Nghịch lý trái cây Việt Nam

Nguồn tin: Thanh Niên, 16/07/2009
Ngày cập nhật: 17/7/2009

Theo Hiệp hội Rau quả Việt Nam, trong 6 tháng đầu năm, thị trường xuất khẩu trái cây bị thu hẹp, trong đó có khoảng 10 thị trường không có đơn hàng xuất khẩu như: Thụy Sĩ, Thụy Điển, Hungary, Ấn Độ, UAE, Brazil...

"Xu thế chung muốn tồn tại và phát triển thì các DN phải liên kết lại với nhau. Tuy nhiên, để liên kết DN thì chỉ riêng Hiệp hội không thể làm được mà phải có sự tham gia của cơ quan quản lý Nhà nước, mà cụ thể là Bộ NN-PTNT" - ÔngHuỳnh Quang Đấu - Phó chủ tịch Hiệp hội Trái cây VN

Cạnh tranh giá bán, giành giựt thu mua nguyên liệu, trộn lẫn hàng kém chất lượng, không chia sẻ thông tin... Đó là "căn bệnh nan y" của doanh nghiệp (DN) trái cây VN. Bảo họ đoàn kết, chẳng khác nào đòi hỏi một chuyện xa xỉ.

Ta phá giá với ta

Ông Huỳnh Quang Đấu - Giám đốc Công ty dịch vụ kỹ thuật nông nghiệp An Giang, Phó chủ tịch Hiệp hội Rau quả VN cho biết: "Xuất khẩu rau quả 6 tháng đầu năm giảm đến 30% so với cùng kỳ năm ngoái. Trong đó có nguyên nhân DN bán phá giá, tự hại nhau. Chẳng hạn, mặt hàng dứa đông lạnh lâu nay xuất khẩu với giá 1.000 USD/tấn, nay nhiều DN chào bán chỉ có 850 USD/tấn. Mặt hàng rau quả đóng hộp cũng bị nhiều DN chào với giá thấp không thể tưởng tượng nổi".

Nhắc đến chuyện doanh nghiệp thiếu đoàn kết, ông Huỳnh Quang Đấu hết sức bức xúc: "Đừng nói đâu xa, ngay công ty của tôi cũng đang bị cạnh tranh không lành mạnh. Từ đầu năm nay, công ty tôi đầu tư giống, vật tư cho nông dân trồng bắp non xuất khẩu. Bây giờ khi đến vụ thu hoạch thì lại bị một doanh nghiệp khác ở Cần Thơ nhảy vào cạnh tranh thu mua với giá cao hơn một chút".

Tỏ ra bất mãn vì các doanh nghiệp trái cây thiếu sự liên kết, ông Lý Hải Long, Giám đốc xuất khẩu của Công ty Bảo Thanh, kể: "Từ đầu năm đến nay, công ty chưa xuất được container hàng trái cây nào sang thị trường châu Âu bởi có nhiều DN chào bán với giá rẻ mạt. Thông thường, thanh long xuất với giá 6 USD/kg, nay họ chào bán chỉ hơn 2 USD/kg. Các loại trái cây giá rẻ thường có chất lượng kém, dẫn đến cơ quan chức năng các nước châu Âu cảnh giác, hạn chế nhập hàng. Đối với mặt hàng trái cây, lợi dụng kẽ hở, nhà nhập khẩu không cần mã số riêng như ngành thủy sản nên những người làm ăn gian dối đã trộn hàng kém chất lượng với hàng được sản xuất theo tiêu chuẩn sạch. Những DN này còn "mượn" cả giấy chứng nhận sản xuất theo tiêu chuẩn an toàn để xuất khẩu. Sau khi bị cơ quan chức năng nước nhập khẩu phát hiện, đơn vị sản xuất theo tiêu chuẩn sạch bị cấm xuất khẩu, DN làm ăn chân chính bị thiệt".

