Nghệ An: Cần có giải pháp bảo tồn, phát triển giống cam Xã Đoài

Nguồn tin: Báo Nghệ An, 10/01/2011
Ngày cập nhật: 11/1/2011

"Cam Xã Đoài mọng nước.

Giọt vàng như mật ong.

Bổ cam ngoài cửa trước.

Hương bay vào nhà trong...".

Ai chưa một lần đến với Xã Đoài đều không khỏi tò mò với những câu thơ trên. Và ai đã một lần được nếm cam Xã Đoài thì không thể quên được hương vị đặc biệt, hương vị chỉ có ở vùng đất Xã Đoài.

Cam Xã Đoài, Nghi Diên (Nghi Lộc) từ lâu đã là một thương hiệu nổi tiếng ở Nghệ An, tuy nhiên những năm trở lại đây người biết và mua được cam Xã Đoài ngày một ít đi. Không ít người còn lầm tưởng cam Vinh hiện nay chính là cam Xã Đoài...

Điều quan trọng tạo nên hương vị riêng của cam Xã Đoài đơn giản chỉ là do đặc trưng của thổ nhưỡng. Theo nhiều người dân cho biết, do cam được trồng ở vùng đất ven sông chợ Cầu nên quanh năm đều được phù sa bồi đắp. Bên cạnh đó, cam Xã Đoài mỗi năm chỉ có một mùa nên có thể tất cả "tinh tuý" của cây đều dồn vào quả, do đó quả nào quả nấy đều to, căng mọng.

Đặc biệt hơn, nếu như ở các vùng cam khác cây càng già, càng cỗi, quả càng chua thì cam Xã Đoài những quả thơm ngon nhất đều nằm ở trên những thân cây có tuổi đời từ 30 - 40 năm. Nhiều người cũng cho rằng, trước kia do cam Xã Đoài trồng năng suất thấp, ra quả ít nên đa số người dân đã tự ý phá bỏ vườn cam. Cam Xã Đoài đem trồng ở các vùng khác như Quỳ Hợp, Con Cuông, Nghĩa Đàn không thành công như trồng ở Nghi Diên.

Hiện toàn vùng Xã Đoài (Nghi Diên - Nghi Lộc) chỉ còn lại hai gia đình trồng cam ở xóm 9, đó là gia đình bà Lĩnh và gia đình ông Hảo. Với khoảng 100 gốc cam mỗi nhà, một năm người dân ở đây chỉ thu hoạch được vài tấn cam. Cam Xã Đoài hiếm lại chỉ bán ở trong vườn nhà nên không ở đâu xa ngay tại xã Nghi Diên người được thưởng thức cam chỉ đếm trên đầu ngón tay.

Đặc biệt với mức giá từ 25.000 - 35.000 đồng/quả cam, cam Xã Đoài đã trở thành một món quà quý hiếm. Theo lời ông Hảo, khách đến mua cam ở đây thường đặt trước cả năm trời và họ tự trả giá. Như năm nay sau đợt lũ lịch sử, biết vườn cam bị thiệt hại nên nhiều khách đã tự tăng giá cao hơn năm ngoái 5000 đồng/quả.

Giờ phần lớn cam trong vườn ông Hảo đã bán hết nhưng thường thì phải đến giáp Tết khách mới đến hái vì đa số khách mua cam là để làm quà Tết. Tại vườn cam của bà Lĩnh sau khi dạo một vòng quanh vườn, bà chỉ cho chúng tôi những gốc cam mà khách đã đặt hàng từ giữa tháng 12 dương lịch, bà nói: "Những người khách vào đặt mua chủ yếu mang đi Sài Gòn, Hà Nội thâm chí sang cả trời Tây làm quà chứ ở mình ít người dám mua về ăn vì giá mỗi quả cam từ 20 - 25 nghìn đồng/quả thậm chí lên tới 30 - 35 nghìn đồng/quả cũng không có mà bán...".

Là người có kinh nghiệm trong nghề lâu năm, lại là thành viên trong Hội làm vườn, ông Hảo cho rằng để trồng cam Xã Đoài không khó. Cái khó ở đây là làm sao để người dân nhận ra giá trị cam Xã Đoài và có ý thức gìn giữ, bảo tồn giống cam quý này.

Qua tìm hiểu, nghề trồng vườn vẫn là nghề chính ở đây nhưng thay vì trồng cam người dân lại chuyển sang trồng chanh, bởi chanh cho năng suất và giá trị kinh tế cao hơn... Làm sao để lưu giữ được giống và thương hiệu cam Xã Đoài? Câu hỏi đó vẫn day dứt mãi chúng tôi trên đường trở về.

Mỹ Hà