Bến Tre: Dừa “treo” - Đâu là nguyên nhân và giải pháp khắc phục?

Nguồn tin: Báo Đồng Khởi, 30/09/2011
Ngày cập nhật: 1/10/2011

Trồng cacao xen dừa ở Hữu Định (Châu Thành - Bến Tre). Ảnh: H.H

Ngày 27-9-2011, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn phối hợp với Hiệp hội Dừa Bến Tre, Dự án DBRP đã tổ chức hội thảo về hiện tượng dừa treo để tìm nguyên nhân và đề ra các giải pháp khắc phục. Đại diện nông dân sản xuất giỏi, cán bộ kỹ thuật trong tỉnh và nhiều chuyên gia đến từ các viện, trường đã tham dự hội thảo và đóng góp ý kiến.

Theo Hiệp hội Dừa Bến Tre, tính đến thời điểm hiện nay, toàn tỉnh có 51.535 ha dừa, trong đó có 41.553 ha đang cho thu hoạch, sản lượng đạt 420 triệu trái/năm. Dự kiến đến năm 2015, toàn tỉnh phát triển lên 53.000 ha, sản lượng 500 triệu trái/năm. Tỉnh cũng đã hình thành ngành kinh tế dừa liên hoàn từ khâu trồng, chế biến, tiêu thụ và xuất khẩu. Hàng năm, các sản phẩm từ dừa chiếm tỷ trọng cao trong kim ngạch xuất khẩu và đã giải quyết việc làm cho hàng vạn lao động nông thôn. Tuy vậy, năng suất vườn dừa hiện còn rất thấp do nhiều nguyên nhân, trong đó hiện tượng dừa “treo” đang là vấn đề bức xúc đối với nhà vườn. Theo số liệu điều tra, do dừa “treo” nên năng suất có khả năng giảm từ 20% - 40%. Vậy, làm cách nào để có thể hạn chế đến mức thấp nhất hiện tượng này?

Quá trình nghiên cứu và thử nghiệm của kỹ sư Huỳnh Quang Đức - Phó Giám đốc Trung tâm Khuyến nông - Khuyến ngư Bến Tre, cho thấy, hàng năm vào khoảng từ giữa tháng 4 - 5 (âm lịch), dừa bắt đầu vào mùa “treo” và có năm kéo dài đến bốn, năm tháng. Song, điều đáng lo ngại là trong vài năm gần đây, hiện tượng này trở nên bất thường hơn, năng suất giảm qua từng năm đang là vấn đề làm đau đầu các cơ quan chuyên môn, các nhà nghiên cứu. Năm 2005, năng suất dừa giảm 21,75%, thì đến tháng 6-2010 đã giảm đến 39,75%. Dự báo đến cuối năm 2011, năng suất sẽ giảm 46,05%. Như vậy, tổng số tháng dừa “treo” trong năm không tăng nhưng gần đây, sự suy giảm về năng suất trong thời gian đang có dấu hiệu tăng. Sự suy giảm đột biến về năng suất vườn dừa đang có xu hướng sớm hơn, có thể bắt đầu từ tháng 5, cao điểm từ tháng 6 đến tháng 9. Điều này sẽ ảnh hưởng lớn đến kế hoạch sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp.

Vườn dừa ở xã Thành An (Mỏ Cày Bắc). Ảnh: H.Vũ

Yếu tố nào tác động trực tiếp đến hiện tượng dừa “treo”? Ngoài yếu tố sâu bệnh còn có nhiều nguyên nhân quan trọng khác, đó là sự biến đổi bất thường về thời tiết, do độ màu mỡ của đất, việc bón phân không đúng cách... Cụ thể như, khô hạn kéo dài, lượng mưa ít, mưa to kéo dài, nhiệt độ tăng cao bất thường. Có hai thời điểm trong năm ảnh hưởng lớn đến năng suất vườn dừa là từ tháng 3 - 5 và tháng 10 - 11 (dương lịch). Thời điểm thứ nhất là vào cao điểm của nước mặn xâm nhập sâu và nắng nóng kéo dài. Ngoài ra, còn có thể do những cơn mưa giông đầu mùa làm dừa rụng trái non, nhất là dừa từ 2 - 4 tháng tuổi. Thứ hai, vào thời điểm cuối mùa mưa, xuất hiện nhiều đợt mưa to kéo dài, thiếu ánh sáng, dừa rụng trái non nhiều. Việc người dân bón phân không đúng kỹ thuật, qui trình, số lần bón phân... Theo thói quen, nông dân thường chỉ bón tập trung từ 1 - 2 lần/năm, bón vào lỗ đào, nên không đảm bảo dinh dưỡng cho cây dừa trong cả 12 tháng, dễ dẫn đến tình trạng thừa hoặc thiếu dinh dưỡng. Khi bón, không chú trọng đến thời tiết và thành phần, liều lượng chưa cân đối. Điều đáng quan tâm là nhiều hộ dân còn lạm dụng hóa chất (thuốc trừ cỏ) thay các biện pháp thủ công; ít áp dụng biện pháp bồi dưỡng đất như: giữ cỏ, bồi bùn, che phủ gốc, làm cho cho đất dễ bị suy thoái. Mặt khác, giống dừa tuy từng bước có cải thiện nhưng chưa có kế hoạch tuyển chọn giống phù hợp, có khả năng chống chịu với khô hạn, dịch bệnh. Hoặc nhiều nhà vườn trồng quá dày, có nơi trồng tới 20 cây/công, nên khả năng đậu trái rất kém, hiện tượng rụng trái khá nhiều, nhất là vào thời điểm tháng 10 - 11 (dương lịch). Ngoài ra, việc trồng xen, nuôi xen chưa hợp lý đã tác động xấu đến việc cạnh tranh nước, dinh dưỡng.