Thiệt hại chung

Đây không phải là lần đầu tiên Công ty Bảo Thanh kêu gọi chuyện liên kết giữa các DN. Ông Lý Hải Long cho biết: "Trong tình hình kinh tế thế giới đang gặp khó khăn, khủng hoảng, chúng tôi rất mong muốn được làm việc với các DN uy tín trong việc tìm giải pháp liên kết và tìm đầu ra tốt cho trái thanh long GlobalGAP tại thị trường châu Âu, Mỹ và các nước khác, nhưng ít khi thấy được hồi âm. Hiện nay chỉ có 4 nhà trồng thanh long đạt tiêu chuẩn GlobalGAP mà không ngồi lại được với nhau, không liên kết được với nhau, không cùng làm việc, không phối hợp được với nhau thì có thể nói ngành thanh long vẫn sẽ còn gặp nhiều trở ngại. Khó khăn trong việc liên kết tiêu thụ, đưa ra tiếng nói chung cho ngành thanh long, thời gian kéo dài càng lâu, thiệt hại sẽ rất lớn".

Là một doanh nghiệp xuất khẩu bưởi Năm Roi uy tín, bà Lưu Nguyễn Trà Giang, Giám đốc Công ty Hoàng Gia cũng góp ý: "Hiện nay rất nhiều công ty "ma", làm ăn chụp giựt, thiếu uy tín. Các trường hợp cạnh tranh giá xuất khẩu thì rất nhiều. Ví dụ như công ty tôi xuất khẩu giá 3 USD/kg thì các doanh nghiệp khác bán giá thấp hơn, nhưng dĩ nhiên chất lượng kém hơn. Các nhà nhập khẩu ở nước ngoài mua một lần không đúng yêu cầu thì họ sẽ không mua nữa. Cũng có doanh nghiệp xuất khẩu mua hàng đủ chất lượng của tôi, nhưng lại trộn thêm nhiều loại khác kém chất lượng. Như vậy càng làm ảnh hưởng đến uy tín trái cây VN".

“Nhạc trưởng” giống cây ở đâu?

Đến nay nhiều nông dân vẫn chủ yếu trồng những giống cây ăn trái truyền thống, không có đột phá về giống trong khi thị trường nội địa lẫn xuất khẩu ngày càng yêu cầu cao hơn về chất lượng trái cây.

* Trình độ đang ở mức thấp

Khổ vì giống

Mua giống xoài cát Hòa Lộc về trồng nhưng khi cho trái chỉ lớn hơn... nắm đấm trẻ con, còn vị thì chua... như dấm. Mua giống quýt đường về trồng, nhưng khi thu hoạch thì trái chua hơn me. Mua sầu riêng Ri6 về trồng thì lại cho ra quả xấu và sượng. Có người trồng giống bưởi da xanh nhưng khi ra quả thành bưởi da vàng...

Đó là những chuyện “cười ra nước mắt” xảy ra ở vùng trồng cây ăn trái ĐBSCL. Chuyện người làm vườn mua phải giống giả thì kể... không xiết. Đơn cử trường hợp của ông Sáu Tuân ở Bến Lức, Long An. Khi địa phương rầm rộ với phong trào chuyển đổi cơ cấu cây trồng, ông cùng vài người hàng xóm lặn lội xuống tận Chợ Lách, Bến Tre để chọn mua cho đúng giống xoài cát Hòa Lộc. Và hơn 3 năm chờ đợi, vườn xoài không những cho năng suất rất thấp mà chất lượng lại quá... tồi. Bấm bụng, ông đành phải chặt hết vườn, mặc dù xoài đang vào vụ thu hoạch.

Cho đến nay, các giống cây ăn trái đặc sản của VN đang được thị trường ưa chuộng chủ yếu do nông dân phát hiện và nhân giống. Giống bưởi da xanh hiện nay do ông Ba Rô (Đặng Văn Rô ở xã Thanh Sơn, Mỏ Cày, Bến Tre) phát hiện tại vườn nhà, giống sầu riêng cơm vàng hạt lép Chín Hóa nổi tiếng xuất xứ từ ông Nguyễn Văn Hóa (xã Vĩnh Thành, Chợ Lách, Bến Tre), giống vú sữa bơ hồng được ông Ba Long (Nguyễn Thanh Nhã ở xã Sơn Định, Chợ Lách, Bến Tre) phát hiện. Lợi dụng sự thiếu hiểu biết của nông dân, các cơ sở buôn giống tha hồ vẽ vời, đặt tên giống thật hấp dẫn để làm giá. Nhiều cơ sở bán giống mạo nhận những giống nổi tiếng.

