‘Phù thủy’ tạo hình trái cây Tết

Nguồn tin: Đất Việt, 31/01/2011
Ngày cập nhật: 1/2/2011

Bưởi hồ lô, dưa hấu hình vuông, hình thỏi vàng… là loại trái cây độc đáo xuất hiện trên thị trường Tết mấy năm gần đây. Thật thú vị, đó là sản phẩm “chế tác” từ bàn tay của những hai lúa miệt vườn Nam Bộ.

Hình hài của những loại trái cây dùng để chưng, thờ cúng trong dịp Tết, không những có ý nghĩa về thẩm mỹ mà còn mang giá trị tâm linh, thể hiện niềm mong ước thịnh vượng dịp Tết đến, xuân về. Và câu chuyện những người làm ra các loại trái cây độc đáo này, tựa như chuyện về những món quà trời cho nông dân, giúp họ thoát nghèo.

Cổ tích bưởi hồ lô, dưa hấu vuông

Gần 20 năm làm nghề xe lôi, rong ruổi khắp các tuyến đường của thành phố Cần Thơ, khi có lệnh cấm xe ba gác, xe tự chế hoạt động, cũng là lúc bước qua tuổi 50, cái tuổi khiến ông ngại để học và làm nghề mới. Ông chợt nhớ khu vườn gần ba ha trồng bưởi của gia đình tại xã Phú Trí (Châu Thành, Hậu Giang) đang thiếu bàn tay chăm sóc, vì đó là lúc bưởi năm roi hết thời, người tiêu dùng chuộng bưởi da xanh. Bác tài xe lôi Võ Trung Thành quyết định trở về phục hồi vườn bưởi. Nhưng quay lại với bưởi giữa lúc người ta thi nhau chặt bỏ cây bưởi, chuyển sang trồng cam sành, làm ông Thành trăn trở. Ông đau đáu chuyện nâng cao giá trị khu vườn.

Sản phẩm dưa hấu như nén vàng, trông rất hấp dẫn.

Tình cờ, trong lần chăm sóc vườn bưởi, ông phát hiện trái bưởi biến hình ngộ nghĩnh, do bị kẹp giữa những nhánh cây. Sự vô tình này đã gợi trong ông ý nghĩ tạo hình cho trái bưởi. Từ những nguyên liệu sẵn có như kẽm, thanh tre…, gần một năm sau, những sản phẩm đầu tay của ông thành hình, là những trái bưởi hình vuông, hình con gấu… Tuy nhiên, những người có kinh nghiệm khuyên ông cần phải tạo ra những quả bưởi mang hình dáng thiết thực, mới mong có thị trường. Quan sát kỹ, ông phát hiện trái bưởi năm roi khi chưa tạo hình đã mang dáng dấp của trái hồ lô. Vậy là ông bắt tay thử nghiệm tạo hình. Những trái bưởi hồ lô thử nghiệm đầu tiên thật không dễ. Bởi trái bưởi biến dạng không như ý muốn, khả năng thành công chỉ khoảng 20%. Không nản chí, ông tiếp tục rút kinh nghiệm từ chính những trái hỏng. Mất thêm một năm nữa, Tết năm 2008, những trái bưởi hồ lô đầu tiên xuất hiện trên thị trường. Và đến năm 2009, loại trái cây này có mặt tại thị trường TP HCM. Ông Thành cho biết, tết Canh Dần, ông tạo hình được 1.000 trái bưởi hồ lô, mà không đủ bán.

Không kém kỳ công như bưởi hồ lô, nông dân Trần Thanh Liêm (Năm Liêm), phường Bình Thủy, quận Bình Thủy, thành phố Cần Thơ, cũng mất khá nhiều thời gian và trí lực để tạo ra những trái dưa hấu hình vuông, hình thỏi vàng. Năm Liêm kể: tình cờ xem ti vi, thấy một đoạn phóng sự ngắn giới thiệu về những trái dưa hấu hình vuông được trồng tại Nhật Bản. Vốn gắn bó với dưa hấu nhiều năm, ông Năm hiếu kỳ “bắt chước” theo, tạo hình cho trái dưa hấu trong vườn nhà mình. Vào vụ dưa cho trái, bất kể nắng mưa, cha con ông Năm cứ ở riết ngoài vườn mày mò tạo hình. “Kỷ niệm vui nhất là khi thấy tôi tạo hình thành công cho trái dưa hình nén vàng, bán với giá 3 triệu đồng một cặp, có người cứ ngỡ toàn bộ bí quyết là ở chiếc khuôn, nên chờ đêm khuya, vào vườn của tôi, gỡ toàn bộ mấy chục chiếc khuôn mang về làm thử, mà thất bại”. Theo lão nông này, bí quyết không phải chỉ chiếc khuôn, mà cả mấy chục năm trải nghiệm nghề trồng dưa mới có được.

