Nghịch lý GlobalGAP

Nguồn tin: Báo Hậu Giang, 23/03/2012
Ngày cập nhật: 27/3/2012

Tấm giấy chứng nhận GlobalGAP đã và đang nâng dần giá trị sản phẩm nông sản ở ĐBSCL. Tuy vậy, bên cạnh cái được thì vẫn còn tồn tại cái chưa được của GlobalGAP.

* Giá cả bị cào bằng

Ông Nguyễn Ngọc Điều, xã Long Hưng, huyện Châu Thành, tỉnh Tiền Giang, người có 3.000 m2 đất trồng vú sữa Lò Rèn Vĩnh Kim theo tiêu chuẩn GlobalGAP, cho biết: Sản xuất trái cây theo tiêu GlobalGAP rất an toàn cho người sản xuất và người tiêu dùng. Tuy nhiên, nhà vườn không đeo nổi với tiêu chuẩn này vì trái chín bán bằng với giá không tiêu chuẩn. Trong khi đó, để có trái cây đạt GlobalGAP thì phải thực hiện cả trăm yêu cầu rất khắt khe, công lao đổ xuống vườn cả năm nhưng thu lại không xứng đáng với công sức, trong khi không có doanh nghiệp tiêu thụ đứng sau lưng nhà vườn để hỗ trợ đầu ra. Chính vì vậy, cái “vòng kim cô” của GlobalGAP ở HTX vú sữa Lò Rèn Vĩnh Kim càng lúc càng thắt. Mối thắt này chưa tháo được thì lại thêm mối khác, đó là chi phí tái chứng nhận GAP quá cao. Ông Nguyễn Văn Ngàn, Chủ nhiệm HTX vú sữa Lò Rèn Vĩnh Kim, cho biết: Chứng nhận GlobalGAP chỉ được một năm, muốn tái công nhận thì phải có tiền đóng. Vận động nhà vườn đóng góp thì bà con không có tiền hùn, thế là buông xuôi đến nay.

HTX nông nghiệp Phước Trung, huyện Châu Thành A, tỉnh Hậu Giang đón nhận Giấy chứng nhận lúa đạt tiêu chuẩn GlobalGAP từ Công ty Control Union (Hà Lan) vào đầu năm 2011. Các xã viên HTX, những người trực tiếp sản xuất ra hạt lúa đạt tiêu chuẩn này, vui mừng và tự hào vì mình là những nông dân đầu tiên của tỉnh tạo nên bước tiến mới cho hạt lúa tỉnh nhà. Tuy nhiên, niềm vui chưa được bao lâu thì người trồng lúa của HTX Phước Trung muốn bỏ cuộc vì chưa tìm được đầu ra cho hạt lúa đạt chuẩn GlobalGAP, giá cả bị cào bằng như các loại lúa sản xuất thông thường khác.

Tham gia mô hình canh tác lúa GlobalGAP của HTX nông nghiệp Phước Trung. Ảnh: P.NẾT

Ông Hà Minh Triều, Chủ nhiệm HTX nông nghiệp Phước Trung, nhìn nhận: Với mức giá bán ra ngang bằng với giá lúa hàng hóa thông thường, tính ra các xã viên canh tác theo quy trình GlobalGAP chưa thu được lợi nhuận cao hơn so với những hộ canh tác theo tập quán truyền thống. Tuy là tâm huyết với quy trình canh tác lúa theo quy chuẩn GlobalGAP, nhưng mức giá lẫn đầu ra bước đầu gặp trở ngại làm cho hầu hết các xã viên HTX “chùn bước”. Nếu giá cả không được cải thiện hơn thì khả năng diện tích lúa GlobalGAP của HTX khó giữ vững. Chưa kể là các xã viên có chịu tiếp tục bỏ tiền ra để được cấp giấy tái công nhận lúa GlobalGAP hay không?

* Phí tái chứng nhận quá cao

HTX bưởi Năm Roi Mỹ Hòa, xã Mỹ Hòa, huyện Bình Minh, tỉnh Vĩnh Long không thể lo đủ 200 triệu đồng để đóng phí tái chứng nhận. Nhiều nhà vườn từng sản xuất bưởi theo tiêu chuẩn GlobalGAP trong HTX đã chuyển sang hợp đồng tiêu thụ sản phẩm với một công ty ở Tiền Giang, chuyên xuất hàng đi Hà Lan. Ông Nguyễn Văn Hai, xã viên HTX bưởi Năm Roi Mỹ Hòa, tâm sự: Trồng bưởi GlobalGAP có lợi lớn là đảm bảo an toàn sinh học, loại bỏ hóa chất, sản phẩm làm ra bán được giá cao hơn không GlobalGAP từ 15 - 20%. Sau hơn một năm gắn bó với GlobalGAP, thực sự người dân và HTX đã thấy được giá trị của nó. Tuy nhiên, giá trị của mảnh giấy thông hành GlobalGAP chỉ có 1 năm là quá ngắn.