Chủ nhân của giống vú sữa bơ hồng cho biết: “Hiện giống vú sữa bơ hồng của tôi xuất hiện rất nhiều ở cơ sở bán giống, thậm chí bị chôm ảnh trưng bày nhằm tạo niềm tin cho người mua. Những người sản xuất giống chân chính gặp nhiều khó khăn, trong khi người bán giống trôi nổi hưởng lợi mà không có một trách nhiệm nào”.

Thị trường cây giống hiện đang chấp nhận nhập ngoại rất lớn, trong đó chủ yếu từ Thái Lan. Các phiên chợ giống luôn tràn ngập giống nhập từ Thái như mít, ổi, dừa, chôm chôm...

Tại Hội thi trái ngon, an toàn vừa diễn ra ở tỉnh Bến Tre, Hội đồng giám khảo đã công bố giống nhãn Thạch Kiệt đoạt giải nhì, tuy nhiên, đây là giống nhãn có xuất xứ từ... Trung Quốc. Cũng tại hội thi này, giống xoài Úc có tên là xoài Samen du nhập từ Úc được tiêu thụ khá mạnh dù Viện Nghiên cứu cây ăn quả miền Nam khuyến cáo, đây là giống xoài mới du nhập vào VN nên nhà vườn chỉ nên trồng khảo nghiệm mà chưa khuyến khích trồng đại trà.

PGS-TS Nguyễn Bảo Vệ: Muốn lai tạo, chuyển gien thì phải có phương tiện, thời gian và có tiền. Nhưng đề tài cây ăn trái từ khi lai tạo, thử nghiệm đến khi cho kết quả có khi phải mất hàng chục năm, trong khi các công trình nghiên cứu khoa học của mình chỉ từ 1-2 năm thì đòi phải có sản phẩm nghiệm thu rồi

Nhạc trưởng ở đâu?

“Khác với giống lúa, có những trường hợp đột phá vì ngắn ngày. Việc lai tạo cây ăn trái phải mất thời gian dài và đây cũng là quy luật chung của các nước Đông Nam Á. Ngay cả Thái Lan và các nước tiên tiến khác cũng đều sử dụng giống trời cho” - TS Nguyễn Minh Châu, Viện trưởng Viện Nghiên cứu cây ăn quả miền Nam, khẳng định như vậy.

Thời gian qua các nhà khoa học cũng đã có nhiều nỗ lực trong việc chọn lọc, khẳng định những giống tốt có sẵn từ thiên nhiên và tạo được tên tuổi cho nhiều loại trái cây VN, như: sầu riêng Ri6, bưởi da xanh, cam không hạt, nhãn xuồng cơm vàng, đồng thời du nhập những giống tốt của nước ngoài như khóm cayen, bơ hass, nho xanh Ninh Thuận... Riêng về lai tạo thì các nhà khoa học cũng đã tạo được giống thanh long ruột đỏ, còn những dòng lai khác như nhãn, bưởi, xoài thì chuẩn bị công bố.

Theo TS Châu, sản xuất trái cây rất cần sự liên kết, trong đó sự liên kết giữa nông dân và doanh nghiệp là tối quan trọng. Nhưng hiện nay tìm được mô hình như vậy là rất khó. Cho tới thời điểm này chỉ có một vài mô hình doanh nghiệp gắn kết với nông dân từ đầu đến cuối, bắt đầu từ hỗ trợ cây giống, kỹ thuật canh tác và bao tiêu sản phẩm, như Donatechno (Đồng Nai), Vinamit (Bình Dương) và gần đây là có tập đoàn Metro đã cấp kinh phí để nông dân sản xuất theo tiêu chí Global GAP và mua lại sản phẩm.

