Bỏ quy hoạch cây, con chủ lực: Sản xuất phải theo tín hiệu thị trường

Từ nhiều năm trước, Chính phủ đã ban hành quy hoạch các ngành hàng nông nghiệp đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030. Đến cuối năm 2014, UBND tỉnh Đồng Nai cũng đã phê duyệt quy hoạch phát triển sản xuất nông nghiệp đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030, trong đó quy hoạch khá rõ về quy mô, diện tích một số loại cây trồng chủ lực như: hồ tiêu, điều, cà phê... và những loại vật nuôi chính như gà, heo.

Năm 2018, giá cây giống sầu riêng tăng gấp đôi, gấp ba mọi năm vì người dân đổ xô trồng sầu riêng. (Ảnh chụp tại vườn sầu riêng của nông dân tại TX.Long Khánh).

Tuy nhiên, với Luật Quy hoạch có hiệu lực từ ngày 1-1-2019, cơ quan nhà nước sẽ không còn quản lý việc “trồng cây gì, nuôi con gì” tại các địa phương. Và như thế, nông dân sẽ phải chủ động nhìn vào tín hiệu thị trường để đầu tư.

* Quy hoạch cũ mang tính hình thức

Theo quy hoạch phát triển sản xuất nông nghiệp của tỉnh Đồng Nai đến năm 2020, về quy mô diện tích của những cây trồng chủ lực như: hồ tiêu đạt từ 9-10 ngàn hécta; cây điều từ 35-35,5 ngàn hécta; cà phê từ 21-22 ngàn hécta; cây ăn quả khoảng 47 ngàn hécta... Về chăn nuôi, sẽ phát triển đàn heo tổng đàn heo đạt 2,2 triệu con, tổng đàn gà đạt 13 triệu con.

Nhiều nông dân cho rằng Trung Quốc là thị trường chính tiêu thụ nông sản Việt Nam, vì thế Nhà nước nên hỗ trợ nông dân mở một khu trưng bày, giới thiệu nông sản tại chợ đầu mối ở nước này. Đây là nơi nông dân đem sản phẩm qua chào hàng, tìm hiểu nhu cầu, tiêu chuẩn của thị trường này để biết mùa nào nên tăng sản lượng, mùa nào sẽ “đụng hàng” để tính toán, điều chỉnh cho phù hợp.

Song khi thực hiện, quy hoạch này gần như không có hiệu quả mấy trên thực tế bởi nhiều loại cây trồng, vật nuôi tăng trưởng “nóng” theo thị trường. Chẳng hạn khi heo tăng giá, người chăn nuôi đổ xô tăng đàn và hiện đã đạt gần 2,5 triệu con, vượt xa quy hoạch. Ở thời điểm giá hồ tiêu cao, diện tích trồng tiêu của Đồng Nai cũng nhanh chóng tăng và có lúc đạt trên 17 ngàn hécta, vượt gần gấp đôi so với quy hoạch đề ra. Khi sầu riêng, bưởi, quýt, thanh long... có giá cao, nông dân cũng đua nhau trồng mới. Đây chính là nguyên nhân thị trường nông sản luôn tiềm ẩn rủi ro về khủng hoảng thừa.

Chỉ ra thực trạng sản xuất trên địa bàn tỉnh, ông Huỳnh Thành Vinh, Giám đốc Sở Nông nghiệp - phát triển nông thôn cho biết, Đồng Nai đang đứng đầu cả nước về diện tích nhiều loại cây trồng như: chôm chôm, sầu riêng, chuối... Áp lực đầu ra cho nhiều mặt hàng trái cây là rất lớn. Về chăn nuôi, chỉ tính riêng con heo, hiện tổng đàn nái của tỉnh đã tăng đến gần 330 ngàn con (tăng hơn hàng chục ngàn con so với giai đoạn khủng hoảng thừa vào năm 2016). Với tổng đàn nái này, tính về nhu cầu thị trường tiêu thụ giai đoạn cao điểm khoảng 4 triệu con heo thịt/năm thì chăn nuôi heo đang dư hàng triệu con/năm. Ngành chăn nuôi vẫn đang đối mặt với nguy cơ về cơn khủng hoảng thừa còn lớn hơn nhiều so với những đợt khủng hoảng từng xảy ra trước đó.

