giang là 6 NDT/kg; ở Bắc Kinh là 9 NDT/kg. Trong khi các loại trái cây khác như táo, nho… chỉ 2 – 3 NDT/kg. Với mức giá này, là áp lực lớn trong cạnh tranh và tác động trực tiếp đến giá xuất khẩu của doanh nghiệp Việt Nam. Trong giai đoạn kinh tế khủng hoảng như hiện nay, mức chi tiêu của người dân phải tính toán lại. Với số tiền bỏ ra để mua một kg thanh long, người tiêu dùng ở các nước đó đã mua được vài kg trái cây loại khác. Do đó, thanh long Bình Thuận liệu có giữ được vị trí số một trước sự cạnh tranh “khốc liệt” của nhiều loại trái cây khác?. Hay với kiểu sản xuất tự phát, chưa coi trọng việc hạ giá thành, quy trình sản xuất GAP cũng như kiểu kinh doanh tranh mua, tranh bán của các doanh nghiệp thì trong tương lai liệu thanh long Bình Thuận có còn lợi thế?

Phải cạnh tranh ngay từ khâu đóng gói...

Tập trung quá nhiều ở cửa khẩu Pò Chài

Thống kê cho thấy, hiện có hơn 80% thanh long xuất khẩu chủ yếu bằng con đường tiểu ngạch, chỉ gần 20% là xuất khẩu chính ngạch. Trong đó, Trung Quốc vẫn đang là thị trường tiêu thụ mạnh nhất đối với thanh long Bình Thuận. Với năng lực tài chính có hạn, đa số doanh nghiệp Bình Thuận thường chỉ đủ sức buôn bán thanh long qua đường tiểu ngạch một phần vì ngại các thủ tục, phần khác thiếu tự tin, không mạnh dạn. Nhiều doanh nghiệp cho biết với những nhọc nhằn trong khâu ký kết hợp đồng, thanh toán, các thủ tục trong làm hồ sơ xuất khập khẩu… đang là những rào cản lớn nhất làm cho các doanh nghiệp hạn chế xuất khẩu chính ngạch. Qua một nguồn tin cho biết, thanh long xuất qua cửa khẩu Tân Thanh (Lạng Sơn) - Pò Chài (Quảng Tây - Trung Quốc) đang có số lượng nhiều nhất. Trung bình mỗi năm trên 500.000 tấn, riêng năm 2012 gần 553.193 tấn được cấp chứng nhận xuất xứ, trong đó chủ yếu là thanh long Bình Thuận. Ngoài ra có rất nhiều cặp cửa khẩu địa phương khác được xuất bán theo hình thức mua bán của cư dân biên giới hai nước không cấp chứng nhận xuất xứ nên không thống kê số lượng. Việc tập trung xuất khẩu thanh long qua cửa khẩu Tân Thanh - Pò Chài tiềm ẩn khá nhiều rủi ro do thiếu kho trữ hàng. Khi số lượng thanh long tại một thời điểm ở đây nhiều sẽ dẫn đến tình trạng “khủng hoảng thừa cục bộ”, dễ bị các thương lái nước ngoài ép giá buộc các doanh nghiệp phải tranh bán để giảm chi phí lưu xe. Bên cạnh đó, thanh long để lâu sẽ làm giảm chất lượng, khi ấy giá sẽ càng giảm.

Là nơi có diện tích thanh long đứng đầu cả nước, nhưng hiện nay vai trò “đầu tàu” của Bình Thuận trong việc phát triển bền vững trái thanh long chưa thật sự rõ nét. Cơ sở vật chất chưa tương xứng với diện tích, sản lượng thanh long hiện có, phương thức buôn bán tập trung vào tiểu ngạch khiến trái thanh long Bình Thuận đang dần “mất điểm” trên thị trường.

Toàn tỉnh có hơn 150 cơ sở thu mua thanh long, trong đó chỉ có gần 50 doanh nghiệp và cơ sở thu mua, sơ chế và đóng gói, còn lại gần 100 thương lái nhỏ lẻ tự phát theo thời vụ.

K.Ngọc - N.Luân