Riêng các cơ quan nghiên cứu khoa học do kinh phí hạn hẹp nên chỉ hỗ trợ cho nông dân quanh quẩn ở các khâu: tập huấn, xây dựng mô hình nhỏ chừng 5-7 ha.

PGS-TS Nguyễn Bảo Vệ, Trưởng bộ môn Khoa học cây trồng, trường ĐH Cần Thơ, cũng khẳng định: “VN có rất nhiều giống cây tốt. Vấn đề là làm sao khai thông được thị trường. Trong chuyện này, lâu nay có tình trạng 2 phía chờ nhau. Chẳng hạn như kêu nông dân sản xuất theo tiêu chuẩn Viet GAP, khả năng người nông dân làm được. Nhưng làm xong rồi mà không có thị trường thì chi phí người nông dân bỏ ra không bù đắp lại được. Trong khi đó thì doanh nghiệp lại kêu không có hàng mẫu, không có số liệu về kỹ thuật trồng thì lấy gì để chào hàng? Vậy ai sẽ là người khai thông bế tắc này? Chắc chắn người nông dân không đủ sức làm ra sản phẩm rồi tự mang đi chào hàng. Phía doanh nghiệp thì sợ chào xong rồi không có hàng để giao. Do vậy mà họ cứ đi thu gom rồi bán lại mà không có trong tay vùng nguyên liệu và cũng không có sự tiếp sức cho nông dân”.

GS-TS Trần Đình Long – Chủ tịch Hội Giống cây trồng VN: Trình độ đang ở mức thấp

Chọn tạo giống mới và nhân giống cây ăn quả, các loại rau, hoa của mình vẫn đang đứng ở vị trí thấp so với khu vực và thế giới. Từ năm 1977 đến năm 2004 chúng ta chỉ chọn tạo được 144 giống và cây đầu dòng trong đó có 22 giống cà chua, 35 giống rau các loại, 9 giống hoa, 6 giống nhãn, 4 giống vải, 7 giống cam, 5 giống xoài, 3 giống chôm chôm, 8 giống dưa hấu và 12 giống cây ăn quả khác như sầu riêng, măng cụt, khế, mận, táo, ổi, dứa... nhưng chất lượng và năng suất cũng chưa phải là xuất sắc lắm. Trong khi đó, hiện nước ta đang phải nhập tới 85% giống trái cây và hoa.

Giống là một trong những yếu tố quyết định đến năng suất, chất lượng của cây trồng, có ảnh hưởng lớn đến khâu tiêu thụ, nhất là đối với xuất khẩu. Những cây ăn quả như xoài, các loại hoa... hầu như không chiếm được thị trường thế giới, một phần cũng bởi nền công nghiệp giống của mình còn thấp. Cần thẳng thắn thừa nhận chúng ta đang thiếu những cán bộ chọn tạo giống xuất sắc và cơ sở vật chất cho ngành công nghiệp này còn rất hạn chế. Chúng ta chưa có cơ chế để đảm bảo cho cán bộ nghiên cứu giống có thể kiếm đủ tiền đáp ứng cho nhu cầu cuộc sống chứ chưa nói đến làm giàu bằng chính công việc mình đang làm nên không thể thu hút nhân tài vào lĩnh vực này.

Thêm vào đó, chọn tạo và nhân giống ở nước ta mới chỉ ở mức manh mún, phân tán. Ở các nước, để tạo ra một giống mới, rất nhiều đơn vị cùng bắt tay nghiên cứu, mỗi đơn vị đảm nhận một phần việc. Trong khi ở VN, các viện và trung tâm nghiên cứu còn chồng lấn, nhiều người cùng tạo một giống nhưng người nào cũng “ôm” tất cả các khâu và thường thì ít chia sẻ thông tin với nhau.

Hơn nữa, chọn tạo được giống mới mới chỉ là phần đầu mà phần tiếp theo là rất quan trọng là khâu sản xuất, kiểm định và kinh doanh hạt giống và cây giống.