“Theo luật mới, phát triển nông nghiệp sẽ tùy thuộc vào quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội của từng địa phương chứ không do “trên áp xuống” như trước. Hiện đầu tư sản xuất con gì, cây gì hoàn toàn do nông dân chủ động quyết định. Vì vậy, nông dân cần hiểu rõ tình hình sản xuất và thị trường để tính toán lại bài toán đầu tư cho phù hợp” - ông Vinh nói.

* Cần thông tin đầy đủ

Để thực sự phát huy được vai trò chủ động và biết cách đầu tư đúng hướng, các chuyên gia kinh tế cho rằng nông dân phải bỏ lối tư duy bắt chước, thấy mô hình nào hiệu quả là đổ vốn vào đầu tư. Bên cạnh đó, nông dân cũng rất cần được cung cấp thông tin đầy đủ cả về đầu vào và đầu ra của thị trường nông sản.

Ông Trần A Sách, nông dân tại xã Bàu Hàm (huyện Trảng Bom) cho biết, chỉ hơn 10 năm vùng đất này đã chuyển đổi ít nhất 3 loại cây trồng chủ lực. Đầu tiên là chuyên canh cây cà phê, sau giá tiêu cao, các hộ dân lại đua nhau chuyển đổi và giờ nông dân lại đang chặt tiêu để trồng bưởi da xanh. Có người luẩn quẩn quay lại trồng chính loại cây mà nhiều năm trước đó đã chặt bỏ. “Bản thân tôi cũng đang chặt tiêu, cà phê chuyển sang trồng bưởi dù chưa nắm chắc thị trường vài năm tới của cây trồng này sẽ ra sao. Nông dân chúng tôi không có nhiều điều kiện để nắm bắt một cách đầy đủ và đúng về thông tin thị trường nên không ít người vẫn nhắm mắt đầu tư” - ông Sách chia sẻ.

Chỉ ra cái khó của nông dân, ông Phan Văn Danh, Việt kiều ở Úc, Giám đốc Hợp tác xã dịch vụ chăn nuôi Xuân Phú (huyện Xuân Lộc) nhận xét, các nước trên thế giới họ có hệ thống thông tin, dữ liệu đầy đủ về hoạt động đầu tư cũng như nhu cầu thị trường của các loại nông sản nên dự đoán trước được chuyển động của thị trường; thậm chí dự báo khá chính xác sự tăng, giảm cả trong ngắn hạn và dài hạn.

Trong khi đó, thông tin về ngành chăn nuôi rất ít dữ liệu, nếu có thì cũng thiếu chính xác và tính tổng quát nên quy hoạch chăn nuôi còn xa thực tế. “Nhà nước cần quan tâm tổ chức lại nguồn dữ liệu thông tin về ngành chăn nuôi. Đây là cơ sở để nhà đầu tư có căn cứ để cân đối cán cân cung cầu. Về mặt quản lý nhà nước thì cũng đủ thông tin để đưa ra những chính sách phù hợp với thực tế sản xuất hơn. Còn người chăn nuôi cũng phải tính bài toán đầu tư theo hướng dài hạn, chuyên nghiệp thay vì chỉ nhìn về lợi nhuận trước mắt mang tính ăn xổi ở thì như hiện nay” - ông Danh nói.

Ông Bùi Đình Anh, chủ trang trại thanh long ruột đỏ tại xã Xuân Phú (huyện Xuân Lộc) bày tỏ mong muốn: “Chúng tôi mong được hỗ trợ về mặt thông tin thiết thực, cụ thể về nhu cầu của thị trường trong và ngoài nước về từng mặt hàng nông sản”.

Bình Nguyên

Các tin mới:

Nhấn vào đây để xem các tin trước