Giá trị đo bằng tâm huyết

Hấp dẫn nhất là giá trị trái bưởi tăng tới 25 – 30 lần so với bưởi thường. Với giá 300.000 đồng một cặp, bưởi hồ lô của ông Thành trở thành niềm mơ ước của không ít nhà vườn. Không chỉ làm giàu cho riêng mình, ông muốn chia sẻ kỹ thuật trồng bưởi hồ lô cho nông dân cùng làm giàu. Sau khi đăng ký bảo hộ nhãn hiệu bưởi hồ lô, ông Thành kêu gọi những chủ vườn bưởi trong ấp thành lập câu lạc bộ bưởi hồ lô. Việc chia sẻ kinh nghiệm, tập huấn kỹ thuật tạo hình do ông đảm nhiệm. Bưởi hồ lô bắt đầu được sản xất theo mô hình bán chuyên nghiệp từ khi có câu lạc bộ này.

Bưởi hồ lô của nông dân Võ Thành Trung đã sẵn sàng cho chợ tết Tân Mão.

Mỗi năm đưa ra thị trường trên dưới 100 cặp dưa tạo hình, nhưng thu nhập từ vườn dưa ba sào của hai lúa Năm Liêm cũng được hàng trăm triệu đồng. Bình quân một cặp dưa hình nén vàng bán tại ruộng có giá ba triệu đồng, bán tại TP HCM có lúc lên 7 triệu đồng. Cả vườn dưa chừng 300 gốc, nhưng mỗi vụ ông chỉ lựa được 20 – 30 gốc đủ tiêu chuẩn để tạo hình. Và phải mất khá nhiều thời gian tuyển lựa từ tất cả các loại giống, ông Liêm mới tìm ra giống dưa kim hồng, thích hợp cho việc tạo hình trái.

Chiếc khuôn hình vuông hiện ông dùng tạo hình dưa hấu vuông là hai khối sắt hình chữ V, có thể tháo ra, ghép lại. Bốn góc phía dưới được khoét thành bốn chiếc lỗ nhỏ thoát nước, phía trên mặt khuôn cũng được khoan thủng vừa cuống trái dưa lúc trưởng thành. Còn hai miếng ghép của khuôn có đường rãnh chạy dài, để khi dỡ khuôn không làm hư trái. Do vòng đời của dưa ngắn, nên khi ra trái được 4 ngày, phải lựa chọn đưa vào khuôn. Trái dưa thành hình phải vuông, sắc cạnh, sáu mặt bằng nhau, màu sắc tự nhiên. Công đoạn cuối cùng là dùng dao nhỏ tạo hình sinh động trên bề mặt…

Ông Năm LIêm đang chuẩn bị khuôn tạo hình dưa hấu Tết.

Còn kinh nghiệm của ông Võ Trung Thành, trái bưởi có thể tạo hình khi đường kính đạt 7,5 - 8 cm. Khuôn tạo hình chỉ là một vòng tròn bằng kẽm, dùng để thắt vòng eo trái bưởi, toàn bộ phần trên là khuôn hình tròn, dáng khum, làm bằng nhựa, có sức ôm tối đa khi trái bưởi trưởng thành. Bề mặt chiếc khuôn này có những chữ như phúc, lộc hay thọ... Trái bưởi lớn dần sẽ tạo dấu vết hằn của chữ trên mặt trái dưa. Muốn bưởi thành hình theo ý muốn, từ tháng 7 âm lịch, chủ vườn phải quan sát xem trái nào có “tố chất” tốt để chọn. Thường trên một cây bưởi chỉ có thể tạo hình cho một số ít trái, cây nhiều được 5 -10 trái, ít chỉ 1-2.

Khả năng thành công đến trên 90%

Chứng kiến công nghệ “phù phép” của những nghệ nhân miệt vườn này, mới thấy, để có được những trái cây độc đáo bán ra thị trường là một kỳ công. Giờ đây khả năng thành công trong tạo hình cho bưởi, dưa hấu của ông Thành, ông Liêm đều đạt … trên 90% .

Đăng Thư