Nghịch lý trái cây VN

Thanh long và vải thiều là hai trong số không nhiều loại trái cây nổi tiếng Việt Nam được thế giới ưa chuộng, có đủ điều kiện về diện tích trồng tập trung, sản lượng lớn, chất lượng thơm ngon, ổn định... Thế nhưng con đường đến với thị trường nước ngoài của 2 loại trái cây này vẫn còn long đong.

Lận đận thanh long

Vào Mỹ vấp... chiếu xạ

Chỉ sau một chuyến hàng, quả thanh long Bình Thuận đi Mỹ đã vấp phải một khó khăn rất lớn là quy định về chiếu xạ cho trái cây, trong khi cả nước hiện chỉ có một nhà máy chiếu xạ của Công ty Sơn Sơn tại TP.HCM, không đủ đáp ứng nhu cầu của các doanh nghiệp (DN).

Theo Sở Công thương Bình Thuận, mới chỉ có 4 lô hàng vào Mỹ (66,5 tấn), còn từ đầu năm 2009 đến nay các DN Bình Thuận không thể xuất thanh long vào Mỹ do bị “làm khó” từ khâu chiếu xạ. Ông Nguyễn Thuận - Phó chủ tịch Hiệp hội Thanh long Bình Thuận - nói: “Không có máy chiếu xạ thì cánh cửa rộng cho thanh long vào Mỹ cũng không có ý nghĩa gì”. UBND tỉnh Bình Thuận đã phải tổ chức rất nhiều cuộc họp để tìm cách tháo gỡ khó khăn trong việc chiếu xạ thanh long. Nhưng do kinh phí eo hẹp, không kêu gọi được nhà đầu tư xây dựng nhà máy chiếu xạ cho thanh long tại Bình Thuận, nên vẫn phải... chờ.

Ông Nguyễn Thuận cho biết, sắp tới sẽ có một nhà máy chiếu xạ thanh long ở Bình Dương với công suất gấp hai, ba lần so với máy chiếu xạ duy nhất hiện nay của Công ty Sơn Sơn (TP.HCM). Đó đang là niềm hy vọng của 5 nhà đóng gói thanh long ở Bình Thuận đã được Mỹ cấp chứng chỉ.

Phó giám đốc Sở Công thương Bình Thuận Ngô Minh Hùng cho biết: “Các thành viên của WTO không được đơn phương dựng hàng rào thuế quan hay hạn ngạch, nên họ sẽ dựng hàng rào kỹ thuật. Đối với trái cây, chính là vấn đề vệ sinh an toàn thực phẩm hay côn trùng. Đây vừa là cơ hội nhưng cũng đồng thời là nguy cơ của trái cây Việt Nam”.

Phụ thuộc vào thị trường Trung Quốc

Sản lượng thanh long của Bình Thuận hiện lên đến 250.000 tấn/năm. Chỉ khoảng 10% trong số đó được xuất khẩu theo con đường chính ngạch đi Mỹ, Đông Âu và các nước Bắc Á. Tiêu thụ nội địa (chủ yếu các tỉnh phía Bắc) chiếm 25%. Còn lại là xuất khẩu đi Trung Quốc. Câu chuyện thực sự nhọc nhằn của trái thanh long Bình Thuận là dù phụ thuộc lớn vào thị trường này, nhưng theo Phó giám đốc Sở Công thương Bình Thuận Ngô Minh Hùng, hiện thanh long xuất khẩu qua Trung Quốc bằng con đường chính ngạch chỉ chiếm... 5%. Còn lại đều vào nước bạn bằng con đường tiểu ngạch.

Ông Hùng lý giải: “Do Trung Quốc khuyến khích chính sách ngoại thương biên giới nên nhiều DN của Bình Thuận không xuất trực tiếp mà chủ yếu bán lại cho các thương nhân Trung Quốc”. Cách làm này khiến các DN Việt Nam bị thiệt thòi vì bị ép giá. Chuyện hàng trăm container trái cây bị ngưng tại cửa khẩu Tân Thanh (Lạng Sơn) vẫn thường xuyên xảy ra và người thiệt thòi lớn nhất chính là nông dân.