Qua những nguyên nhân nêu trên, có thể rút ra biện pháp kỹ thuật tốt nhất để hạn chế tình trạng dừa “treo” là: nên tăng số lần bón phân, có thể định kỳ 2 tháng/lần. Bón đều trên vùng rễ dừa, dùng các phương pháp như bón đều trong phạm vi bán kính 2 m, rồi dùng lá, mụn dừa phủ gốc để giữ độ ẩm. Nên chọn các giống dừa dâu xanh, dâu vàng, vì các giống này ít bị “treo” và khả năng bù đắp năng suất sau khi “treo” tốt hơn các giống dừa khác. Trồng xen cũng là vấn đề cần lưu ý, nếu trồng xen đúng kỹ thuật sẽ góp phần tăng năng suất dừa, bởi nó sẽ kết hợp che phủ đất trống, giữ độ ẩm, hạn chế cỏ dại, chống xói mòn, nâng cao độ phì nhiêu của đất. Cây trồng xen hiệu quả nhất hiện nay là cacao. Đồng thời, có thể áp dụng các biện pháp khác như bồi bùn, quản lý cỏ dại, tưới nước….

Theo PGS.TS Trần Văn Hâu - Trường Đại học Cần Thơ, cây dừa có đặc điểm sinh trưởng liên tục, cây ra lá, buồng hoa nhanh khi có điều kiện thích hợp. Ngược lại, cây thiếu dinh dưỡng, gặp điều kiện bất lợi về môi trường sẽ chậm phát triển và năng suất thấp. Ông Hâu cho rằng, yếu tố dinh dưỡng và thời tiết, đặc biệt là mùa khô, là nguyên nhân gây ra hiện tượng mo thui và quá trình hình thành hoa cái trong mùa mưa. Ngoài ra, mùa mưa cũng gây trở ngại cho quá trình thụ phấn của dừa, đồng thời tạo điều kiện cho nấm bệnh phát triển làm rụng trái non.

Đối với các nhóm dừa cao từ khi đậu trái đến thu hoạch là 12 tháng, cho nên hiện tượng không có buồng hoa, số hoa cái trên mỗi buồng rất ít, tỷ lệ đậu trái thấp và rụng trái non trong mùa mưa cũng là nguyên nhân gây ra hiện tượng dừa “treo”. Đối với nhóm dừa lùn, do thu hoạch trái ở giai đoạn 6 - 7 tháng sau khi đậu trái nên hiện tượng dừa bị mo thui, không có hoa cái, không đậu trái, rụng trái non trong mùa mưa năm này sẽ gây ra hiện tượng mùa “treo” vào mùa khô ở năm tiếp sau. Để tăng năng suất cho giống dừa ta xanh Bến Tre, qua nghiên cứu, ông Hâu kết luận, bón phân 2 - 3 lần theo công thức: 0,45 kg - 0,3 kg P2O5 - 0,6 kg K2O kết hợp với tưới nước sẽ làm tăng số hoa cái 1,5 lần, tăng số buồng 1,5 lần, năng suất tăng 2 lần. Cùng một lượng phân bón, nhưng bón 3 lần trong mùa mưa sẽ có hiệu quả hơn bón 2 lần. Biện pháp bón phân kết hợp tưới nước trong mùa khô có hiệu quả làm tăng hàm lượng chất đạm, lân trong lá, làm tăng hiệu quả kinh tế 158%. Do vậy, cần tạo điều kiện thuận lợi cho cây sinh trưởng như trồng với khoảng cách thích hợp, bón phân cân đối, tưới nước đầy đủ, nhất là trong mùa khô, sẽ giúp cho cây dừa đạt năng suất cao, cho trái quanh năm.

Hội thảo đã tập hợp được nhiều ý kiến của nông dân sản xuất giỏi, cán bộ kỹ thuật trong tỉnh đến chuyên gia các viện, trường, bước đầu tìm được nguyên nhân gây ra hiện tượng dừa “treo”. Có nhiều ý kiến, giải pháp đề xuất áp dụng thiết thực, hiệu quả. Ông Lê Phong Hải - Giám đốc Sở cho rằng, đây là điều kiện, cơ hội để các nhà quản lý chuyên ngành, cán bộ kỹ thuật, nhà vườn nghiên cứu, có thể áp dụng tùy theo điều kiện cụ thể của từng vùng. Sở sẽ có kế hoạch tổ chức phổ biến các giải pháp này đến từng địa phương, từng hộ dân, để có thể áp dụng mang lại hiệu quả cao hơn từ vườn dừa.

Hữu Hiệp