Ông Nguyễn Văn Nghĩa, Chủ nhiệm HTX bưởi Năm Roi Mỹ Hòa, bộc bạch: “Nếu bây giờ có nhà doanh nghiệp hỗ trợ một khoản chi phí tái chứng nhận GAP thì bà con sẽ quay trở lại với GlobalGAP”. Điều này cho thấy, giá trị trái cây GlobalGAP đã rõ, nhưng muốn tồn tại thì phía sau lưng phải có doanh nghiệp làm đầu mối tiêu thụ và chia sẻ phí tái chứng nhận GAP cùng nhà vườn. Ông Lê Văn Biên, Phó phòng Kinh tế huyện Bình Minh, tỉnh Vĩnh Long, cho rằng: Để GlobalGAP tồn tại và phát triển được thì hậu bị phải có nhà doanh nghiệp tiêu thụ sản phẩm yểm trợ cho nhà vườn đầu ra. Phải chia sẻ hài hòa lợi ích giữa nhà vườn và doanh nghiệp mới mang tính bền vững.

Trái chôm chôm ở Bến Tre cũng đã có GAP, nhưng nhà vườn vẫn còn đau đầu vì thiếu doanh nghiệp yểm trợ. Ông Võ Văn Hớn, ở ấp Phụng Đức B, xã Phú Phụng, huyện Chợ Lách, chủ nhân của chứng nhận GlobalGAP, cho biết: Chứng nhận GlobalGAP đến nay đã hết hạn và đang chuẩn bị 50 triệu đồng để đóng phí tái chứng nhận. Nếu năm nay, tái chứng nhận lại mà không có đối tác (doanh nghiệp) yểm trợ đầu ra thì hết thời hạn một năm nữa sẽ bỏ luôn. Vì 2 năm nay, có chứng nhận nhưng không xuất bán được trái chôm chôm nào đi Mỹ hay châu Âu. Không phải nhà vườn nào cũng có tiền, có ý chí kiên trì như ông Hớn. Hiện tại, Chợ Lách đã có trên 26,3 ha chôm chôm đã được nông dân sản xuất theo tiêu chuẩn GlobalGAP. Theo đó, đầu ra vẫn còn tiêu thụ nội địa hoặc xuất sang Trung Quốc theo đường tiểu ngạch. Ông Hớn bày tỏ: “Vụ chôm chôm mới đang bắt đầu làm bông, làm trái và hiện tại đã có một vài đối tác nước ngoài đến ngỏ ý ký hợp đồng thu mua. Đây là tín hiệu tốt để phát huy giá trị của mảnh giấy thông hành mà ông đã xây dựng mấy năm qua”.

* Khi doanh nghiệp vào cuộc

HTX bưởi Năm Roi Kế Thành, huyện Kế Sách, tỉnh Sóc Trăng trồng bưởi Năm Roi theo tiêu chuẩn GlobalGAP để bán cho công ty theo hợp đồng bao tiêu sản phẩm, có giá bảo hiểm rất hiệu quả. Ông Huỳnh Văn Bông, ở ấp Kênh Giữa 2, xã Kế Thành rất vui khi 6.000 m2 đang cho thu nhập trên 150 triệu đồng/năm. Ông Bông cho biết: Muốn bán bưởi được giá thì phải sản xuất theo tiêu chuẩn quốc tế để bán cho công ty xuất khẩu sang Hà Lan. Và khi đã làm theo tiêu chuẩn, có hợp đồng bao tiêu sản phẩm, có giá sàn thì rất dễ tính toán lợi nhuận trong sản xuất.

Ông Đặng Văn Nám, Chủ nhiệm HTX bưởi Năm Roi Kế Thành, cho biết: HTX hiện có 16 hộ đang canh tác 17 ha, những năm qua HTX đã ký được hợp đồng tiêu thụ bưởi với Công ty TNHH The Fruit Republie, ở Đơn Dương, Lâm Đồng, giá cả được chia làm 2 phân khúc, vụ thuận và vụ nghịch, sản xuất phải theo tiêu chuẩn GlobalGAP. Hiện tại, từ nay đến hết tháng 6-2012 là vụ nghịch, công ty ký hợp đồng thu mua bưởi với giá 11.000 đồng/kg. Sản xuất trái cây theo một tiêu chuẩn GlobalGAP có doanh nghiệp hỗ trợ đầu ra thì nhà vườn rất dễ chủ động để sản xuất đạt hiệu quả cao. Hiện tại, công ty ngoài ký hợp đồng với HTX, còn ký với nhóm nông dân sản xuất bưởi theo tiêu chuẩn GlobalGAP ở Phú Thành, huyện Trà Ôn, tỉnh Vĩnh Long, HTX bưởi Năm Roi Phú Hữu, huyện Châu Thành, tỉnh Hậu Giang với giá cao hơn giá thị trường 15%. Và công ty sẵn sàng chia sẻ lợi nhuận của mình để yểm trợ nhà vườn khi cần thiết.

Ông Bùi Thanh Liêm, Trưởng phòng NN&PTNT huyện Chợ Lách, tỉnh Bến Tre, cho rằng: Sản xuất trái cây theo tiêu chuẩn GlobalGAP là nhà vườn phải kiên trì, phải làm dài hơi, khi đó đối tác ở những thị trường khó tính mới biết và tìm đến hợp tác phát triển. Muốn duy trì giá trị của chứng nhận thì sau lưng nhà vườn làm GlobalGAP phải có nhà doanh nghiệp làm đầu mối tiêu thụ và doanh nghiệp cần phải hài hòa chia sẻ lợi ích của nhà vườn khi cần thiết…

T.PHONG - P.NẾT