Ông Đỗ Minh Kính - Phó giám đốc Sở Công thương kiêm Chi cục trưởng Chi cục Quản lý thị trường tỉnh Bình Thuận - cho hay: “Dù thanh long Bình Thuận vào Trung Quốc lớn như thế (130-140.000 tấn/năm - PV) nhưng thu về kim ngạch không được bao nhiêu (trong số 13 triệu USD xuất khẩu thanh long năm 2008, kim ngạch xuất vào Trung Quốc chỉ được 731.000 USD - PV).

Phát triển “nóng” và nguy cơ

Chỉ tiêu Bình Thuận đưa ra đến năm 2010 là trồng 10.000 ha; nhưng hiện nay đã có diện tích trên 12.000 ha với khoảng 22.000 hộ dân trồng thanh long (nhiều hơn diện tích thanh long của cả hai tỉnh Long An và Tiền Giang). Việc diện tích tăng “nóng” gây áp lực rất lớn cho việc tiêu thụ thanh long. Hiện không ít thị trường xuất khẩu đã cảnh báo thanh long Việt Nam về các vấn đề liên quan đến kỹ thuật và vệ sinh an toàn thực phẩm.

Nhiều DN cũng lo ngại thanh long Bình Thuận hiện chưa đăng ký “chỉ dẫn địa lý” (một số nước gọi là “nhãn hiệu chứng nhận”) ở các quốc gia có nhập khẩu thanh long Việt Nam. Điều này dễ dẫn đến tranh chấp pháp lý thương mại quốc tế cũng như tạo điều kiện để thương nhân nước ngoài mua thanh long Việt Nam nhưng dán nhãn mác nước khác để tiêu thụ.

Gian truân vải thiều

Mất mùa, được giá - được mùa, mất giá

Thời điểm này, người dân Lục Ngạn (Bắc Giang), Thanh Hà (Hải Dương)... vừa kết thúc vụ vải trong niềm vui được giá. Ông Chu Văn Báo - Trưởng phòng Nông nghiệp H.Lục Ngạn (tỉnh Bắc Giang) nói: “Giá bán vải loại 1 (loại ngon nhất) từ 11 - 15 ngàn đồng/kg và được duy trì từ đầu vụ đến cuối vụ, loại 2 từ 8 - 10 ngàn đồng/kg và loại 3 từ 5 - 7 ngàn đồng/kg. Giá trung bình ở mức 8 - 8 ngàn rưỡi đồng/kg”. Theo ông Lê Đình Sơn - Trưởng phòng Trồng trọt Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hải Dương, giá bán vải năm nay cao hơn nhiều lần so với những mùa trước. Nguyên nhân khiến giá vải cao, rất tiếc lại xuất phát từ mùa vụ thất bát, sản lượng vải sụt giảm đáng kể. Chỉ tính riêng tại “vựa” vải lớn nhất nước là Lục Ngạn (Bắc Giang), cả mùa nông dân chỉ thu hoạch được khoảng 55.000 tấn, giảm 27.000 tấn so với năm 2008. Liên tiếp trong những năm trước đó, giá vải xuống rất thấp, có những thời điểm khi bước vào chính vụ, dân buôn chỉ trả 1.000 đồng cho mỗi 1 kg vải đã được hái và bó cẩn thận.

Theo Cục Trồng trọt (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn), tình trạng “được mùa mất giá” diễn ra trong nhiều năm qua, một phần là sự phát triển quá “nóng” của cây vải thiều. Năm 1990 cả nước mới chỉ có 5.000 ha vải thiều, nay đã tăng lên tới khoảng 90.000 ha, tập trung chủ yếu ở Bắc Giang, Hải Dương và một số tỉnh khác như Thái Nguyên, Lạng Sơn... Quy hoạch cây ăn quả bị phá vỡ khi chỉ tính riêng tại vùng Đông Bắc, diện tích trồng vải đã chiếm tới 80% tổng số diện tích cây ăn trái toàn vùng. “Lượng vải thu hoạch được, nhất là trong thời kỳ chính vụ rất lớn, trong khi mùa vải quá ngắn, độ khoảng trên dưới 40 ngày nên dẫn đến tình trạng “dội chợ”, việc bảo quản vải lại gặp rất nhiều khó khăn đẩy giá vải xuống quá thấp”, ông Chu Văn Báo phân tích thêm. Theo ông Báo, toàn tỉnh Bắc Giang mới chỉ có 9 nhà máy chế biến vải, năm 2008 chế biến được 4.000 tấn, năm 2009 chỉ còn 1.000 tấn. Trong khi đó, ông Lê Đình Sơn nói: “Trên địa bàn tỉnh Hải Dương chưa có một cơ sở chế biến vải nào cả, chỉ có các cơ sở sấy khô nhỏ lẻ của một số gia đình”.

Ì ạch xuất khẩu

Ông Nguyễn Đăng Khoa cho rằng, ngoài việc tăng diện tích vải chín sớm giảm áp lực cho chính vụ, quy hoạch lại diện tích trồng vải theo hướng chú trọng đến chất lượng hơn là số lượng, thì việc tăng cường xúc tiến thương mại để đẩy nhanh mức tiêu thụ vải, nhất là tại các thị trường xuất khẩu. Theo Cục Chế biến nông lâm sản và nghề muối (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn), 60% sản lượng vải đang được tiêu thụ tươi, trong đó tiêu thụ nội địa khoảng 80%, còn lại được xuất khẩu, chủ yếu là bán sang Trung Quốc bằng con đường tiểu ngạch qua các cửa khẩu như Hà Khẩu (Lào Cai), Tân Thanh (Lạng Sơn), Thanh Thủy (Hà Giang), một lượng nhỏ được bán sang Campuchia hoặc vận chuyển bằng máy bay đến một số nước như Đức, Nga...

Theo ông Bùi Văn Đông - Chủ nhiệm Hợp tác xã dịch vụ tổng hợp Hồng Giang (H.Lục Ngạn, Bắc Giang), một trong những đơn vị có “máu mặt” trong lĩnh xuất khẩu vải thiều trên địa bàn tỉnh, thì phần lớn việc xuất hàng sang Trung Quốc là thông qua buôn bán giữa các tư thương của hai nước. “Chúng ta chưa nắm được nhu cầu thực của thị trường bên đó nên thi thoảng vẫn xảy ra tình trạng hàng bị ế, các xe tải chở vải nối đuôi nhau nằm dài trên các trục đường ở khu vực cửa khẩu”, ông Đông nói.

Nhu cầu tiêu thụ vải của thị trường Trung Quốc là rất lớn nhưng theo bà Phạm Chi Lan - Viện phó Viện Nghiên cứu phát triển IDS - rất tiếc các doanh nghiệp VN chưa bắt mối được với những bạn hàng lớn ở Trung Quốc để tổ chức xuất khẩu một cách bài bản, đảm bảo về chất lượng, nguồn gốc xuất xứ hàng hóa và tìm được công thức hợp lý để tính toán với nhau về mặt giá cả, tổ chức vận chuyển và các khâu khác cần thiết cho bán hàng.

Đối với thị trường xuất khẩu khác, nhất là các nước châu Âu, Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Giang ông Nguyễn Đăng Khoa cho biết: “Chi phí vận chuyển bằng đường hàng không quá cao, hơn nữa các thị trường này yêu cầu nghiêm ngặt về xuất xứ sản phẩm và uy tín của mặt hàng nhập khẩu nên mặc dù ở nước nọ nước kia giá vải lên đến 7 - 9 USD/kg nhưng mình chưa thể chen chân vào được. Chúng tôi đang tiếp tục các hoạt động xúc tiến thương mại xuất khẩu nhưng đây là bài toán khó, không thể có lời giải trong ngày một ngày hai”.

Quang Duẩn - Hoàng Phương - Quang Thuần - Quế Hà - Hải Yến